Tüketici Güven Endeksi'ni (TGE) hatırladığım son 5 yıldır sıkı bir şekilde takip etmeye çalışırım. Bazı istisnalar hariç endeksin hep Nisan dönemlerinde gerilediğine şahit olmuşumdur. Bu yıl da böyle.

Endeks hakikaten ekonomi adına önemli bilgiler veriyor. Tüketicilerin kişisel mali durumları, genel ekonomiye ilişkin gidişat, yakın ve uzak gelecek dönem beklentileriyle ilgili harcama ve tasarruf eğilimlerini bu endeksten okuyabiliyoruz.

Tüketici, reel kesim, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerine ait toplam 20 alt endeks Ekonomik Güven Endeksi (TGE) hesaplamasında kullanılıyor ki bu ekonomi için bir röntgen anlamına geliyor. Genel endeksin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliğe, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliğe işaret ediyor.

Gelelim rakamlara… Son 5 yıl içinde 2017 ile 2018 yılları TGE için en iyi dönemler. Endeks olumsuz Nisan aylarına karşılık 90 - 100 bandından taviz vermemiş görünüyor. 2017 Nisan’ında 99,5 olarak ölçülen TGE, 2018 Nisan’ında da 100,2’den 98,3’e düşmesine rağmen iyimserliğe yakın bir trend çiziyor. Söz konusu iki yılda TGE’yi 100’ün üzerinde seyreden imalat sanayi (sırasıyla 106,3 ve 106,8) taşıdığı bariz şekilde ortada.

***

2019’dan itibaren tüketici güveninin düştüğü yıllara giriyoruz. 2019 Nisan’ında TGE, yüzde 6,9 oranında artmasına karşılık 63,5 olurken salgın dönemine rast gelen 2020 Nisan’ında da 2004 yılından bu yana en düşük seviyesine inerek 54,9’u görüyor. TGE bu yıllarda iyimserlik sınırı olan 100’ün oldukça altında kalarak ekonomik durum ile ilgili sinyal veriyor.

Özellikle ikinci çeyreğin başlarında gerileme eğilimi gösteren TGE’yi baskılayan iki kalem dikkat çekiyor. Tasarruf etme ihtimali endeksi ve işsizlik endeksi… Tasarruf endeksi 2019 Nisan’ında 26, sonraki sene 2020 Nisan’ında ise 18,4 gibi dip seviyelere iniyor. Diğer kalem işsizlik endeksinin de 2019 Nisan’ında 63,5, sonraki senenin aynı döneminde 53,8’lerde seyretmesi ekonomi adına olumsuz tabloyu ortaya koyuyor.

Tüketici Güven Endeksi’ndeki (TGE) 2019 yılından bu yana devam eden düşük seyrin koronavirüs salgınının olumsuz etkileri de dahil ticaret savaşları, küresel korumacılık ile kur, enflasyon ve faizlerdeki dalgalanmanın yüksek baskısı bariz bir şekilde gözleniyor.

Pandemi yılı 2020 Nisan’ında TGE içindeki genel ekonomik durum beklentisi endeksinin 74,8’e, hanenin maddi durum beklentisi endeksinin 72,5’e, tasarruf etme ihtimali endeksinin 18,4’e gerilemesi de “100 iyimserlik birimi” ölçeğinde olumlu bir fotoğraf vermiyor.

***

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) geçen 22 Nisan Perşembe günü Nisan TGE’yi yayımladı. Endeksin en azından 2019 ve 2020 yıllarına göre toparlandığını ve ekonomideki görümünün daha iyimserliğe yakın bir yere doğru dirençli gösterdiğini raporluyor. 2021 yılının en düşük seviyesine olmasına karşılık endeks 80,2 ile gelecek aylar için ümit veriyor. Mart’ta endeks 87,9 olarak ölçülmüştü.

Ancak Nisan endeksinde en dikkat çeken kalem hanenin maddi durum beklentisi endeksinin Mart’ta 87,9 iken Nisan’da 81’e düşmesi biraz moral bozuyor. Ayrıca Nisan’da TGE’nin önceki aya gören kaydedilen gerilemede Eylül 2018 ve Mayıs 2019’da görülen sert düşüşe benzer bir tablo sergilemesi “Acaba yeniden 2019 önceki yıllara mı dönülüyor” algısını oluşturuyor.

TGE’de detaylara göz attığımızda tüketicinin mevcut durumunda geleceğe ilişkin beklentilerinde gerileme var. Zâten sebebi de açık… Pandemi vaka sayılarındaki yükselişler, ekonomiye yönelik kapanmalar, kısıtlamalar, diğer taraftan kur, enflasyon ve faizi direkt etkileyecek piyasalardaki iç ve dış olumsuz etkiler endeksteki seyri kötümserleştiriyor.

***

Geçen Mart’ta 67,3 olan hane halkı maddi durum beklentisi geçen 12 ay için 64’e gerilemişse, aynı endeks gelecek 12 aylık döneme ilişkin da Mart’ta 87,9 iken Nisan’da yüzde 7,9 azalarak 81’e düşmüşse TGE’deki alt kalem hareketliliğini iyi takip etmek gereğini ortaya koyuyor.  Zirâ TGE aylık bazda yüzde 8 ile kur şoku sebebiyle 2018 Eylül ve pandemi kaynaklı 2019 Mayıs’ında gerilemişti.

Yine aynı dönemde gelecek 12 aylık dönem için genel ekonomik durum beklentisi endeksinin 94,1’den 82,9’a gerilemesi, tüketicinin dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksinin 97,4’ten 92,8’e inmesi de TGE’yi menfi etkileyen kalemlerin başında geldiği unutulmamalı.

Ekonomiyi ciddi takip ediyorsak Tüketici Güven Endeksi’ni (TGE) yakından izlemek lazım, derim. Yani “Güven endeksidir” deyip geçemeyiz.

3’üncü çeyrekten itibaren enflasyon ve faizde gerilemeleri hedeflerken ve yıllık büyümeyi yüzde 6’lara taşıma öngörüleri yapılırken TGE’yi mutlaka önemsemeliyiz.

Dolayısıyla TGE 2’nci çeyreğe olumsuz girdi. 2021 Nisan’ındaki bir önceki aya göre yüzde 7,9’luk düşüş hafife alınamaz. 2004 yılından bu yana gözlenen aylık en sert düşüşü hemen bu yılın ikinci çeyreği başında yaşamamız daha temkinli olmayı gerektiriyor.

TGE’deki bu düşük performans, para ve maliye politikalarında daha hassas olmamızı gerektiren bir dönemde olduğumuzu haber veriyor.

analizgazetesi.com.tr / yazının devamı..