Sorumluluk en temel anlamıyla kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesidir. Günümüz ailelerinden en çok duyduğum şikayetler; hocam ben olmazsam hiçbir şeyi beceremez, aç kalır v.b. Ben de onlara bu gençlerin çocukların bu hale gelmesinin temel sebebi ve sorumluları kim veya kimler diye bir soru soruyorum. Mahcubiyetten başlarını öne eğip sorumlularının  kendileri olduklarını kabulleniyorlar.

Değerli dostlar sorumluluk duygusu küçük yaşta içinde bulunulan çevre  ve daha sonra dışarıdan verilen sistemli bir eğitimle de geliştirilebilmektedir. Tabi ki, bu becerinin gelişebilmesi için kişinin erken çocukluk dönemlerinden başlayarak yaşına, cinsiyetine ve gelişim düzeyine uygun olarak sorumluluk alabileceği bir ortamın oluşturulması da gerekmektedir.

Ebeveynler çocuklara kendi seçimlerini yapma ve yaptıkları seçimlerin sonuçlarından sorumlu olma fırsatını vermelidir.

Değerli dostlar sorumluluk almak da diğer yetenekler gibi yavaş yavaş ve pratik yaptıkça gelişen bir yetenektir. Sorumluluk fırsatları çocuğun yaşına, kişilik özelliklerine, ilgi alanlarına ve şartlara göre belirlenmelidir.

Sorumluluk bilinci oluşturma yolunda en önemli yaklaşım ise anne baba olarak sabırlı, tutarlı ve hem fikir olmaktır. Kısacası eylem ve söylem birliği. Sorumluluk alabilme yeteneğinin gelişiminde ebeveyn yaklaşımları oldukça belirleyicidir. Koyduğunuz bir kuralda, verdiğiniz bir sorumlulukta net ve eşinizle benzer tavırda olmanız çocuğun direnişine veya “ısrarcı olunduğu takdirde kuralların esnetilebileceği” fikrine kapılmasına engel olacaktır. Unutmayınız ki, yetenekleri dahilinde bazı sorumluluklar üstlenen çocuklar ve gençler öz disiplin ve güven kazanmaya başladıkları için dış dünyada ve okulda da daha kolay sorumluluk alabilmektedirler.

Peki ne yapalım;

Çocuğunuzun yapması gereken sorumlulukları onunla beraber belirleyin. Kendisinden beklediklerinizi açık bir dille anlatın. Onun adına düşünmek, karar vermek ve onun sorumluluklarını üstlenmek yerine kendi başına düşünmesine, seçim yapmasına teşvik edin, neler yapabileceğini göstermesine fırsat verin. Onu görev ve sorumluluğu ile baş başa bırakın, gösterdiği çabaya saygı duyun ve başarabileceğine güvenin. Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan biri, çocuğun işini yaparken uyarılarak düzgün yapamadığı gerekçesiyle, o işin çocuğun adına ebeveyn tarafından tamamlanmamasıdır. Eğer işin nasıl yapılabileceğini bilmiyorsa ona işin nasıl yapılacağını gösterin. Ancak başarısız girişimler, olumsuz deneyimler, kırıp dökmeler de öğrenmenin bir parçası olduğunu unutmayınız. Sonuçlar sizi tatmin etmese bile harcanan çabayı da övgüyle karşılayın.

Unutmayınız ki;Her ihtiyacı ebeveynleri tarafından karşılanan, neyi nerede nasıl yapması gerektiği sürekli hatırlatılan ve yaptıklarına müdahale edilen çocuklar, kendileri adına düşünen kişilere bağımlı ve benlik duyguları düşük bireyler olacaklardır.

Şunu unutmayınız ki, özellikle ergenlik çağındaki çocuğunuzun bütün sorumluluklarını üzerine almanız onun yetişkinlik çağında kendine yetebilecek bir birey olma yolunda en büyük engeli olacaktır.

Kalın Sağlıcakla

Sait ÖZDEMİR

Uzman Psikolojik Danışman