Altın fiyatlarının 1945 dolarla tarihi zirve yapmasının ardından gelen kâr satışlarıyla gerilemesi, 93 seviyelerine inen dolar endeksini aniden 94 doların üzerine attı. Bu durum pandemi ve siyasi endişelerin de artışıyla dolar/TL'yi 6,98'e taşıdı. Dolardaki yükseliş BDDK müdahalesiyle gevşetilmeye çalışılıyor.

Uluslararası piyasalarda pandemi endişeleriyle son bir hafta içinde 96 seviyesinden 93’lere gerileyen ve güvenli limanda altının çok gerisinde kalan dolar endeksi (DXY), altının 1944,8 dolarlık tarihi zirveye ulaştıktan sonra yeniden 1902 dolara çekilmesiyle 94 seviyesine yükseldi. Bu durum gelişen ülke para birimlerinin dolar karşısında değer kaybetmesine yol açtı. Gelişen ülke paraları arasındaki Türk Lirası ise dolara karşı en fazla değer kaybeden para birimi oldu.

TL’nin değer kaybetmesinde; dolar endeksindeki 1 puanlık çıkışın yanında ABD Senatosu’ndan S-400’ler ile ilgili yaptırım karar tasarısının geçmesi ve Trump hükümetinin FETÖ’cülükten tutuklanan işadamı Osman Kavala’nın serbest bırakılmasını istemesi baskın faktör olarak öne çıktı.

Söz konusu gelişmelerle dolar/TL kuru 6,98’e kadar yükseldi. Dolar ve euronun ağırlığındaki kur sepet 7,6181’e kadar çıkarken euro/TL kuru da 8,2178’e ulaştı. Altının onsu ise şu anda uluslar arası piyasalarda zirveye yakın 1944 dolardan işlem görüyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da hem normalleşmenin verdiği süreç hem de yükselen dolar kuruna karşı tedbir amaçlı yurt dışı yatırımcının Türk Lirası’na ulaşımını kısıtlayan önceki hükmünü genişletti ve yurt dışı yatırımcının swap ve diğer piyasa kanallarıyla TL’ye yatırım yapması imkanını artırıldı.

Böylelikle BDDK’nın dünkü 9109 sayılı kurul kararıyla finans kuruluşları Türk Lirası’na daha rahat erişebilecek. Uluslararası kalkınma bankaları (UKB) da getirilen esneklik çerçevesinde normalde yurtdışı yerleşiklere uygulanan Türk Lirası bacaklı işlemlerde yüzde 1’lik özkaynak sınırlamasından muaf tutulmuş olacak.

TL’ye borçlanmak kolay

BDDK kararına göre, Yabancı Merkezi Saklama Kuruluşları (YMSK), Uluslararası Kalkınma Bankaları (UKB) yurt içi ya da yurt dışı TL menkul kıymet takası faaliyetiyle sınırlı olmak kaydıyla; yurt içi banka ile BIST FX swap piyasasında vadede TL alım yönündeki swap işlemlerinin ve YMSK’ların yalnızca yurt içi ve yurt dışı yerleşikleri tarafından ihraç edilen TL menkul kıymet takası faaliyetiyle sınırlı olmak taahhüdü ile yabancı yerleşik sahipliğindeki TL hesaba yapacağı kısa vadeli fonlama işlemlerinin TL’ye erişim kısıtlamalarından muaf tutulmuş oldu.

Avrupa İmar Kalkınma Bankası (EBRD) ve uluslararası finans kuruluşu (IFC) gibi küresel kalkınma bankalarına (UKB) yurt içi TL borçlanma imkanı getirildi. UKB için yurt içi para ve sermaye piyasalarına yatırım yapma ve Türk şirketlerine kredi kullandırma kaydıyla ve yalnızca belirlenen şartlar dahilinde gerçekleştirilecek FX swap, TL plasman, TL depo ve repo yoluyla UKB'lere yurt içi bankalardan sağlanacak finansman işlemlerinin TL'ye erişim kısıtlamalarından ayrı tutulması da sağlandı.

Söz konusu kapsamda UKB'lerin TL erişim kısıtlamalarından muaf tutulmak suretiyle yurt içi bankalarla gerçekleştirebilecekleri finansman işlemleri şöyle sıralandı:

“Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası AŞ (TKYB) ile vadede TL alım yönündeki (swap işleminin ilk bacağında TKYB'den döviz karşılığında TL alınan) döviz swap işlemleri. BIST FX swap piyasasında vadede TL alım yönündeki (swap işleminin ilk bacağında UKB'nin döviz karşılığında TL aldığı) swap işlemleri. BIST Repo piyasasındaki repo ve ters repo işlemleri. Yurt içi yerleşik bankalarla yapılan TL depo işlemleri.”

Önceki karar nasıldı

BDDK, Nisan ayında bankaların, konsolidasyona tabi yurt dışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıklarıyla gerçekleştirdiği işlemler hariç, yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal öz kaynaklarının yüzde 1'i ile sınırlandırılmasına karar vermişti.

BDDK, Mayıs ayında da bankaların, yurt dışındaki konsolidasyona tabi kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıkları ile yurt dışındaki şubeleri de dahil olmak üzere, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara yapacakları TL plasmanlar, TL depo, TL repo ve TL kredilerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal öz kaynaklarının yüzde 0,5'i ile sınırlandırılmasını uygun görmüştü.

TL cinsinden tahvil ve kira sertifikası işlemlerinin takas operasyonlarının olumsuz etkilenmemesini ve TL cinsinden menkul kıymetlerin etkin ve verimli bir şekilde işlem görmesini teminen BDDK, Mayıs ayında sermaye piyasası mevzuatında tanımlanan YMSK arasından belirleyeceği kuruluşları muafiyet kapsamına alacağını ve bu doğrultuda Euroclear Bank ve Clearstream Banking’in isimlerini vermişti.

 BDDK yine geçen Mayıs ayında Türk bankalarına döviz işlemleri kaynaklı TL yükümlülüklerini vadesinde yerine getirmedikleri ve dövizde manipülasyona yol açtıkları gerekçesiyle BNP Paribas SA, Citibank ve USB’ye işlem yasağı getirmişti.

Dolar niçin yükseliyor

Küresel bakıldığında; pandemi, düşük faiz, bol para, ABD/Çin gerginliği, en son konsolosluk krizi eklendi, jeopolitik riskler, güvenli liman ihtiyacı, ABD seçimleri, Avrupa Birliği’nin (AB) 750 milyon euroluk ekonomi kurtarma paketinden sonra ABD’nin 1 trilyon dolarlık pandemi paketinin Senato’ya inmesi, ABD Merkez Bankası’nın (FED) bugün açıklayacağı faiz kararı, ABD tahvil faizleri gelirindeki trend ve altın fiyatlarındaki dalgalanma doların yani dolar endeksinin hareketini etkileyen faktörler.

Yurt içinde de; Türkiye’nin ekonomideki toparlanışı, ancak dövize bağlı cari işlemler ve bütçe açıkları konusundaki endişeler, Doğu Akdeniz’deki jeopolitik riskler ve ABD’nin S-400’ler ile ilgili Türkiye’ye yaptırım karar tasarısının Senato’dan geçmesi, FETÖ’cü olarak tutuklanan Osman Kavala’nın serbest bırakılma talebi ise dolar/TL kuruna yön verecek.

Ayrıca bugün Merkez Bankası’nın (TCMB) yılın 3’üncü enflasyon raporu, Haziran ayı dış ticaret rakamları yine dolar kurunu yakından ilgilendiren veriler olacak. Dolar/TL yurt dışıyla ilgili euro/dolar paritesi kaynaklı dalgalanacağı gibi Türkiye’de açıklanacak ekonomik veriler, TCMB ve BDDK’nın uygulamaları ve siyasi açıklamalar kuru etkileyecek.

93,71 seviyesindeki dolar endeksi (DXY) dün itibariyle ABD kontratlarının gerilemesi ve faiz getirilerindeki zayıflama, yatırımcıyı dolardan ziyade altın ve gümüşe yönlendiriyor. ABD Senatosu’nda çetin tartışmaların olacağı tahmin edilen 1 trilyon dolarlık kurtarma paketinin dolar endeksini aşağı yönlü baskılayacağı, ancak tasarının Temsilciler Meclisi’nden geçmesi durumunda DXY’nin yeniden yukarı yönlü gidebileceği ancak 95’i geçemeyeceği tahminleri yapılıyor.

7 lirayı geçer mi?

Türkiye’de ise doların yükselişi özellikle Rusya’dan alınan S-400 füzelerine yönelik uygulanacak yaptırım tasarısının ABD Senatosu’ndan geçmesi olarak gösteriliyor. Dolar endeksinin 93’lere düşmesine rağmen yurt içinde doların yukarı yönlü hareketinin 7 lira ve üzerine devam edip edemeyeceğini ekonomik veriler ve siyasi kararların belirleyeceği ifade ediliyor.

FED’in güvercin politikalarını devam ettirmesinin doların değerini düşüreceğini, düşük kurun da Trump hükümetinin isteği olduğu yolunda fikir yürüten analistler, söz konusu durumun dolar/TL paritesini TL yönünde destekleyebileceğini dile getiriyorlar.

Dolar/TL’nin özellikle ABD yaptırımlarına karşı hassasiyeti olduğunu ancak Türk hükümeti, TCMB, BDDK ve diğer kurumların alacağı tedbirlerle kurun 7 liranın üzerine çıkmasının bu aşamada mümkün olmadığının altını çizen analistler, DXY’nin düşüş trendinde olduğunu, FED’in de güvercin politikalara devam etme isteğinin bulunduğunu, pandemi sebebiyle artan endişenin yatırımcıyı yine altına yönlendireceğini, bu durumun da TL gibi gelişen ülke para birimlerine yarayacağını ifade ediyorlar. Dolar/TL kurunun 6,85’i destek yaptığına dikkat çeken analistler, yukarı yönlü her hareketin 6,90’lı seviyelerden geri döneceğini belirtiyorlar.

analizgazetesi.com.tr