Koronavirüs salgını sebebiyle tüm dünyada ülkeler yüksek bütçe açıklarıyla boğuşuyor. Pandemi devam ettiği sürece bütçe açıkları daha da artacak. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) dahi son açıklamasında "İki yıldan önce salgından kurtuluş yok" diye uyarıyor…

Dolayısıyla küresel ekonomide şu tarihe kadar 10 trilyon dolardan fazla kurtarma paketleri açıldı. Maamafih bütçe açıkları da tavan yaptı.

Demek istediğim bazılarının yaygara yaptığı gibi bütçe açığı sadece Türkiye’ye has bir durum değil.

Üzerinde yaşadığı toprakları, devletini, yediği ekmeği her fırsatta yeren, kötüleyen, uluslararası camiaya yaranma yarışına girenler, büyük küfranda bulunanlar at gözlüklerini ne zaman çıkarıp gerçekleri görecekler bilemiyorum!

Ancak “Türkiye’de bütçe çöktü” diye başlıklar atan bazı medya unsurlarının bilgisiz, öngörüsüz, şuursuz, düşmanca tavırlarına da şaşmıyorum!

Yüce Kitabımızın, “…Kalpleri vardır ama kavrayamazlar… Kulakları vardır ama duymazlar, gözleri vardır ama görmezler…” (Araf: 179) ifadesi aslında onların durumlarını açıkça ortaya koyuyor… Keşke nasip olup okusalar da anlayabilseler!

***

İşte dünyanın en büyük ekonomisi sayılan ABD…

2020 mali yılının 10’uncu ayı olan Temmuz’da aylık 63 milyar dolar, on aylık 2,8 trilyon dolar bütçe açığı vermiş. Bu rakamlar ABD’de tüm zamanların en yüksek bütçe açığı anlamına geliyor.

Söz konusu dönemde harcamalar yüzde 51,3 artarak 5,6 trilyon dolara yükseldiği ve gelirlerin yüzde 1,3 azalışla 2,8 trilyon dolara gerilediği bir ABD’den bahsediyoruz.

Aynı bütçe açığı Haziran’da da 864 milyar dolar olarak açıklanmış yine 9 aylık mali yılın toplam bütçe açığı 2,7 trilyon dolar olmuştu.

Bu zamana kadar 3 trilyon dolarlık paket açıklayan ABD, salgın etkilerinden kurtulabilmek için 1 trilyon dolarlık yeni bir paketi kongresinden, meclisinden geçirmeye çabalıyor.

***

Avrupa Birliği ekonomisi de ABD’den farksız.

Hani Maastricht kriterleri diye uyulması gereken kural yumağını ikide bir kafamıza kakıyorlardı ya!

Hak getire!.. Borçlulukta, bütçede ve dahi diğer ekonomik verilerde!..

Şu anda ne ABD’de, ne Avrupa’da ne de dünyada kriterlerin eseri yok!..

Kriterlerin merkezi Avrupa Birliği’nde ortalama bütçe açığı yüzde 15’leri geçmiş durumda.

Neymiş efendim, bütçe açığı GSYH’in yüzde 3’ünün üzerine çıkmayacakmış! Yüzde 3’ün üzeri “kırmızı alarm”mış!

Demek ki tüm dünya “kırmızı alarm”da ve özellikle de ekonomisiyle övünen batı!

Biraz insaflı ve anlayışlı olmak lazım…

Pandemi ülkelerde bütçe mi bıraktı!

Haydi gücün yetiyorsa kritere uy… Duman olursun! Bütçe değil, elinde devlet dahi kalmaz!

Daha geçenlerde Avrupa Merkez Bankası (ECB) 750 milyar euroluk yeni bir kurtarma paketini yürürlüğe koydu. 350 milyar eurosu da hibe. Yani karşılıksız dağıtılacak!

Yani bütçe açıkları daha artacak!..

***

Pandemi sürecinde enflasyon problemi olmayan ülkeler, para basarak bütçelerini ayakta tutmaya çalışıyor. Biliyorsunuz, batılı enflasyondan “Aslandan kaçar gibi kaçar”… Enflasyondan ödleri kopar.

Bu yüzden yıllardır sömürgeleri sayesinde düşük enflasyonla yaşayan batılı para basmada pek zorluk çekmiyor ancak, onlarda da bıçak kemiğe dayanmak üzere.

Nereye kadar para basacaklar!

Mecburen ellerindeki zenginliklerini kullanmak zorunda kalacaklar.

Enflasyonu yüksek ülkeler ise tasarruflarını, banka birikimlerini devreye alacak. Merkez bankası rezervleri de böyle istisnai durumlarda kullanılması gereken bir kaynak.

***

Hangi ülke bu salgına nasıl dayanacak, bugün için belirsiz!

Ancak ekonomilerin yürümesi de şart! İş nereye varacak meçhul! Dünyada birçok olağanüstü gelişmeye şahit olarak küresel salgının geçmesini bekleyeceğiz.

Ama yapılması gereken bazı şeyler de yok değil…

Yakın zaman içinde bütçe oluşturamayan ülkeler ki bu çoğunluk gibi görünüyor, büyük zenginlerinden yüksek vergiler almaya başlayacaklar.

Diğer taraftan birbirine yakın ve dost olan devletler karşılıklı borçları ya öteleyecek ya da silme yoluna gidecekler.

Devletler yeni yeni etkin tedbirlerle ekonominin ve vatandaşın nefes alabilmesi için geliri düşük hanehalklarını ve küçük işletmeleri koruma altına alacaklar.

Tâ ki virüse karşı uluslararası standartlarda kabul görmüş bir aşı bulununcaya kadar!

analizgazetesi.com.tr