'Dünya ile ilişkilerde yeni bir sayfa açıldı'

İran Cumhurbaşkanı Ruhani, nükleer müzakerelerde anlaşmaya varılmasıyla dünya ile ilişkilerde yeni bir sayfa açıldığını, silah ambargosu dahil tüm yaptırımların kalkacağını söyledi.

ANKARA (AA) - İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasında varılan anlaşma, dünya liderlerinin büyük bölümü tarafından memnuniyetle karşılandı.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, nükleer müzakerelerde anlaşmaya varılmasıyla dünya ile ilişkilerde yeni bir sayfa açıldığını, silah ambargosu dahil tüm yaptırımların kalkacağını söyledi. Ruhani, "Anlaşma yürürlüğe girdiği gün silah ve füzeler dahil bütün yaptırımlar kaldırılacak. Bankacılık ve mali yaptırımlar, sigorta ve taşımacılıkla ilgili yaptırımlar, petrokimya ve değerli madenlerle ilgili yaptırımlar ve ekonomik yaptırımların tümü askıya alınmayacak, tamamen kaldırılacak" diye konuştu.

ABD Başkanı Barack Obama, anlaşmanın, İran'ın nükleer silah elde edebileceği tüm yolların önünü kestiğini söyledi. Beyaz Saray’da sabah erken saatlerde açıklama yapan Obama, ABD ve uluslararası ortaklarının büyük bir başarı elde ettiğini ve İran ile kapsamlı, uzun süreli anlaşmanın bu ülkenin nükleer silah elde etmesini önleyeceğini kaydetti.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de Viyana'da basın düzenlediği basın toplantısında, "İran yükümlülüklerini yerine getirdikçe yaptırımlar kaldırılacak. Yükümlülüklerini yerine getirmezse BM ve AB yaptırımları yeniden uygulamaya konulacak" dedi. Anlaşmanın herkes için olumlu olduğunu belirten Kerry, "Anlaşma, çatışma kuruntularından uzaklaştıran, muhtemel barışa yaklaştıran bir adımdır. Bu, bizim aradığımız, iyi bir anlaşmadır" ifadesini kullandı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, anlaşmayı memnuniyetle karşıladıklarını ifade ederek, "Eminim, dünya bugün rahat bir nefes aldı" ifadesini kullandı. Putin, varılan anlaşmanın Rusya ve İran arasında barışçıl nükleer enerji alanında işbirliğinin gelişmesine katkı sağlayacağından emin olduğunu kaydetti.

İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond, anlaşmayla İran'a nükleer programıyla ilgili sıkı denetimler getirileceğini, bunun karşılığında bu ülkeye yönelik bazı yaptırımların kaldırılacağını söyledi. Viyana'da varılan anlaşmadan duyduğu memnuniyeti dile getiren Hammond, 10 yıldan fazla süren zorlu müzakerelerin ardından tarihi bir anlaşmaya varıldığına işaret etti.

Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier da bugünü "tarihi" sözleriyle nitelendiren yetkililer arasında yer aldı. Steinmeier, 12 yıldan bu yana devam eden ve kendisinin 10 yıldır katıldığı müzakerelerin sonuçlanmasından memnuniyet duyduğunu ifade eden Almanya Dışişleri Bakanı, anlaşmayla Ortadoğu ülkeleri arasındaki ilişkilerde yeni bir başlık açılmasının başarılabileceğini vurguladı.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, "İran ile 5+1 ülkeleri arasındaki tarihi anlaşmayı samimiyet ve memnuniyetle karşıladığını" bildirdi. BM Kalkınmanın Finansmanı 3. Uluslararası Konferansı kapsamında Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bulunan Ban, yaptığı yazılı açıklamada, anlaşmanın, liderlerin cesareti, müzakereciliği ve diyaloğunun bir kanıtı olduğuna değindi.

Ban, "Bu anlaşma gelecekte karşılıklı anlayışa, uluslararası sorunların çözümüne, uluslararası ve bölgesel istikrara katkıda bulunacak" değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye de 5+1 ülkeleri ile İran arasında uzun zamandır devam eden müzakerelerin "kapsamlı ortak eylem planı" adı verilen bir anlaşma üzerinde mutabakatla sonuçlanmasını memnuniyetle karşıladı.

Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, anlaşmanın, güven verici bir anlayışla kesintisiz biçimde ve tam olarak uygulanmasının bölge barış, güvenlik ve istikrarı bakımından hayati‎ önem taşıdığı belirtildi.

Azerbaycan'dan anlaşma ilgili ilk yorumu Enerji Bakanı Natig Aliyev yaptı. Aliyev, anlaşmanın enerji sektörünü canlandıracağına dikkati çekerek, "Bu karar bizi sevindirdi. Yaptırımların kalkması petrol üretimini etkileyecek. Özellikle OPEC'in kotasının artırılması ile sonuçlanacak. Müzakerelerde anlaşmaya varılması enerji sektörünü canlandıracak" diye konuştu.

- İsrail'in tepkisi

İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1 grubu) arasında nükleer müzakerelerde varılan anlaşmaya en sert tepki İsrail'den geldi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, anlaşmayı "tarihi bir hata" olarak nitelendirerek, "Bu anlaşma ile ilgili detaylara daha sonra değineceğim ama ondan önce şunu söylemek istiyorum; ne pahasına olursa olsun bir anlaşma yapmak istediğinizde sonuç bu olur" dedi.

İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısı Tzipi Hotovely de yaptığı yazılı açıklamada, "Bu anlaşma, İran tarafından yönetilen şer eksenine şartlı teslim olmanın tarihi bir boyutunu temsil ediyor. İsrail devleti bu anlaşmanın onaylanmasını engellemek için gerekli tüm diplomatik çabayı gösterecektir" ifadesini kullandı.