Çavuşoğlu: Süleymani'nin öldürülmesi bölgemizin barışı için ciddi bir risk olmuştur

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin öldürülmesinin bölgenin barış ve istikrarı için ciddi bir risk oluşturduğunu belirtti.

Ömer Tuğrul Çam,Nazlı Yüzbaşıoğlu,Tevfik Durul   |06.01.2020

Fotoğraf: Cem Özdel /AA
 

Ankara

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 2019 yılına ilişkin dış politika değerlendirme toplantısı düzenledi. 

• Trump'tan Irak'a tehdit: Ağır yaptırım uygularız 

Küresel açıdan kapsamlı değişim ve dönüşümlerin yaşandığı bir yılın geride kaldığına dikkati çeken Çavuşoğlu, 2019'un jeopolitik rekabetin en üst noktaya çıktığı ve özellikle büyük güçler arasında güç mücadelesinin had safhaya ulaştığı bir yıl olduğunu söyledi.

Çavuşoğlu, geçen yılın değerlendirmesini yapmadan önce, bu yılın ilk gelişmelerine ilişkin de "Kasım Süleymani'nin Irak'ta öldürülmesi bölgemizin barış ve istikrarına ciddi bir risk oluşturdu, tehdit oluşturdu. ABD-İran gerginliğinin diplomasi yoluyla azaltılması için yoğun çaba sarf ediyoruz." ifadesini kullandı. 

İlgili tüm taraflarla yakın temas içinde olduklarını belirten Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih ve Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile telefonda görüştüğünü, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile Almanya Başbakanı Angela Merkel gibi diğer liderlerle de gelecek günlerde görüşeceğini bildirdi.

Çavuşoğlu, kendisinin de İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile telefon görüşmeleri yaptığını aktardı.

"Gerginliğin azaltılması için diğer ülkelerle çaba sarf etmeye devam edeceğiz"

Türkiye'nin barış için atılacak tüm adımlarda her zaman liderlik rolü üstlendiğinin altını çizen Çavuşoğlu, şunları kaydetti:

"Bu sorunun çözülmesi ya da gerginliğin azaltılması için önümüzdeki günlerde yine diğer ülkelerle birlikte çaba sarf etmeye devam edeceğiz. Bildiğiniz gibi çarşamba günü de (Rusya Devlet Başkanı) Putin İstanbul'a geliyor. Putin ile bu konuları Sayın Cumhurbaşkanımız bizzat ele alacak. Özellikle burada hepimizin ortak endişesi Irak'ın diğer ülkeler için, üçüncü ülkeler için bir çatışma alanına dönüşmemesi. Bu Irak için ve bölgemiz için çok ciddi bir risktir. Irak'la da temaslarımız devam ediyor. Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih'in de aynı endişeler içinde telefon görüşmesinde gördük. Dolayısıyla bu şiddet sarmalının azaltılması için biraz önce de söylediğim gibi biz üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz."

"Masada ve sahada güçlü diplomasi 2019 yılına damga vurdu"

Geçen yılın Türkiye açısından sınamaların fırsata çevrilmesi için girişimci ve insani politikanın etkili uygulandığı bir yıl olduğunu ifade eden Çavuşoğlu, "Masada ve sahada güçlü diplomasi 2019 yılına damga vurdu." diye konuştu.

Çavuşoğlu, Türkiye'nin Suriye'de ve Doğu Akdeniz'de dengeleri değiştirdiğini, oyunları bozduğunu kaydederek "İki süper güç ile, ABD ve Rusya Federasyonu'ndan bahsediyorum, iki metin üzerinde anlaştık, mutabakata vardık. Bu mutabakatların veyahut ortak açıklamaların uygulanması için çalışmalarımız devam ediyor. Burada özellikle, metinlerin kaleme alınmasında Türkiye'nin öncü olduğunu bir kere daha hatırlatmak isterim." dedi.

Libya ile imzalanan deniz yetki alanlarına ilişkin mutabakat zaptının Akdeniz'deki dengeleri değiştirdiğini söyleyen Çavuşoğlu, "Bugüne kadar Türkiye'yi izole etmeye çalışan ikili, üçlü düzeydeki çalışmaları da boşa çıkarmış olduk." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin geçen yıl gücünü pekiştiren adımlar attığını belirten Çavuşoğlu, "Yeniden Asya" gibi yeni inisiyatifler başlatıldığını, dijital diplomasinin öne çıktığını ve Antalya Diplomasi Forumu ile Antalya ve Türkiye'nin diplomasi alanında önde gelen düşünce merkezlerinden biri haline gelmesinin hedeflendiğini vurguladı.

"Terör devleti projesi çöktü, oyun bozuldu"

Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatlarından sonra terör örgütü YPG/PKK'ya darbe vurmak için Barış Pınarı Harekatı'nın başarıyla sürdüğünü belirten Çavuşoğlu, yaklaşık 4 bin 300 kilometrekareye yakın alanın Barış Pınarı Harekatı ile temizlendiğini, toplamda ise 8 bin kilometrekarelik bir alanın teröristlerden temizlenmiş olduğunu kaydetti.

Çavuşoğlu, "Terör devleti projesi çöktü, oyun bozuldu. Suriye'nin toprak bütünlüğüne çok önemli katkı sağladık ve güvenli dönüş yolunu açtık. Bu konuda çalışmalarımız devam ediyor. Ama tüm bunları yaparken siyasi süreci de ihmal etmedik. Siyasi süreçte de Türkiye en önemli aktör oldu." dedi. 

Suriye'de siyasi süreç için kurulan Anayasa Komisyonunun ilk toplantısının başarılı geçtiğini, ikinci toplantıda rejimin kabul edilmez şartlarından dolayı bir tıkanıklık yaşandığını söyleyen Çavuşoğlu, bunun aşılması için de BM ve Astana garantörleriyle çalışmaların devam ettiğini belirtti. NATO Zirvesi kapsamında Türkiye, İngiltere, Almanya ve Fransa'nın yaptığı dörtlü toplantının ikincisinin gelecek ay Türkiye'de düzenleneceğini söyleyen Çavuşoğlu, Türkiye, Rusya, Almanya ve Fransa'nın 2018'de katıldığı "Dörtlü İstanbul Zirvesi"nin de ikincisinin düzenlenmesi yönünde çalışmaların yürütüldüğünü ifade etti. 

"İdlib için Rusya ile temaslarımız devam ediyor"

Çavuşoğlu, Suriye'de en büyük endişe kaynağının İdlib'deki rejimin saldırganlığının devam etmesi olduğunu söyleyerek "Maalesef son aylarda rejim saldırganlığını artırdı ve 2019 yılı içinde 1300'e yakın sivil hayatını kaybetti. Son haftalarda hayatını kaybeden sivil sayısı 100'den fazla. Son dönemlerde yerinden edilen 300 binden fazla Suriyeli var. Bunların yüz binine yakını bizim sınırımıza doğru hareketlendi. İdlib muhtırasının geçerliliğinin devam etmesi, ateşkesi ve sükuneti korumak için Rusya ile temaslarımız devam ediyor." ifadelerini kullandı.

"Libya'da ateşkesin tesisi ve siyasi sürece geri dönülmesi hedefleniyor"

Libya ile imzalanan deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına dair mutabakat zaptının geçen ay yürürlüğe girdiğini ve BM'de tescil işlemlerinin devam ettiğini söyleyen Çavuşoğlu, güvenlik ve askeri iş birliği muhtırasına ve Libya'ya asker gönderilmesine ilişkin TBMM'de kabul edilen Cumhurbaşkanlığı tezkeresine ilişkin ise "Türkiye'nin kabul ettiği bu karar Libya'da ateşkesin tesisini ve siyasi sürece geri dönülmesine yardımcı olmayı hedefliyor." diye konuştu.

Bakan Çavuşoğlu, Libya'nın başkenti Trablus'ta, darbeci General Halife Hafter güçlerinin askeri okula düzenlediği hava saldırısında 40'ı aşkın kişinin yaşamını yitirdiğini hatırlatarak "Bu, Hafter ve onun destekçilerinin Libya'da barış istemediğinin ve siyasi sürece değil de askeri çözüme inandıklarının da göstergesidir." dedi.

ABD ile ilişkiler

Türkiye-ABD ilişkileri açısından 2019'un yoğun ve sorunlu bir yıl olduğunu dile getiren Çavuşoğlu, S-400'lerin alınması ve terör örgütü YPG/PKK'ya yönelik Türkiye'nin Suriye'de başlattığı harekattan dolayı ilişkilerde ciddi bir gerginlik olduğunu belirtti.

Çavuşoğlu, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Türkiye ile ilişkilerde sağduyulu olduğunu ve ilişkileri önemsediğini gördüklerini ancak özellikle ABD Kongresinde Türkiye'ye yönelik negatif havanın devam ettiğini söyledi. 

"Bu savaşın kazananı olmaz"

Bakan Çavuşoğlu, 2019 yılı değerlendirmesi için AB Başkanlığında bir araya geldiği gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Çavuşoğlu, Libya'da sahada durumun askeri bakımdan nasıl göründüğüne yönelik bir soru üzerine, hava gücü açısından darbeci general Halife Hafter kuvvetlerinin lehine bir durum olduğunu söyledi.

Çavuşoğlu, "Dün akşamki görüşmemizde BM Genel Sekreteri ile de mutabık kaldık. Herkes şunu anlamalı. Bu savaşın kazananı olmaz. Eğer durdurmazsak uzun süre devam eder. Hele Trablus içine girerse uzun süre devam eder, çok insan ölür." ifadesini kullandı.

Başkent Trablus'ta önceki gün askeri okula düzenlenen ve 30 öğrencinin hayatını kaybettiği hava saldırısını hatırlatan Çavuşoğlu, bu gibi olayların Libya'nın bölünmesine bile yol açabilecek gelişmelere neden olabileceği uyarısında bulundu.