Merkez Bankası'ndan sonra Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) bankaların yurt dışı bankalarla yaptığı swap dahil türev işlemlerde limitleri genişletmesi dolara karşı TL'yi güçlendirdi. Faiz artışı sonunda 7,70'den 7,55'e inen dolar/TL kuru, BDDK kararıyla 7,50-7,60 bandına geriledi.

2018 Eylül ayında politika faizini 625 baz puan artırarak yüzde 24’e çıkarılmasından tam iki yıl sonra Merkez Bankası’nın (TCMB) yine bir Eylül toplantısında faizi 200 baz puan yükseltmesi ve ardından Mehmet Ali Akben başkanlığındaki Bankacılık ve Düzenleme Kurumu’nun (BDDK) yurt dışına yönelik vadede TL alım/satım swapında limitleri artırması döviz fiyatları ve faizlerde gerilemeye neden oldu.

TCMB Perşembe günü gerçekleşen Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında yüzde 8,25 olan politika faizini yüzde 10,25’e yükseltti. Faiz artışının ardından gecelik borçlanma ve borç verme oranları sırasıyla yüzde 8,75 ve yüzde 11,75, Geç Likidite Penceresi (GLP) borç verme oranı da yüzde 13,25 seviyesine çıkmış oldu. Ağustos ayı enflasyonunun yüzde 11,77 olarak gerçekleştiği düşünüldüğünde yeni yüzde 10,25’lik politika faizinin reel anlamda 1,52 puan negatif durumda olduğu görülüyor.

Döviz ve faizlere yönelik ikinci hamle ise BDDK’dan geldi. Mehmet Ali Akben başkanlığındaki BDDK, bankaların yurt dışı yerleşiklerle vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin yasal özkaynaklara oranı yüzde 1'den yüzde 10'a çıkarıldı. Bu oran, vadede TL satım yönünde gerçekleştirilen para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerde ise vadesine 7 gün kalanlar için yüzde 1'den yüzde 2'ye, vadesine 30 gün kalanlar için yüzde 2'den yüzde 5'e ve vadesine 1 yıl kalanlar için yüzde 10'dan yüzde 20'ye yükseltildi.

Bir günde yüzde 2 eridi

TCMB’nin politika faizini yüzde 8,25’ten yüzde 10,25’e yükseltmesinin ardından 7,70 seviyelerinden 7,55’lere kadar inen ancak daha sonra 7,63’lere kadar tırmanan dolar/TL kuruna ikinci darbe Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) uluslararası swap hadlerini yükseltmesiyle geldi.

TCMB ve BDDK kararlarıyla uluslararası piyasalarda güçlenmesine karşılık dolar, Türk Lirası (TL) karşısında değer kaybetti. Kur önce 7,51’li seviyelere kadar indi ve 7,50-7,60 trendinde seyre geçti. Dolar TCMB’nin faiz kararıyla ilk gün yüzde 2’nin üzerinde değer kaybederken BDDK’nın hamlesiyle birlikte değer kaybı yüzde 2,6’ya yükseldi.

Dolardaki değer kaybı faizlere de yansıdı. Yerel bankaların yurt dışı bankalarla gerçekleştirdiği türev piyasalarda 12 aylık swap faizi TCMB para politikası kurulu kararından önce yüzde 18,7 seviyesinde iken BDDK kararıyla 380 baz puan düşerek yüzde 14,9'a geriledi.

BDDK’nın swap hamlesiyle yurt dışına verilecek Türk Lirası miktarında artışın önü açıldı. Yabancı yatırımcı bundan böyle kur riski almadan TL alıp döviz verebilecek. Böylece söz konusu hamlelerle yurt içinde döviz miktarının artırılması, başta dolar ve euro olmak üzere döviz fiyatlarının gerilemesi ve TL’nin değer kazanması hedefleniyor.

BDDK swapı esnetti

BDDK, yerel bankaların yurt dışı bankalarla gerçekleştirdiği türev işlem sınırlamasını genişletti. Kurum, yurt dışı yerleşiklerle yapılan vadede TL alım / satım yönündeki para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerinde limitleri artırdı. Yurt dışı swap spekülasyonları sebebiyle 12 Nisan’da bankaların yasal özkaynaklarına göre 7 günlük işlemlerde yüzde 1, aylık işlemlerde yüzde 2 ve yıllıkta yüzde 10 olarak belirlenmişti. BDDK aldığı kararla ilgili yaptığı açıklamada, salgın ve diğer ekonomik verilerdeki normalleşme sebebiyle türev işlemlerdeki limitlerin yeniden ele alındığını bildirdi ve şu ifadelere yer verdi:

“Söz konusu işlem tutarları toplamının, bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklara oranı şeklinde belirlenmiş yüzde 1 olan sınırlamanın yüzde 10 olarak; vadede TL satım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlere ilişkin, her bir takvim günü için sağlanması gereken ve söz konusu işlem tutarları toplamının, bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarına oranı olarak belirlenmiş sınırlamanın vadesine 7 gün kalan işlemler için yüzde 1 yerine yüzde 2, vadesine 30 gün kalan işlemler için yüzde 2 yerine yüzde 5, vadesine 1 yıl kalan işlemler için yüzde 10 yerine yüzde 20 olarak yeniden belirlenmesine karar verilmiştir.”

Kararda bankaların konsolidasyona tabi yurt dışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğine haiz ortaklıklarıyla gerçekleştirdiği işlemler hariç tutuldu.

Tek destekçisi riskler

Uluslararası piyasalarda koronavirüs salgınının artışıyla ilgili ekonomiye yönelik endişeler dolara değer kazanırken, yurt dışında faizler de yükseliyor. Hisse senedi piyasaları ise negatif bir seyre doğru gidiyor. Dolar endeksi şu anda 94,50 seviyesinde hareket ederken birçok ülkenin para birimi de dolar karşısında değer kaybediyor.

Doların güçlenmesinde salgındaki artışların yanında ABD’de 2,4 trilyon dolarlık salgına dair 4’üncü faz ekonomik paketin henüz yasalaşmaması, aşı çalışmalarının gecikmesi, ABD/Çin gerginliği, Kasım’da yapılacak seçimlerde belirsizliğin ortadan kalkmaması, faizlerin küçük de olsa artışına rağmen daha uzun süre düşük seviyelerde kalacağı ve fiyatı düşen petrol fiyatları etkili oluyor.

Doların dünyada güçlenmesine karşılık TCMB’nin Perşembe günü 200 baz puanlık faiz artışı ve ardından dün BDDK’nın uluslararası swap limitlerini artırmasıyla Türk Lirası karşısında değer kaybediyor. Dolar, TL’ye karşılık iki günde yaklaşık yüzde 2,6 oranında değer yitirdi. Ancak dolar endeksindeki ayından bu yana görülen en belirgin yükseliş doların hâlâ güvenli liman olduğunu gösteriyor fakat TL karşısında düşüşe geçmesi TCMB ve BDDK’nın etkin hamlelerine bağlanıyor.

Çıkan döviz geri gelecek

BDDK’nın türev işlemlerinde limitleri artırmasını değerlendiren ekonomist ve analistler de kararı yerinde buldular. TCMB ve BDDK’nın para politikaları çerçevesinde piyasalara yönelik attığı adımların normalleşmenin bir işareti olarak kabul edilmesi gerektiğini dile getiren uzmanlar, bütün yabancı yatırımcıların TL aleyhine pozisyon aldığına dair yaklaşımın da bu kararla nispeten azaltıldığını yorumladılar.

Özellikle BDDK’nın yerel bankaların yurt dışındaki bankalarla gerçekleştirdiği türev işlemlerde limit oranlarını artırmasının yurt içine döviz akışını hızlandıracağını vurgulayan uzmanlar, diğer taraftan yurt dışına verilecek TL miktarının da artacağı ve swap piyasasında faizlerin daha da düşeceğini kaydettiler. Bu yıl bu kanal vasıtasıyla Türkiye’den yaklaşık 14 milyar dolardan fazla paranın çıktığını anlatan uzmanlar, bundan sonra çıkan yüksek rakamlı fonun geri dönmesi için herhangi bir sebebin olmadığını belirttiler.

Dengeler yerine oturdu

TCMB’nin 200 baz puanlık faiz artışı ve BDDK’nın türev işlemlere yönelik hamleleriyle özellikle enflasyon görünümündeki bozulma ve para piyasalarındaki dengesizliklerin dengelenme yoluna girdiğini ifade eden uzmanlar, yabancı yatırımcının piyasalara gelmesi, carry trade ve döviz likiditesinin daha rahat hareket etme imkanı bulmasıyla normalleşmenin genele yayılacağını değerlendirdiler. Ekonomistler ayrıca BDDK’nın aynı patikada atacağı birkaç adımın olabileceğini bunlardan en önemlisinin aktif rasyosu güncellenmesi olduğunu dile getirdiler.

Tera Yatırım ekonomisti Enver Erkan da BDDK’nın türev işlemlerdeki adımını bir normalleşme olarak tanımladı. BDDK’nın özellikle swap işlemlerinde banka özkaynakları limitlerinin 10 kat artırmasının önemli bir gelişme olduğunu belirten Erkan, TL satım yönünde bankaların limitinin 7 günde vadesi gelecek işlemler için yüzde 2’ye, 30 günde vadesi gelecekler için yüzde 5’e, bir yıl içinde vadesi gelecek olanlar için ise yüzde 20’ye yükseltmesinin kayda değer bir gelişme olduğunu vurguluyor.

Yurt dışı yerleşiklerin TL bacaklı işlemlerine yönelik BDDK kararının normalleşmenin bir işareti olduğuna dile getiren Erkan, “Bankaların yabancılarla yaptıkları türev işlemler açısından rahatlama getiren bu normalleşme adımı ile beraber, Merkez Bankası’nın faiz kararından sonra BDDK’dan da piyasa dostu bir hamle gelmiş oldu” diyor. Erkan, yabancı yatırımcının bundan sonra pozitif reel faiz ve TL varlıklarına yönelik işlemlerin kolaylaştırılması adımlarını olumlu karşılayacağını kaydediyor.

Kur 7,50’nin altını görülebilir

TCMB’nin politika faizinde 200 baz puanlık artıştan sonra Mehmet Ali Akben’in başkanlığındaki BDDK’nın normalleşme çerçevesinde daha önce kısılan yabancılara yönelik swap işlemlerine ilişkin vadeli limitleri artırması döviz fiyatlarını ve swap faizlerini düşürdü. Dolar, artan küresel risklere bağlı uluslararası para birimlerine karşı güçlenmesine karşılık TCMB ve BDDK müdahalesiyle TL karşısında iki günde yüzde 2,6 değer kaybetti. BDDK’nın swap hamlesiyle yurt dışına verilecek TL miktarında artış sağlanırken dışarıdan yurt içine döviz akışının hızlanmasının önü açıldı. Swap işlemlerinin hareket kazanmasıyla birlikte dolar/TL kurunun 7,50’nin altını deneyeceği tahminleri yapılıyor.

analizgazetesi.com.tr