“Üslûb-ı beyan ayniyle insan"

Üslûp Ve İnsan

Bir insanın insanlığını (kişiliğini, karakterini, değerini) yazısında ve konuşmasında tercih ettiği üslûba (ifade tarzına) bakarak anlayabiliriz. Dil, bir karakterdir; yazılı veya sözlü, kısa veya uzun... Dil bir denizdir, sürekli içindekileri vurur kıyıya. Her ne varsa; rahmetten rahmet, zilletten zillet...

Yazılmış cümlelerin ağırlığından fazladır; silik ya da silinmiş cümlelerin ağırlığı. Sen bugün söyleyip kendini rahatlatacaksın ve yarın her şeyi unutacaksın; ama unutmamalı ki insan; her sözün, her hâlin kayda geçtiği bir yer var.

Allah'ın bir kulu incinmesin diye dilini kırk düğümle bağlayanlar da var; incinenin bir gönül olduğunu unutup kuyuyu taşlayanlar da...

Demini almayan insan, kemliğe mahkûm olurmuş; dile gelen kemlik, için gölgesi olurmuş. Zira sadece küpün içindeki sızarmış dışa.

"Nefis boyun eğmeyince insan olunmaz ,

Mana cana değmeyince irfan bulunmaz ." demiş arif.

Emek vermediği, kırdığı, kötülediği, küfrettiği bahçenin meyvesini yemezmiş; ağacının gölgesinde serinlemezmiş yüzü olan. Yüzsüze ise her söz fazlaymış. İnsanı insandan, dili kemlikten korumak da bir sanatmış, bunu da öğretmek lazım gelirmiş; zira sözü karanlıkta kalanın özünü ağartacak güneş bulunamazmış.

İnsan kaderle yoğrulmuş. Ve bir insanın kaderi taştan taşa çarpmak şeklinde yazılmışsa çamura belenmek de bir tercih, su gibi akıp durulmak da başka bir tercihtir; çünkü kim

olduğumuz, nerede durduğumuz, neye taraf olduğumuz, ne kadar "insan" olduğumuzun da belirtisidir. İnsan için her hâl bir imtihandır; bütün mesele imtihanı tek taraflı sanmamaktadır. Kötünün varlığı iyinin imtihanıdır. Kötüye bakarak iyilikten vazgeçmek, kaybedilmiş bir imtihandır.

Kısa bir ömrün içinde uzun hayatlarımız var; uzun hayatlarımızın içinden kısa bir öz çıkarmak... İnsan olmak, insan bulmak, insana ulaşmak... Bütün mesele bu.

( H. KOCA; İstiklâl Marşı Duruşuyla Cumartesi Yazıları, Karahan Kitabevi, Ocak 2019, sf.19)