3 SORUDA - Dijital teknolojide yenilikçi yaklaşımlar: ChatGPT örneği

İstanbul

Blockchain Metaverse Akademi Kurucusu Devrim Danyal, son dönemde merak uyandıran ChatGPT uygulamasının karakteristik özelliklerini ve gelecekte hayatımızı nasıl etkileyebileceğini AA Analiz için 3 soruda kaleme aldı.

ChatGPT neden bu kadar dikkati çekti ?

Yapay zeka çok uzun zamandır sessiz sedasız kendini geliştiren ancak o suskunluğunu son dönemde olabildiğince yüksek perdeden bozan bir yapıda karşımıza çıkıyor. Kronolojik olarak baktığımızda; Alan Turing'in "Düşünen Makineler" olasılığıyla 1950 öncesi başlayan bu süreç, pratikte kitlelerin ilgisini en çok çeken, IBM tarafından üretilen "Deep Blue"nun dönemin satranç şampiyonu Garry Kasparov'u yenmesiyle dikkatleri üzerinde toplamaya başladı. 2010'lu senelerde Grafik İşlem Birimi (GPU) grafik işlemcilerinin yapay zeka süreçlerinde kullanımı ile yeni bir boyut kazandı. 2015 sonunda ise şu an en çok konuşulan yapay zeka uygulamasının sahibi Open AI şirketi kuruldu. Bugünlerde hemen herkesin dilinde olan, en yaygın kullanılan ve bilenen ChatGPT uygulamasını versiyon 4 ile çok daha gelişmiş hale getirdi. Herkesin dilinde olmasına rağmen sürece esas anlamını veren GPT kısaltmasının tanımını; GPT (Generative Pre-Trained Transformer) yani "Üretken Ön Eğitimli Dönüştürücü" şeklinde bir kez daha netleştirmekte de fayda olacağını düşünüyorum.

ChatGPT'nin bu kadar ilgi görmesini; kitleler üzerinde bugüne kadar yarattığı pratik etkiye bağlayabiliriz. En temel nedeni de, büyük ölçüde doğal dil işleme alanında büyük bir adım olan yapay zeka teknolojisinde önemli bir gelişmeye öncülük etmesidir. ChatGPT gibi doğal dil işleme teknolojileri, birçok alanda kullanılabilecek ve gelecekte günlük yaşantımız üzerinde önemli etkilere sahip olabilecek bir teknoloji olarak ete kemiğe bürünmüş örnekleriyle karşımıza çıkmaktadır. İnsanların doğal dilde konuşarak veya yazarak sordukları soruları ve ifadeleri anlamak ve buna uygun cevaplar üretmek için tasarlanmıştır. Bu, diyalog sistemleri, chatbotlar ve diğer birçok uygulama için çok önemli bir gelişmedir.

Bu gelişmelerin yol haritasına baktığımızda, ChatGPT'nin, çok büyük bir veri seti üzerinde eğitilerek, insanlar arasındaki doğal dil iletişimini anlamak ve taklit etmek için tasarlandığını gözlemliyoruz. Bu da, ChatGPT'nin birçok farklı konuda sorulara yanıt verebilen, çeşitli dil seviyelerinde yazılmış metinleri anlayabilen ve hatta belirli konularda önerilerde bulunabilen bir yapay zeka modeli olarak öne çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca, ChatGPT'nin öğrenme algoritması, önceden belirlenmiş kurallara bağlı kalmadan, verilerden kendiliğinden öğrenmeyi sağlayan bir "derin öğrenme" tekniği kullanır. Modelin esnekliği ve uygulama alanının genişliği başta olmak üzere tüm bu özellikleri, ChatGPT'nin büyük bir ilgi ve merak uyandırmasına neden olurken yapay zeka teknolojileri için de heyecan verici bir gelecek vadediyor.

Uygulama hangi alanlarda kullanılıyor?

İlk ChatGPT'nin 2018'de 117 milyon parametre ile hayatına başlamasının ardından, 2019 senesinde GPT ilk köklü geliştirmesini yaparak 1,5 milyar parametreli veri setine sahip GPT2 modeline geçti. 2020 yılında ise 175 milyarlık veri setine sahip daha gelişmiş GPT3 versiyonu devreye girdi.

ChatGPT'nin fonksiyonel özelliklerine göz atacak olursak; doğal dil işleme yeteneği sayesinde, insanların doğal dilde konuşarak veya yazarak sordukları soruları ve ifadeleri anlamak ve buna uygun cevaplar üretmek için tasarlanmış bir yapay zeka dil modelidir. Geniş uygulama alanıyla birçok farklı konuda sorulara yanıt verebilen, çeşitli dil seviyelerinde yazılmış metinleri anlayabilen ve hatta belirli konularda önerilerde bulunabilen bir modeldir. Bu özellikleri sayesinde chatbotlar, diyalog sistemleri, öneri sistemleri gibi birçok farklı uygulama alanında kullanılabilir. Önceden belirlenmiş kurallara bağlı olmaması üzerine kurulu öğrenme algoritması, önceden belirlenmiş kurallara bağlı kalmadan, verilerden kendiliğinden öğrenmeyi sağlayan bir "derin öğrenme" tekniği kullanır. Bu sayede model, verilerdeki desenleri ve ilişkileri kendisi öğrenir ve esnek bir şekilde adapte olabilir. Büyük veri setleri üzerinde eğitilmiş olması sayesinde, insanlar arasındaki doğal dil iletişimini anlamak ve taklit etmek için tasarlanmıştır. Bu, modelin daha doğru ve güvenilir cevaplar üretmesini sağlar. Özelleştirilebilir bir model üzerine kurulu olduğu için kullanıcılar, kendi verilerini kullanarak modeli eğitebilir ve belirli bir konuda daha doğru sonuçlar elde edebilir. Global etkisini ön plana çıkaran çoklu dil desteğiyle, farklı dillerdeki metinleri anlayabilir ve cevap verebilir.

İşleyiş bazında somut örnek vermek gerekirse; Google Translate gibi diğer uygulamalar, doğrudan metin çevirisi yapmak için tasarlanmışken, ChatGPT daha çok diyalog sistemleri ve chatbotlar için hayata geçirilmiş bir bakış açısına sahiptir. ChatGPT, bu yönleriyle diğer doğal dil işleme uygulamalarına kıyasla öne çıkıyor.

ChatGPT’nin gelecekte günlük yaşantımız üzerinde etkileri neler olabilir?

Her geçen gün üstüne yenilikler konularak daha geniş çapta hizmet vermeye başlayan birçok teknolojik gelişmeye şahit oluyoruz. Diğer tüm teknolojik gelişmelerde olduğu gibi doğal dil işleme teknolojilerinin başını çeken ChatGPT'nin de, gelecekte günlük yaşantımız üzerinde birçok etkiye sahip olacağını söylemek pek sürpriz olmaz.

Günümüzde ChatGPT'nin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi süreci devam ediyor ve daha büyük veri setleri üzerinde eğitilerek, daha doğru ve güvenilir sonuçlar üretmesi amaçlanıyor. 14 Mart 2023 tarihi itibarıyla 175 milyar yerine tam 571 kat daha geniş yelpazeye sahip ChatGPT4 versiyonunun ulaştığı veri seti parametresinin 100 trilyona çıktığını birlikte görüyoruz. Bu da gelecekteki günlük yaşantımızda bize çok daha kapsamlı çözümler üretebileceğinin habercisidir.

Peki pratikte ChatGPT'nin bize hangi süreçlerde çözüm sağladığına gelin birlikte göz atalım: Uygulama, sesli asistanlar sayesinde sesli destek hizmetlerinin geliştirilmesine yardımcı olabilir; evlerimizdeki cihazlarla veya akıllı telefonlarımızla etkileşim kurarak bize bilgi sağlayabilir veya işlerimizi kolaylaştırabilir. Chatbotlar olarak bilinen otomatik sohbet robotlarının geliştirilmesine öncülük ederek müşteri hizmetleri, satış, pazarlama ve diğer işletme işlevlerinde kullanılabilir ve insan müdahalesi olmadan soruları yanıtlayabilir. Farklı dilleri konuşan insanlar arasındaki dil engellerini ortadan kaldırabilir ve insanların farklı dillerde yazılmış metinleri anlamasına ve diyalog kurmasına yardımcı olabilir. Oluşacak yeni iş modelleri aracılığıyla, insanların doğal dili kullanarak yapay zekayla etkileşim kurabilecekleri yeni türde işletmeler ve hizmetler ortaya çıkabilir. Eğitim alanında da öğrenci, öğretmen ve diğer eğitimcilerin bu tip yapay zeka doğal dil işleme teknolojiklerini kullanarak öğrenme süreçlerini geliştirmesine yardımcı olabilir. Sonuç olarak, ChatGPT'nin birçok alanda kullanılabilecek ve gelecekte günlük yaşantımız üzerinde önemli etkilere sahip olabilecek bir teknoloji olduğu görülüyor. Bütün bu deneysel süreci hep birlikte bizzat deneyimleyip sonuçları doğrultusunda gelecekte yapay zeka kavramını hep birlikte oluşturacağız.

[Devrim Danyal, Blockchain Metaverse Akademi Kurucusu]

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.