Bu konuyu bir sene önce sunmuştum. Bir senede değişen hiç bir şey olmadı. Olamaz da. Bu konu Suriye Severlik veya Suriyeli Düşmanlığı konusu hiç değildir. Esed hergün dönün diye çağrı yapıyor. Suriyelilerden duyan, inanan yok.

Soru: Suriyeliler ülkelerine dönebilir mi?

Dönmeli mi? Konu bu değil, Nihai hedefte elbette dönmelidir. Dönebilir mi? Münferit dönüşler hariç toptan kat’iyyen asla dönemezler. Bunu Erdoğan'ın sınır şeridi projesi de, Kılıçdaroğlu'nun gönüllü göndereceğiz programı da yetmez. Bu kanaate aklı eren kültürlü bir mühendis Suriyeli ile görüştükten sonra vardım. Veya kanaatim pekişti.

Suriyeli mühendis “Suriyeliler ülkelerine dönemezler, dedi. Türkiye’de dört milyon Suriyeli var. Yarım milyon çocuk Türkiye’de doğdu. Türkiye’de bir o kadar evlenme oldu.

Nasıl dönsünler? Yeterli ev yok. En az bir milyon ev gerekir. Su yok. Elektrik yok. Gıda yok. Ekmek yok, iş yok, aş yok. Çalışacakları tarla tapan yok. Bağ bahçe yok. Türkiye’ye gelenlerin Çoğunda meslek yok. Var olsa bile Suriye'de icrası mümkün değil. Geri göndermeye bir devletin, iki devletin ekonomik gücü yetmez.

Suriyelilerin ülkelerine dönüş programları uluslararası bir meseledir. Yüksek finans konusudur. Esed’ın ülkenize dönün çağrısı boşta kalıyor. Onlara ekonomik destek verilmiyor, veremez gücü yok. Devreye İslam konferansının,(Dünya İslam Birliği Teşlilatının), BM (Birleşmiş Milletler) Teşkilatı)nın girmesi şart. Uluslarası yardım kurulları oluşması gerekir. Şimdi başlansa en erken on sene sonranın konusu. Gene de % Yirmi beşi kalır. Suriyeliler arasında bunlar konuşuluyor. Ekonomik desteksiz gitmek yok. Beklentiler var. Hatta büyük beklentiler var.

Programlı olarak ayda yüz bin kişi gönderilse beş sene sürer. Bu da ayda Suriye'de yirmi bin ev yapılması demektir. Bu kolay değildir. Ayda, geri dönen Suriyelilere, Suriye'de yirmi bin iş demektir. Okul demektir. Sosyal hizmet demektir. Daha neler, neler?.. Demek ki bu konu Suriyeli severlik veya Suriyeli düşmanlığı konusu hiç değildir. Türkiye'de yanlış zeminde tartışılıyor.

********

Yorumlara verdiğim cevaplardan ek:

Suriyede Nusayrilik önemli değil. Nusayriler, Araplar değil. Lazkıye bölgesinde Türkmenler. Suriye'de de Mekke'de de Lazkıyeli Türkmenlerle çok konuştum, Türkçe gayet güzel anlaştım.

Suriyeli biriyle yakında konuştum. Esed soyu Nusayri değil, Türkmen veya Arap değil, Iraklı Kürt dedi. Sonra şöyle ekledi. Kürt de değildir. İrak'a İrandan gelmiş küçük bir kavimdendir. Bu kavmin adı