Mısır, Hz Musa'nın yaşadığı topraklar olması nedeniyle tüm Museviler için kutsal öneme haizdir.Müslümanlar için Mekke, Medine ve Arab Yarımadası neyse Yahudiler içinde Mısır ve Nil Nehri Havzası'da odur.

Hz.Musa ve devrin küfür sistemi firavunluğa karşı verdiği tevhid mücadelesi bizim içinde 'peygambelere iman'erkanı gereğince dinimizin inanç düzeni içindedir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Museviler denge unsuru olunca; bu olay özellikle 1492 miladından sonra olmuştur.1492 İspanya'dan gelen Yahdudi Göçüyle beraber Osmanlı'da aslında yeni bir dönem açılmıştır.Günümüz konjonktürünü ihata edebilmenin yolu bu miladı kavrayabilmekten geçer.

Osmanlı siyasal ve ekonomik hayatında söz sahibi olan Yahudiler kamusal alanda önemli görevlere geldiler.

Kavalalı Mehmed Ali Paşa'da (1769-1849) bunlardan birisiydi.1492 göçüyle ailesi Sefarad-İspanya'dan Arnavutluk'a gelip yerleşmişlerdi.Yunanistan sınırlarına kalan Kavala'nın Kondova köyünde dünyaya geldi.

İbranice'de B harfi V olarak okunur.Aslında KABALA olarak adlandırılan yer adı okunduğu gibi anılıyordu.Kabbala ise Musevi Mistisizmi'nin öğretisiydi.Ve 'kulaktan kulağa aktarılan gelenek' anlamındaydı.

Yer adlarının Musevilik inancına göre değiştirilmesine 'Toponomi' diyoruz.Değiştirilen yer adları o bölgedeki Yahudi Hegamonyasını simgeliyor.Bu ayrı bir araştırma konusu.Yoksa bizim 400 yıllık ''Cebelibereket'i'' kim gelir ''Osmaniye'' yapar ki...Osman adı ile uzaktan yakından alakası olmayan bir beldeyi hem de...

Kabalalı yada Kavalalı Mehmed Ali Paşa Osmanlı Devletinin Mısır'a atadığı bir vali olmasına rağmen Osmanlıya ilk başkaldırı hareketi başlatmış ve İstanbul'a Sadaret Makamı'na sefer süzenlemeye kadar gitmişti.Mısır'da özerk bir devlet kurmak istiyordu.Mısır deyip geçmeyin o zamanki Mısır demek Afrika'nın dörtte biri ve Filistin demek.

Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mısır'dan Anadolu'ya Arap Şiileri, Arap Yahudileri ve Müslüman Arap aileleri Adana başta olmak üzere Hatay, Mersin ve civarına yerleştiriyordu.Adana'daki Taş Köprü'nün tarihteki ilk onarımını Kavalalı M.A.Paşa yaptırtmıştır.

Yahudiler su kenarında yaşamayı seviyorlar ve bu yaşantının kendi kutsal metinleri açısından önem taşıyan nitelikleri var.Sabataycı Yahudiler içinde durum aynı.Çukurova, Seyhan ve Ceyhan nehirleri etrafına özellikle yerleşen Sabataycı aileler var.Ve o dönemde kendilerine verilen geniş topraklar sayesinde bu aileler pamuk ekimi ve daha sonralarında ise pamuk işleyerek dokuma fabrikaları kurmuşlar.

Bosnali Salih Efendi'nin Bosna Tekstili'nin daha sonra Sabancı Ailesine hibe edilmesi ve Bossa Tekstil olmasını bu bağlamda değerlindirilebilirmiyiz? Bilemem ama Bosnalı Salih Efendi ve Sabancı Ailesinin de kendi adlarını taşıyan cami yaptırmaları da yine bu konu altında incelenemsi gerekli unsurlardandır.

Bernar Nahum ile Koç ailesinin BEKO'suda aynı  kriptoları çağrıştıryor bende.

Kavalalı M.A.Paşa'nın oğullarından Abbas Hilmi Paşa Mehmed Akif Ersoy'u Mısır'a davet etmiştir.M.A.Ersoy da uzun süreler Mısır'da yaşamıştır.

İslamcı ve statüko karşıtı bir mütefekkir niçin Sabataycı bir devlet adamının kanatları altında yaşamayı kendine reva görür onuda anlamış değilim.

Sait Halim Paşa'da (Osmanlının son dönem meşhurlarından!) Kavalalı M.A.Paşa'nın oğlu Mehmed Abdülhalim Paşa'nın oğludur.Yani Kavalalı'nın torunudur.İsimlerdeki ''Halim ve Hilmi'lere'' dikkat edin.Babadaki isim çocuğada geçiyor.

Aynı Baykal Kent- Derya Baykal, Rutkay Aziz-Doğa Rutkay örneklerinde olduğu gibi.

Bu durum Yahudi isimbilimi ila alakalı ve bu bilim dalı 'Onomastiq' olarak adlandırılıyor.Çok sayfalı kitaplar var bu konuda ibranice, ingilizce.

O jenerasyonda Hilmi ve Halim isimleri çok kullanılmış.Bir dönem Bülend isminin yada günümüzde Kerem, Berk isimlerinin çok kullanılması gibi.

Yaahudilikte isim kutsal önem taşıyor.Yeni doğan bir yahudiye yada gizli yahudiye konan isim onun yeryüzündeki yaşantısının şekillenmesinde belirleyici bir konumda.Çocuğun kaderi kötüye gidiyorsa isim değiştiriliyor.

Bu konuda iki ana kavram var:Şemihakodeş ve Kinnui

Şemiha kodeş:Kutsal isim.

Kinnui:Yahudi olmaya seküler isim.

İlerleyen yazılarımda 'İsimbilim'in gizemli şaşırtan ve Brailles nevinden özellikler taşıyan dünyasına sizi götürüceğim.

Ahmet Hamdi Döner

23.03.2010