'Başkanlık sisteminin 'federalizm getirdiği' algısı gerçek değil'

SETA'nın başkanlık sistemlerinde yerel yönetimler raporuna göre, söz konusu sistemin "federalizm getirdiği", "yerel yönetimlerin bağımsız olduğu" ve "tek bir yerel yönetim modeli bulunduğu" algılarının gerçeği yansıtmadığı belirlendi.

ANKARA (AA) -  Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfınca (SETA), başkanlık sistemlerinde yerel yönetimler ABD, Brezilya, Şili, Endonezya ve Güney Kore örnekleri üzerinden incelendi, söz konusu sistemin "federalizm getirdiği", "yerel yönetimlerin bağımsız olduğu" ve "tek bir yerel yönetim modeli bulunduğu" algılarının gerçeği yansıtmadığı belirlendi.

SETA'nın yayınladığı "Başkanlık Sisteminde Yerel Yönetimler" başlıklı raporda, üniter yapılı başkanlık sistemlerine Endonezya, Güney Kore ve Şili, federal yapılı başkanlık sistemlerine ise ABD ve Brezilya örnek alındı. 85 sayfalık raporda, söz konusu 5 ülke, "yerel yönetimlere ilişkin anayasal ve yasal arka plan", "yerel yönetimlerin türleri", "yerel yönetimlerin görevleri", "yerel yönetimlerin organları", "yerel demokrasi uygulamaları", "yerel yönetimlerin denetimi" ve "yerel yönetimlerin mali yapısı"ndan oluşan yedi temel kriter üzerinden değerlendirildi.

Başkanlık sistemi ile yönetilen ülkelerin birçoğunda "üniter devlet yapısı bulunduğu"na işaret edilen raporda, "Başkanlık sistemine sahip ülkelerin çoğunda, federal devlet yapısı bulunduğu"na yönelik Türkiye'deki yaygın kanaatin gerçeği yansıtmadığı kaydedildi.

Türkiye'de başkanlık sistemine ilişkin tartışmalarda, "başkanlık sisteminin doğrudan federalizmi getireceği iddiası"nın "neredeyse" peşinen kabul gören bir düşünce olduğuna dikkat çekilen raporda, bunun en önemli sebebi olarak, başkanlık sisteminin "prototipi" diye değerlendirilen ABD'nin federal devlet yapısına sahip bulunması gösterildi.

Raporda, ABD, Brezilya, Arjantin ve Meksika gibi başkanlık sistemine sahip federal devletler olduğu gibi Paraguay, Uruguay, Peru, Şili, Güney Kore ve Endonezya gibi başkanlık sistemine sahip üniter devletler de bulunduğu vurgulandı. Ayrıca, Almanya, Kanada ve Avustralya gibi parlamenter sisteme sahip federal devletler de bu duruma örnek gösterildi.

Başkanlık sistemi ile yönetilen ülkelerin federal devlet yapısına sahip bulunmasının zorunluluk olmadığı vurgulanan raporda, bu sisteme ilişkin Türkiye'deki bir diğer yanlış algının ise "başkanlık sisteminin doğrudan federalizmi beraberinde getirdiği" düşüncesi olduğu belirtildi. Raporda, "başkanlık sistemlerinde tek bir yerel yönetim modeli olduğu" algısının da gerçeği yansıtmadığı kaydedildi.

Raporda ayrıca, üniter ve federal başkanlık sistemlerine dayalı örgütlenen ülkelerin, tarihsel tecrübeleri, anayasal ve hukuki düzenlemeleri, politik, kültürel ve ekonomik ihtiyaçları doğrultusunda farklı özelliklere sahip yerel yönetim modelleri inşa ettiği ve yine bu doğrultuda yerel yönetim reformu gerçekleştirdiği tespiti yer aldı.

Muhabir: Sinan Uslu