Sedat Yılmaz: Ekonomide güven bereketi!

Merkez Bankası (TCMB) fiyat istikrarını öncelikli görev olarak yürütürken güven endeksleriyle gidişatı kontrol ediyor. Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE), kapasite kullanım oranı (KKO) ve Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı sektörel güven endeksleri TCMB'nin projektörü niteliğinde. Her zaman söylerim…

Ekonomiye ilgi duyuyorsak ve özellikle Merkez Bankası’nı yakın takibe almak istiyorsak RKGE, KKO ve sektörel güven endekslerini yakından izlemek gerekiyor. Zirâ endekslerdeki aylık ve yıllık trendler ile endekslerin alt kalemlerini doğru anlamak ekonomideki seyri görme açısından oldukça mühim.

Son verilere bakarsak, iktisadi aktivitenin hareketlenmesiyle Haziran’da, imalat KKO, RKGE ve sektörel güven endeksleri ekonomiye gerçekten güven verdi. Temmuz’daki beklenti ise daha yüksek.

***

Anlatalım… RKGE 2021 Haziran’da bir önceki aya göre 2,7 puan artarak 113 seviyesine çıktı. Endeksin 113 ile Mayıs 2014’ten bu yana en yüksek değerine ulaşması en dikkat çekici gelişme. Reel kesim güveni, 2020 Haziran’da 92,6 olmuştu.

Mevsimsellikten arındırılmış endeks de 2021 Haziran’da yine 2,7 puan yükselişle 109,8’ün üzerine yerleşti.

Ayrıca TÜİK’in Haziran’a ait sektörel güven endeksleri verilerine göre, arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi 2021 Mayıs’ta 102,2 iken, Haziran’da yüzde 6,2 artarak 108,5 değerini aldı.

Arındırılmış güven endeksi 2021 Haziran’da Mayıs’a göre; hizmet sektöründe yüzde 6,2, perakende ticaret sektöründe yüzde 4,8 ve inşaat sektöründe yüzde 3,6 arttı.

***

Reel kesim güveninin verdiği mesaj şu:

Gelecek 3 ayda ihracat sipariş miktarı, üretim hacmi, toplam istihdam, genel durum, mevcut toplam sipariş miktarı ve sabit sermaye yatırım harcamalarına dair değerlendirmeler pozitif yönde. Mevcut mamul mal stoku ve son 3 aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler ise azalışa işaret ediyor.

Reel kesim endeksi derinlemesine incelendiğinde; üretim hacminde artış bildirenler lehine olan seyir bir önceki aya göre zayıflarken, iç piyasa ve ihracat sipariş miktarında artış bildirenler lehine olan seyir bir önceki aya göre güç kazanıyor.

Mayıs’ta kapanmaların da etkisiyle aylık bazda gerileyen reel kesim güveni, iktisadi faaliyetlerin artmasıyla yeniden güçlü kanala girdi. Özellikle RKGE’nin 2020 yılı Temmuz’undan bu yana iyimserlik alanı olan 100 baz değerin üzerinde kalması istikrarlı bir üretimi yansıtıyor.

Malumunuz, güven endeksleri, sıfır ile 200 arasında değerlendiriliyor. 100’ün üzerindeki rakamları iyimser, 100’ün altındaki rakamları kötümser beklentileri; 100’e eşit rakamlar ise istikrarlı beklentileri işaret ediyor.

***

Yine sanayi üretiminin önemli göstergelerinden KKO da bir önceki aya göre 1,3 puan, yıllık bazda 10,6 puan arttı ve yüzde 76,6 oldu. Aynı parametre 2020 Haziran’da 66 seviyesindeydi. En yüksek artış dayanıklı mallarda gerçekleşti. Tabii baz etkisi yüksekliği unutulmamalı.

Kapasite kullanımda 3 aylık ortalama rakam yüzde 75,9’a yükseldi. KKO’da 2021 ilk çeyrek yüzde 75,6 ile kapatılırken pandemi sebebiyle tarihsel ortalamanın yüzde 76’nın altında bulunması ise bu alandaki zayıflığa işaret ediyor.

Tüketim ve sermaye malları kapasite kullanımı halen salgın öncesi seviyelere ulaşamadı. Ara malı KKO ise olumlu görünümünü korudu.

İmalat sanayi altındaki 23 sektörün 20’si KKO’da yıllık bazda pozitif bir seyir izledi. En sert yükselişler giyim eşyası, tekstil ve elektrikli teçhizat, en yüksek düşüşler ise temel eczacılık, kâğıt ve tütün ürünlerinde oluştu.

***

Bilindiği üzere gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümelerinde en fazla beklenti istihdamla ilgili oluyor. Haziran’da mevcut görünüme ilişkin tüm endeksler yükseliş sergileyerek olumlu bir düzeye ulaşırken aynı iyileşmelerden iş durumu ve çalışan sayısı endeksleri olumlu olarak payını aldı.

Yalnız çalışan sayısı beklentisi 100 kritik eşiği altında kalmaya devam etse de hem satış fiyatları hem çalışan sayısı beklentisi yukarı yönlü eğilimini sürdürdü. Çalışan sayısı endeksinde genel toparlanmayı görebiliyoruz.

Buna rağmen gelecek 3 aylık görünüme ilişkin endekslerin tamamı aylık yükseldi ve iyimser bölgede kaldı. Özellikle talep endeksindeki sıçrama dikkat çekiyor. Dolayısıyla mevcut görünüme dair endekslerin tamamı 100 kritik eşiği üzerinde olması sevindirici.

Endekslerde tüm alt beklentiler iyimser ancak firmaların halen talep yetersizliği ve finansman sorunları yaşadığını belirtmek lazım.