Kök boyalı kilimler yıllara meydan okuyor

Osmaniye'nin Karatepe köyünde kök boyayla renklendirilen yün ipliklerle dokunan kilimler, renkleri solmadan yıllarca kullanılabiliyor

- Karatepe Kilim Kooperatifi Başkanı Cafri:

- "Karatepe kilimlerinin en büyük özelliği, asırlar öncesinden günümüze aktarılan motiflerin bitkilerden elde edilen kök boyayla boyanmış yün iplikleriyle dokunmasından elde edilmesi ve renklerin asırlarca solmadan canlılığını korumasıdır"

OSMANİYE (AA) - AHMET ERKAN YİĞİTSÖZLÜ - Osmaniye merkeze bağlı Karatepe köyünde kök boyayla renklendirilen yün ipliklerle dokunan kilimler, yıllarca canlılığını koruyor.

Bitkilerin kök, dal, yaprak ve çiçeklerinden kaynatarak elde edilen kök boyayla boyanmış yün ipliklerle dokunan kilimler, renkleri solmadan uzun zamanlar kullanılıyor.

Karatepe Kilim Kooperatifi Başkanı Cengiz Cafri, AA muhabirine, bir Türkmen köyü olan Karatepe'de atalarından devraldıkları kök boyayla boyanmış kilim dokuma geleneğini devam ettirdiklerini söyledi.

Karatepe kilimlerinin, doğadan desene dönüşünceye kadar birçok aşamadan geçtiği anlatan Cafri, "Karatepe kilimlerinin en büyük özelliği, asırlar öncesinden günümüze aktarılan motiflerin bitkilerden elde edilen kök boyayla boyanmış yün iplikleriyle dokunmasından elde edilmesi ve renklerin asırlarca solmadan canlılığını korumasıdır." dedi.

Sentetik boyaların yaygınlaşmasıyla azalan kök boya tekniğinin kaybolmaya yüz tutuğuna işaret eden Cafri, zahmetli ve pahalı şekilde elde edilen doğal ve sağlıklı boyama geleneğini yaşatmak için kooperatif kurduklarını belirtti.

Geleneksel renklendirme yöntemiyle elde edilen ve tezgahlarda elde dokunan kilimin maliyetinin yüksek olmasına rağmen yurt içi ve yurt dışından talep gördüğünü ifade eden Cafri, şöyle devam etti:

"Kooperatif olduğumuz için kar amacı gütmüyoruz. Köydeki kadın ve kızlarımızın yaptığı iş oldukça zor ve sabır gerektiren bir el sanatıdır. Bu nedenle seri üretim yapamıyoruz, kalitemizi bozmamız mümkün değil. Boyama ve dokuma teknolojisine meydan okuyoruz. Köydeki 140 tezgahta dokunan kilimleri fuarlarda, sergilerde satışa sunuyoruz, devlet büyüklerimize hediye ediyoruz, yurt dışına hediye olarak gönderiliyor."

- Her renk için ayrı kazanlar kullanılıyor

Karatepe Kilim Kooperatifinde uzman olarak görev yapan Ayşe Haksever de kilimlerde kullanılan renklerinin tamamının Çukurova'da yetişen bitkilerden elde edildiğini söyledi.

Kök boyanın yapılması ve yün ipliğinin renklendirme aşamasını anlatan Haksever, "Kök boya yapılacak bitkileri mevsiminde toplanır. Bazıları yeşil olarak kaynatılır, bazıları ise kurutulduktan sonra kaynatılır. Krom kazanlarda gür ateşte saatlerce kaynatıldıktan sonra iki saat kadar bekletilir. Daha sonra yün iplikler kazana bırakılarak boyayı emmesi sağlanır. Sonraki aşama yün ipleri gölgede esintili bir yerde kuruma bırakmaktır." diye konuştu.

Bitkilerden elde edilen renkler hakkında bilgi veren Haksever, şunları kaydetti:

"Soğan kabuğu ve boruk çiçeğinden turuncu, çam kabuğu, sumak ve rubiyan bitkisinin kaynatılmasıyla kırmızı, palamut kabuğu ve zakkum bitkisinden yeşil, kantaron, papatya ve tavşanak bitkilerinden sarı, hindiba bitkisinden mavi, renkler elde edilir. İp ne kadar fazla suyun içinde kalır ise renk o kadar koyulaşır. Genellikle yeşil ve kırmızı renkleri elde etmek zordur. Her renk için ayrı kazanlar kullanılır. Renklerin birbirine karışmamasına özen gösterilmelidir. Naturel renkler ise koyunların üzerinden alındığı gibi kullanılır. Kahverengini mor koyundan, siyahı siyah koyundan, krem rengi de beyaz koyundan elde edilir, bu renkler boyama ile elde edilmez."