Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Cumhuriyeti kurulmazdan hemen önce, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Britanya İmparatorluğu, Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı temsilcileri arasında, Leman Gölü kıyısındaki Lozan şehrinde imzalanmıştır. LOZAN; İSTİKLAL SAVAŞININ MÜHRÜDÜR. Önce İngiltere ile,ateşkes anlaşması, Fransa ile savaşsızlık anlaşması yapılmış, Güney ve Doğu Anadolu sınırı sabitleşmiştir. İran ile tarihi sınır korunmuştur. Lozan bunlardan çok sonradır.

Türk Yöneticileri Misak-ı Milli prensiplerini esas alırken Batılılar Osmanlı Devleti'nin sonu kabul etmişlerdir. Misak-ı Milli'nin Irakta kalan bölümü ve Rusya'da kalan bölümü, Suriyede kalan bölümü ve Yunanistanda kalan bölümü özel anlaşma içine alınmıştır. Bu bölgeler Türklerin ağırlıklı yaşadığı bölgeler ile Türk tarihinin geçtiği alanlardır. Türkiye Devleti için vazgeçilmez hedeflerdir. Bu anlaşmanın coğrafi sınırları hep gündemde tutulmalıdır . Güney Doğu Anadolu, Türk tarihinin geçtiği alanlardır. Türkiye'nin bölünmez bütünüdür. Anlaşma yüz sene süreli olsa da hüküm ilelebettir. Bunun Türkiye'de ideal olarak yaşatılması ve Dünya'nın kabul ettiği bu bölgeler için Dünya kararı olarak kabul edilmesi,ettirilmesi gerekir. Bazıları Sözde Lozan anlaşmasını tenkit ederken İstiklâl savaşımızı yani Milli Mücadeleyi hafife alıyorlar Milli Mücadele, Türkiye Coğrafyasını yani Misak-ı Milli sınırlarını Uluslararası resmileştiren anlaşmadır. Bu sınırları korumak için her devirde Yeniden Milli Mücadele yapmaya değer. Bu ideal canlı tutulmalıdır. Bu anlaşma Türkiye halkları kardeşliğine de, Müslüman ülkeler kardeşliğine de aykırı değildir. Lozan'da hiç bir inkılap maddesi görüşülmemiştir. İnkılaplar 1925 sonrasıdır.

Tarih: 24 Temmuz 1923

Konumu: Beau-Rivage Palace, Lozan, İsviçre

Dil: Fransızca

İmzalanma: 24 Temmuz 1923 (100 yıl önce)

Yürürlük Başlangıcı: 6 Ağustos 1924

Bazılarının muhalefeti canlandırmak için söylediklerinin aksine, ne hazimettir, ne de zaferdir. Bazılarınca Lozan, eksik kalmış bir anlaşma kabul edilir.

Türklerin yaşadığı Halep ve çevresi Fransız idaresinde Suriye'de kalmış 1980'de Haleb'e gittim, üçyüz bin nüfuslu Halep Türktü. Doğusunda 125 Türkmen köyü vardı. Hâlâ köyler Sünni Türkmen., şehir nüfusu üç milyon oldu ve Araplaştı., Idlip, 400 bin nüfuslu Şii Türkmen yurdu idi, iç savaş sonrası dört milyon nüfuslu Arap bölgesi oldu. Türk bayrağı dalgalansa bile halkı Arap şimdi.

Kerkükten bu Taraf ateşkes şartlarına rağmen İngiliz yönetimindeki Irak'ta kalmış, İngiltere Türklerden arındırmaya çalıştı.

Batum ve çevresi Rusya yönetimine geçmiş, Plepisit yapıldı güya ama boşuna. Halk Rusya'yı seçti diye ilan ettiler.

Batı Trakya Mübadele sonrasi sözde özel yönetime alınmış ama bir surette Türkiye'nin elinden çıkmıştır.

Yani Lozan Andlaşması büyük yara almıştır. Tarihi şartlarının ve sonradan incelenmeye alınacak konuların gündemde tutulması şarttır.