'Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu' belli oldu

İstanbul

İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) "Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" 2019 yılı araştırmasına göre, üretimden satış büyüklüğüne göre en büyük kuruluş 482 milyon 130 bin lira ile Panasonic Life Solutions oldu.

İSO, sanayi kuruluşlarının 2019 yılı verileri üzerinden yaptığı “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2019” araştırmasının sonuçlarını açıkladı.

2019 yılında İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 14,2 artarak 137,5 milyar TL’den 157 milyar TL’ye yükseldi.

Dünya ticaretinde korumacılık ve yavaşlamanın, KOBİ’lerin küresel değer ve tedarik zincirlerine katılımını zorlaştırdığı bir yıl olan 2019'daki bu artış, 2017’deki yüzde 30,9 ve 2018’deki yüzde 27,8’lik artışlarla kıyaslandığında, üretimden satışlardaki büyüme performansının yavaşladığına işaret etti. Söz konusu oran, aynı zamanda son 3 yılın en düşük artışı olarak dikkati çekti.

İSO İkinci 500'deki 463 şirket, üretimlerinin önemli bir kısmını dış pazarlara da yapıyor. Dolayısıyla üretimden satışların artış hızındaki bu düşüşte, iç pazar kadar dış pazar taleplerindeki bozulma da etkili oldu.

2019 yılı Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında üretimden satış büyüklüğüne göre en büyük kuruluş 482 milyon 130 bin lira ile Panasonic Life Solutions oldu. 482 milyon 54 bin liralık satışlarıyla Kervan Gıda ikinciliği alırken, 481 milyon 440 lira ile de AKA Otomotiv üçüncü sırada yer aldı.

2018 yılında 413,7 milyon ile 177,8 milyon TL bandında üretimden satış yapabilen şirketlerin girebildiği İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında bu bant, 2019 sıralamasında 482,1 milyon ila 201,2 milyon TL arasında oluştu.

Söz konusu araştırma, KOBİ ölçeğindeki sanayi kuruluşlarının bir anlamda röntgenini çekerken, bu şirketlerle ilgili tıpkı İSO 500’de olduğu gibi birçok önemli veriyi ortaya koyuyor. Bunlardan bazıları Türkiye’nin KOBİ’lerinin güçlü yönlerini, bazıları ise zayıf yönlerini göstermesi açısından önemli ve dikkat çekici oluyor.

Şirketlerin teknoloji, Ar-Ge ve ihracat performansları umut veriyor

İSO İkinci 500’ün bu yıl açıklanan verileri içinde gelecek adına umut veren konuların başında şirketlerin teknoloji, Ar-Ge ve ihracat performansları oldu.

İSO İkinci 500 Büyük’ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer dağılımına bakıldığında, özellikle orta-yüksek teknoloji ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin toplam payının arttığı dikkati çekti.

Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı 2018'de yüzde 21,6 iken, geçen yıl 2,6 puan artışla yüzde 24,2’ye yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2018'de yüzde 2,1 iken, geçen yıl sınırlı bir artışla yüzde 2,2 olarak gerçekleşti.

Böylece orta-yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin toplam payı 2018’de yüzde 23,7 iken, 2019’da 2,7 puan artarak yüzde 26,4’e yükseldi. Bu artış, KOBİ’lerin teknolojik dönüşüm yolunda ilerleme sağladığına işaret etti.

Ar-Ge harcamaları

Sanayi kesiminin rekabetçiliği için Ar-Ge, hayati bir önem taşırken, 2019 yılındaki zorlu koşullara rağmen İSO İkinci 500 içerisinde daha çok sayıda kuruluşun Ar-Ge faaliyetlerine yöneldiği görüldü.

2017 yılında 188 olan Ar-Ge yapan kuruluş sayısı, 2018'de belirgin bir artışla 218’e çıkmıştı. 2019 yılında ise Ar-Ge yapan kuruluş sayısının 231 ile en yüksek seviyesine ulaştığı dikkati çekti.

Bu şirketlerin Ar-Ge harcamaları 2019’da yüzde 44,6 artarak 498,6 milyon TL’den 721,2 milyon TL’ye yükseldi. Aynı dönemde Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı da yüzde 0,36’dan yüzde 0,46’ya çıktı.

Söz konusu oranın, ölçüm yapılan dönemin en yüksek seviyesine çıkması ve KOBİ’lerin inovasyon iştahının arttığını göstermesi açısından olumlu olarak değerlendirildi.

İhracat yapan firma sayısı arttı

İSO İkinci 500 kapsamında olumlu bulunan gelişmelerden biri de ihracat verileri oldu. Bilindiği üzere 2019, ihracat açısından oldukça zorlu bir yıldı. 2019 yılında küresel ticarette yaşanan korumacılık önlemleri ile dünya mal ticareti daralmış ve ihracatta rekabet artmıştı. Türkiye’nin metal ürünleri ihracatı, ABD ve AB’nin korunma önlemleri ile karşılaşmış, önemli ihracat pazarlarında özellikle yılın ikinci yarısında daralma gerçekleşmişti. Uygulanan ekonomik dengelenme politikaları nedeniyle iç pazarda da daralma yaşanmıştı ve bu nedenle firmalar ihracata daha çok ağırlık vermek durumunda kalmıştı.

Bu ortamda İSO İkinci 500’ün ihracatı, geçen yıl yüzde 9,4 artarak 9,8 milyar dolara yükseldi. Böylece İSO İkinci 500, 2019 yılında Türkiye toplam ihracatının yüzde 5,4’ünü, sanayi ihracatının ise yüzde 5,6’sını gerçekleştirdi.

İhracat tarafındaki bir diğer önemli gelişme de ihracat yapan firma sayısındaki artış eğilimi oldu. 22 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 407 iken, son yıllarda bu rakam 450’ler bandını aşarak 2019’da 463’e yükseldi. Bu da İSO İkinci 500’de yer almak için ihracat yapmanın adeta bir ön koşul olduğunu bir kez daha gösterdi.

Üretimden satışlar ve temel göstergeler

İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki değişimlere reel olarak bakıldığında, 2012-2016 dönemindeki zayıf büyümelerin ardından 2017 ve 2018 yıllarında güçlü reel artışların yaşandığı görülüyor. 2019 yılında da üretimden satışlarda yüzde 2,1’lik reel artış yaşandı. Ancak bu artış, geçmiş 2 yılın altında kaldı.

Satışlardaki yavaşlama eğilimi, İSO İkinci 500’ün karlılıklarını da olumsuz etkiledi. İSO İkinci 500’de 2018'de 19 milyar TL olan faaliyet karı, geçen yıl yüzde 11,5’lik düşüşle 16,8 milyar TL’ye indi. Buna paralel olarak faaliyet karı oranı da 2018’de yüzde 12,1 iken, 2019’da 2,7 puanlık düşüşle yüzde 9,4’e geriledi.

Bir diğer önemli karlılık büyüklüğü olan FAVÖK (faiz, amortisman ve vergi öncesi kar), toplanmaya başlandığı 2013 yılından bu yana ilk kez negatif eğilim gösterdi. İSO İkinci 500’de 2018'de 23,2 milyar TL olan FAVÖK, geçen yıl yüzde 5,6 küçülerek 21,9 milyar TL’ye geriledi. 2019 yılında firmaların çekirdek işlerine daha fazla odaklanmasına rağmen FAVÖK performansları zayıfladı.

Faaliyet karı ve FAVÖK’deki düşüşlere karşın vergi öncesi kar ve zarar toplamında pozitif bir gelişme söz konusu. İSO İkinci 500’de 2018'de 9 milyar TL olan vergi öncesi kar ve zarar toplamı, geçen yıl yüzde 17,6 artarak 10,6 milyar TL’ye yükseldi.

2019 yılında İSO İkinci 500’de diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 13,6 milyar TL iken, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 12,1 milyar TL oldu. Bu iki kalem arasındaki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 1,6 milyar TL üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği görüldü.