Mustafa Yolcu: Mehmet Münür Çağıl

Mustafa Yolcu: Mehmet Münür Çağıl

1870 Yılında Çorum- İskilip’ te doğmuştur.

9 Ağustos 1954 Tarihinde, İstanbul’ da vefat etmiştir. Türk devlet adamı, milletvekili, hukukçu ve vakıflar uzmanıdır. Mehmet Münir, 1870 yılında İskilip'in Sakarya Mahallesinde doğdu. Babası Plevne savaşına katılan, Redif Binbaşılarından Mehmet Hilmi Efendi’dir. Annesi Zahide hanımdır. 1908 yılında Seniha,1915’te Nebile hanım ile evlenmiştir. Orhan, Selçuk, Turhan ve Bilge adlı çocukları olmuştur. İlk eğitimini İskilip’te Mukaddime-i Ulumu sıbyan mektebinde alıp, İskilip ve İstanbul’ da bir süre özel ders aldı. 8 Temmuz 1887’de Çankırı Sancağı Mektebi- Rüştiye’sinden mezun olduktan sonra, İstanbul'a gitmiş ve imtihanla hukuk mektebine girmiştir. 3 Ağustos 1896 tarihinde Hukuk mektebinden pekiyi derecesi ile mezun olup, Rüus (yüksek lisans) rütbesi almıştır. Arapça ve Farsça ’ya vakıftır.

2 Temmuz 1898’de 1000 kuruş aylıkla, ilk önce Lüleburgaz Kazası Savcı Yardımcılığına atanmış. 21 Mart 1899 tarihinde Kudüs Sancağı, Bidayet Mahkemesi Savcı Yardımcılığına 1260 kuruş aylıkla atanmış. Kosova Sancağı Bidayet Mahkemesi Ceza Başkanı olmuş. Osmanlı Devleti’nin Şer’iye ve Evkaf Nazırlığı Müsteşarlığı ile Türkiye Cumhuriyetinin ilk yıllarında 1924 te Evkaf-ı Hümayun Nezareti Müsteşarı’dır.

Münir Çağıl; Osmanlı Devleti döneminde Meclis-i Mebusan’ında I. ve III. dönem olmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti döneminde TBMM’de II, III, IV, V, VI, VII ve VIII. Dönem, Çorum Milletvekili olarak görev almıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihi Türk ve Osmanlı vakıflarını tasfiye etme ve yeniden düzenleme süreci sonrasında kanunun çıkarılmasında önemli görevler üstlenmiştir. Belgelere göre 2762 sayılı Vakıflar Kanunu’nun TBMM’de görüşülmesi sırasında, Adliye Encümeni Reisi (TBMM Adalet Komisyonu Başkanı) sıfatıyla TBMM’de görev yapmıştır. Cumhuriyetin I. Meclisinde görev alamamış olması, o dönem genç cumhuriyetin ilk Evkaf-ı Hümayun Nezareti Müsteşarı olarak görev yapmasındadır. İttihat ve Terakki Fırkasının kurucularındandır.

Amcasının oğlu (Hamit Çağıl) verdiği bilgiye göre “Atatürk kendisine çok ilgi gösterir, Münir Çağılın altında imzası olmayan kanun teklifini kabul etmezmiş.” Kamudan ayrıldıktan sonra İstanbul’da avukatlık yaparak, hukuk hayatına devam etmiştir.

Kızının düğünü Dolmabahçe Sarayında yapılmış, Büyük ada ve Sultan Ahmet’ te evi varmış. Münir beyin Vakıf hadisesi kendisi ile öyle özleşmiş ki; bir yeri telefon ile aradığında “ORA NİRE, BURASI EVKAF “dermiş. Bu EVKAF deyimi aile arasında da söylenirmiş.

Oğlu Prof. Dr. Orhan Münir Çağıl’dır. İstanbul Hukuk Fakültesinde görev yaparak, Hukuk Başlangıcı dersine girmiştir. Orhan hocanın 40 sayfalık teksir edilmiş notları varmış. Talebeler bu notlara çalışarak, imtihana girerlermiş. Talebeleri bu hocanın kitabı bile yok demişler. Bu konuşma Orhan hocanın kulağına gitmiş. Hukuk başlangıcı dersinde “Bana bu hoca kitapsız, kitabı görürsünüz siz.” Demiş. O dönem içinde, 500 sahifelik Hukuk Başlangıcı kitabını yazarak bastırmış. Kitabın çoğu kelimeleri Fransızca, Arapça, Farsça olduğundan, anlaşılması zor olmuş. İmtihanı ’da kitaptan yaptığından, çok az öğrenci sınıfı geçebilmiş. Daha sonra tekrar teksire dönünce talebeleri sınıfı geçmişler.

Amcasının oğlu Ahmet Hamit Çağıl’ da Columbia Üniversitesi Siyasî İlimler Fakültesi İktisat Şubesi Mezunu olup, fakülteyi birincilikle bitirmiştir. Diploma töreninde İstiklal marşı okunmuş ve göndere Türk bayrağı çekilmiştir.

Mustafa Yolcu- 20.03.2020