Merkez Bankası (TCMB) "enflasyon üstü faiz" eğilimini terk ederek manşet enflasyonu gösterge almak yerine para politikasında "çekirdek enflasyonu" benimsedi. İyi de yaptı. Uygulama şaşılacak bir durum değil. Birçok merkez bankası söz konusu sistemle politika üretiyor. Enflasyonun geçici veya bir defaya mahsus etkilerden arındırılmış kalıcı kısmı olan çekirdek enflasyon kullanımındaki amaç, fiyatlar genel seviyesindeki değişimi sürekli kılan unsurları belirlemek.

Söylemek istediğim şu:

Gerçekçi enflasyonu bulabilmek için; özellikle enflasyon hedeflemesine yönelen ülkelerde tek bir enflasyon göstergesi yerine, tüm hesaplama yöntemlerinin avantaj ve dezavantajlar göz önünde bulundurularak farklı yollarla hesaplanmış alternatif endeksler ortaya konuyor.

***

Anlatalım…

Günümüzde fiyat istikrarını sağlamada en fazla kullanılan yol; enflasyon hedeflemesi. Bu yöntem para politikasının sayısal bir enflasyon oranına göre yönlendirilmesi anlamına geliyor. Söz konusu sistemde merkez bankalarının görevi enflasyonu istenilen seviyeye indirmek ya da belirli seviyede tutmak için para politikası enstrümanlarını kullanmak.

Fakat bunun için de güvenilir bir enflasyon ölçüsüne ihtiyaç var. Çünkü genel enflasyon mevsimsel hareketler, döviz kurlarındaki ani değişimler ve arz şokları gibi geçici hareketlere maruz kalabiliyor. Dolayısıyla genel enflasyon içinde istenmeyen geçicilik arz eden kalemlerin ve gerçekleşmelerin elimine edilmesiyle elde edilen çekirdek enflasyon, merkez bankalarına daha doğru politika oluşturmada yardımcı oluyor.

Çekirdek enflasyonu oluşturmada dışlama ve elimine metodu TCMB’nin de kullandığı bir uygulama. Bu yöntem tüketici sepeti içerisinde fiyatları dönemsel olarak fazla değişkenlik gösteren bazı kalemlerin ağırlığını sıfır kabul etmek suretiyle yeni bir fiyat endeksi oluşturma esasına dayanıyor.

***

Malumunuz; mal ve hizmetler fiyatının sürekli olarak artış göstermesine enflasyon diyoruz. Çekirdek enflasyon ise, fiyatlarda görülen tüm geçici etkilerin enflasyon sepetinden çıkarılması sonucu ortaya çıkan fiyatların genel düzeyindeki artış.

Enerji ve gıda gibi mevsimsellik veya risklere bağımlı unsurlar genel fiyatlamayı güçleştiriyor. Merkez bankalarının ilk görevi fiyat istikrarı olduğundan, zaten manşet enflasyondan başka ortam ve değişimlere göre çeşitlendirilen çekirdek verileri takip etmek zorunda.

Mamafih halen devam eden pandemi süreci sebebiyle oluşan dış şokların fiyat endekslerinden çıkartılmasını hedefleyen çekirdek enflasyon metodu para ve maliye politikalarına daha sağlıklı yol gösterdiğini tahmin ediyorum.

Ancak çekirdek enflasyon için dönemsel fiyat hareketlerini takip eden uygulamaları sahaya indirmek ve çeşitli yöntemlerle üretilen göstergelerin kabul görebilmesi noktasında belirli kriterlere ihtiyaç var. Çekirdek enflasyon hesaplanma yöntemlerinin farklı ekonomilere göre farklılık oluşturduğunu da hatırlatalım. Zirâ neticede yapısı itibariyle her gösterge farklı tipte şoklara tepki verebiliyor.

***

Çekirdek verilere ulaşma uygulamaları o kadar basit değil elbette.

Öncelikle çekirdek enflasyondan; uzun vadede ortalama manşet enflasyondan sapmaması, manşet enflasyondan daha düşük oynaklığa sahip olması, tüketici enflasyonunun ana eğilimini iyi takip edebilmesi ve tüketici enflasyonunu tahmin edebilmeye imkân vermesi, ayrıca kolayca hesaplanabilmesi ve kamuoyu tarafından kolay anlaşılır olması isteniyor.

Bu yüzden çekirdek enflasyon ölçüsünde bulunması gereken ana özellikleri özetle; doğruluk, fiyat tespitinde zamanlama, güvenirlik, nedensellik ve uzun dönem ilişkisi, tahmin edebilirlik ve parasal büyüklüklerle bağlantısı, şeklinde sıralanabilir.

Söz konusu kapsamda Merkez Bankası da herhangi bir göstergeyi çekirdek enflasyon olarak nitelendirmekten ziyade, enflasyonun ana eğilimini daha net algılayabilmek açısından, birden çok çekirdek enflasyon göstergesini aynı anda takip etmekte ve farklı göstergelerden gelen bilgileri bir arada değerlendirmekte.

***

TCMB’nin en çok işlenmiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç maddeleri içeren “H” ile enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ve tütün ürünleri ve altın hariç maddeleri içine alan “I” çekirdek verisini kullandığını hatırlatalım.

Tabii bugün itibariyle akla takılan sorular şöyle:

Ekonomi için belirlenen çekirdek enflasyon uygulaması, yürütülen enflasyon hedeflemesi açısından gerekli kriterleri sağlıyor mu?

Çekirdek enflasyonlar, manşet enflasyonla ne kadar örtüşüyor?

Halen pandemi şartlarının devam ettiği bir ortamda enerji, gıda, emtia ve diğer enflasyonu geçici olarak etkileyen unsurlar manşet enflasyona ne kadar baskı yapıyor?

Çekirdek enflasyonun üretici fiyatlarıyla ilişkisi manşet enflasyonda ne şekilde görünüyor?

Vergilerde enflasyon muhasebesi hangi ölçütlerde icra ediliyor?

Merkez Bankası, enflasyon için gerekli veri setinin oluştuğuna dair kamuoyu ile nasıl iletişim içerisinde?

analizgazetesi.com.tr / yazının devamı..