Osmanlıca Türkçesi nedir?

19. Milli Eğitim Şurası?nda alınan Osmanlı Türkçesi?nin liselerde zorunlu hale getirilmesi kararı ile ülkede bir tartışma başladı... Peki tartışılan Osmanlıca denilen dil nedir? Türkçeden farkı nedir? İşte Osmanlıca hakkında bilmediklerimiz...

İşte 19. Milli Eğitim Şurası?nda alınan kararla  liselerde zorunlu hâle gelen Osmanlıca hakkında bilmediklerimiz...

OSMANLICA, TÜRKÇENİN BİR DÖNEMİNE VERİLEN İSİMDİR

Osmanlıca, bağımsız bir dil değildir. Osmanlıca Türkçenin bir dönemine verilen isimdir.

Osmanlı Türkçesi ya da Osmanlıca, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan Kanun-ı Esasî?de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçadan etkilenmiş Türk dilidir.

ÜNLÜ ESERLERDE TÜRKÇE, TÜRK TİLİ, TÜRKİ ŞEKİLLERİNDE KAYDEDİLDİ

Türk yazı dilleri ve ağızları hakkında ilk bilgileri söz varlığı verileriyle ve sözlü edebiyat ürünleriyle sunan, Türk dilinin ilk sözlüğü ve dil bilgisi kitabı Divânu Lügati't-Türk'te, Kutadgu Bilig adlı ünlü eserde, Ali Şir Nevai'nin Muhakemetü'l-Lugateyn'inde, Harezm-Kıpçak, Anadolu ve Çağatay sahasında XIX. yüzyıla kadar bu dilin adı Türk tili, Türkî, Türkçe şekillerinde kaydedilmiştir.

Osmanlı Türkçesinin "lisan-ı Osmani", "Osmanlı lisanı" diye adlandırılmasına ünlü sözlükçü, yazar Şemseddin Sami şu sözlerle karşı çıkmış ve tıpkı Kaşgarlı Mahmud, Yusuf Ulug Has Hacib, Ali Şir Nevai gibi dilin adının "Türkçe" olduğunu ifade etmiştir:

Söylediğimiz lisan ne lisanıdır ve nereden çıkmıştır? Osmanlı lisanı tabirini pek de doğru görmüyoruz çünkü bu unvan Selâtin-i Osmaniye'nin birincisi, fatih-i meşhurun nam-ı âlilerine nisbetle müşarünileyhin tesis etmiş oldukları bir devletin unvanıdır. Hâlbuki lisan ve cinsiyet müşarünileyhin zuhurundan ve bu devletin tesisinden eskidir.

Asıl bu lisanla mütekellim olan kavmin ismi "Türk" ve söyledikleri lisanın ismi dahi "lisan-ı Türkî"dir. Cühela-yı avam indinde mezmum addolunan ve yalnız Anadolu köylülerine ıtlak edilmek istenilen bu isim intisabıyla iftihar olunacak bir büyük ümmetin ismidir

'OSMANLI LİSANI, ÇAĞATAY LİSANI GİBİ ADLANDIRMALAR YAKIŞIKSIZ...'

Şemseddin Sami, Osmanlı lisanı, Çağatay lisanı gibi adlandırmaların yakışıksız olduğunu, Çağatay adının da Türk kavimlerinden birinin adı olması dolayısıyla dil adı olmayacağını belirtmiştir.

Sami?nin çok doğru ifadesiyle Osmanlı İmparatorluğu?nda kullanılan yazı dili Türkî-i Garbî yani Batı Türkçesi, aktar-ı baidede ?uzak ülkelerde?, Türkistan coğrafyasında kullanılan yazı dili ise Türkî-i Şarkî yani Doğu Türkçesidir.

Düşüncelerini kendi sözleriyle şöyle açıklamıştır:

Bize kalırsa o aktar-ı baidedeki Türklerin lisanıyla bizim lisanımız bir olduğundan ikisine de ?Lisan-ı Türkî? ism-i müştereki ve beynlerindeki farka da riayet olunmak istenildiği hâlde onlarınkine ?Türkî-i Şarkî? ve bizimkine ?Türkî-i Garbî? unvanı pek münasiptir.

ÜÇ DİLDEN OLUŞAN BİR KARIŞIM OLARAK GÖRÜLDÜ

Klasik devirde "Osmanlı Türkçesi" ayrı bir dil olarak algılanmamış, üç dilden (elsine-i selase) oluşan bir karışım olarak görülmüştü. "Türkçe" ise, evde, sokakta ve köyde konuşulan basit dile verilen addı.^[4] Ancak 19. yüzyılda standart bir yazı dili ihtiyacının belirmesiyle birlikte Osmanlı dili tartışmaları yoğunlaştı.

Bu dilin belkemiğini oluşturan Türkçenin güçlendirilmesi ve yazı dilinin Türkçe konuşma diline yaklaştırılmasına ilişkin talepler Şinasi, Ali Suavi, Ahmet Vefik Paşa gibi yazarlarca dile getirildi. 19. yüzyıl sonlarında doğan Türkçülük akımı, Osmanlı yazı dilinin esasen Türkçe olduğu ve "Türkçe" diye adlandırılması gerektiğini vurguladı.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE 'OSMANLI TÜRKÇESİ' OLUMSUZ BİR ANLAM KAZANDI

Cumhuriyet döneminde ise "Osmanlı Türkçesi" deyimi genellikle olumsuz bir anlam kazandı. Dil Devrimi'ni izleyen kültürel ortamda, "Osmanlı Türkçesi", Türkçeden ayrı ve yoz bir dil olarak görüldü.

Türk Dil Kurumu'nda 1983'e dek bu görüş egemendi. Buna karşılık Osmanlı kültürüne yakınlık duyan muhafazakâr kesim, Osmanlı yazı dilinin de Türkçenin bir lehçesi olduğunu vurgulamak amacıyla "Osmanlı Türkçesi" deyimini tercih etti (örneğin Faruk Kadri Timurtaş, Mustafa Özkan vb.).

Öte yandan, Osmanlı yazı diline "Osmanlı Türkçesi" adı verildiği zaman, bundan çok farklı bir dil olan Osmanlı dönemi konuşma Türkçesine ne ad verileceği konusu, çözülmemiş bir sorun olarak kalmaktadır.

KANUN-İ ESASİ'NİN 18.MADDESİ

23 Aralık 1876'da ilan edilen Osmanlı İmparatorluğu ilk anayasası olan Kanun-i Esasi'nin 18. maddesinde devletin resmî dilinin "Türkçe" olduğu belirtilmiş ve Türkçe bilmeyenlerin devlet memuriyetine alınmayacağı ifade edilmiştir:

Madde 18 - Tebaa-i Osmaniyenin hidemat-ı devlette istihdam olunmak için devletin lisan-ı resmîsi olan Türkçeyi bilmeleri şarttır.

Kaynak: vikipedia