Gürkan Birinci: Faiz, Para, Resesyon ve İnfak

Gürkan Birinci: Faiz, Para, Resesyon ve İnfak

Ekonominin son dönemdeki gidişatı insanları neye ne zaman yatırım yapacakları konusunda düşündürmeye başladı. Yatırım konusunu daha iyi anlayabilmek için ekonomideki bazı kavramlara göz atmakta fayda var. Bunlar arasında Para, faiz ve resesyona dikkat çekmek gerekir.

Para, insanların mal ve hizmet satın almak veya satmak için kullandıkları genel bir değişim aracı olarak da tanımlanabilir. Günümüzde ise para diğer mal ve hizmetler gibi alınıp satılabilen bir kar aracı haline dönüşmüştür. Bu da paranın zaman değeri kavramını ortaya çıkarmıştır.

Fiyatlar genel düzeyinin değişmediği ve geleceğe ilişkin belirsizliğin olmadığı hipotetik bir ortamda bugün sahip olunan belirli bir parasal büyüklük ile gelecekteki belirli bir parasal büyüklük arasındaki değişimin bedeli/ödülü “paranın saf zaman değeri” dir.

Cari gelirleri cari giderlerinin üzerinde olan ekonomik birimler cari gelirleri ile cari giderleri arasındaki bu fon fazlasını tasarruf ederler. İşte bu ekonomik birimlerin para üzerinden elde edeceği kar faizdir. Faiz üretim miktarında herhangi bir değişiklik olmadan paradan para kazanmanın adıdır. Faiz sistemi nispeten daha düşük risk barındırdığı için ekonomik kurumlar için ideal bir kar enstrümanı haline gelmiştir. Üretim riskinden arındırılmış olan bir getiri kalemi olan faiz aynı zamanda tasarrufların bankalar aracılığıyla tekrar piyasaya sürülmesini sağlamıştır. Mevcut şartlar altında faizsiz ortamda kurumlar ellerindeki parayla yatırım yapma konusunda tereddüte düştükleri anda resesyon olgusu hemen karşımıza çıkacaktır.

Resesyon, makroekonomide geleneksel olarak reel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) iki veya daha fazla çeyrek yıllık periyotta arka arkaya negatif büyüme göstermesi durumudur. Ekonomide durgunluk olarak da adlandırılabilir.Uzun bir resesyon ekonomik çöküş olarak isimlendirilir.

Resesyon aslında ekonomide mübadelenin ve hareketin azalması olarak da görülebilir. Kapitalist anlayışta tasarruflar ancak faiz aracılığıyla değerlendirildiği için faizin olmadığı bir ortamda kapitalizmin var olması düşünülemez. Mübadelenin azalması şüphesiz ekonomideki hareketi yavaşlatacak bu da resesyonu beraberinde getirecektir.

Kapitalizm eleştirisi yaparken mutlak anlamda bir paradigma eleştirisi de yapmak gerekir. Örneğin kapitalizmin olmazsa olmazı olan Homo economicus nerede çok fayda sağlıyorsa oraya giden bencil bir bireyi tanımlar. Bu tam olarak faizci insan modelini açıklayan fırsatçı kişilik tipini temsil eder.

Peki dinimizin bu insan tipi ve faizciliğe bakışı nedir.

Bakara Suresi, 276. ayet: Allah, faizi yok eder de, sadakaları artırır. Allah,günahkar kafirlerin hiçbirini sevmez.

Rum Suresi, 39. ayet: İnsanların mallarından artsın diye, verdiğiniz faiz Allah Katında artmaz. Ama Allah'ın yüzünü (rızasını) isteyerek verdiğiniz zekat ise, işte (sevaplarını ve gelirlerini) kat kat arttıranlar onlardır.

Nisa Suresi, 39. ayet: Allah'a ve ahiret gününe inanarak Allah'ın kendilerine verdiği rızıktan infak etselerdi, aleyhlerine mi olurdu? Allah, onları iyi bilendir.

Görüldüğü üzere Homo Economicus İslamın kriterlerine uyan bir karakter olmadığı gibi İslamiyette paranın mübadelesi faizle değil infakla sağlanır.

Kapitalizm eleştirisi yaparken kullanılacak metot yine İslamiyetin içinden olmalıdır. Bir tarafta fırsatçı insanı referans alarak diğer taraftan İslam ekonomisinden bahsetmek kapitalizme içeriden bir eleştiri olabilir ancak. İnfak günümüz insanlarına rasyonel gelmeyebilir ama Kur’an açısından son derece rasyonel bir tutum.

Konumuzun başına dönecek olursak İslami açıdan en önemli yatırım aracı infaktır.

Kaynak

TEMEL FİNANS MATEMATİĞİ VE DEĞERLEME YÖNTEMLERİ , SPL, 2014