Atık Lastik Kara Dönüştü

Yılda 25 bin ton atık araç lastiği işleyerek elde ettiği 'pirolitik yağ' ile 20 bin hanenin ihtiyacı olan 40 bin megawatt elektriği enerji sanayiine kazandıran ERA Çevre Teknolojileri, ayrıca lastikteki çelik teli metal sanayiine, işlenen katı kısımları peyzaja, 'karbon siyahı'nı boya ve kozmetik sektörüne veriyor.

Sedat YILMAZ

Ekonomide her alanda atılım içindeki Türkiye, yenilenebilir enerjide dünya standartlarını zorluyor. Çöpten ambalaj ve gaz üretimiyle başlayan süreç, çeşitli atıkları farklı sektörlere uygun katma değere dönüştürme noktasında her geçen gün kapsama alanını daha da genişletiyor.

Dünyada başka bir örneği olmayan Siyahkalem Grubu şirketlerinden 20 milyon dolar yatırımlı Erzincan’daki ERA Çevre Teknolojileri, hem ekonomiye hem de çevreye yüksek katma değer sağlıyor. Çevreyi kirletmeden, yakmadan, kendi patentli teknolojisini kullanarak oksijensiz ortamda gerçekleştirdiği proses ile sıvı yakıt pirolitik yağ ve ülkenin önemli ithalat kalemlerinden ‘karbon siyahı’nı üreten ERA’nın ekonomiye katkıları sayılamayacak kadar fazla.

ERA Çevre Teknolojileri, sanayiye elektrik, metal, boya ve kozmetik sektörlerine ülkede yüksek seviyede ihtiyaç duyulan hammaddeleri üretiyor. İşletme, 40 bin ton atık araç lastiği işleme kapasitesiyle çalışıyor. Türkiye’de her yıl yaklaşık 400 bin ton atık araç lastiği ortaya çıkıyor. Erzincan’daki ERA’nın kurduğu tesis bu ortaya çıkan lastiğin ancak yüzde 10’unu işleyebiliyor.

Üretimi 2 katına çıkaracak

Yılda 20 bin hanenin enerji ihtiyacını karşılayan 40 bin megawatt gücünde elektrik üreten ERA Çevre Teknolojileri AŞ, atık lastikleri çevreden temizlerken önemli büyüklükte ithalatı gerçekleştirilen başta enerji yağı, karbon siyahı ve çeliği işlenir hale getirerek cari açığın düşürülmesine katkı veriyor.  

Türkiye’nin 260 milyon dolarla dünyada 5’inci büyük ithalatçısı olduğu hemen hemen tamamı ithal edilen boya ve kozmetik sanayiinde kullanılan ‘karbon siyahı’nı (green carbon black) üreten ERA, yüksek kalorili karbon siyahını sanayiye vererek çevre kirlenmesini önleyici aktivitede yıllık 15 milyon litre petrol türevli ağır yağın tüketimine mani oluyor.

Yıllık 1 milyon 200 bin ağacın etkisine eşdeğer 30 bin ton karbondioksit emisyonu azaltımı sağlayan atık dönüşümü, lastik içindeki çelik telleri de metal sanayiine kazandırıyor.

Halen 270 kişilik bir personelle faaliyetlerini yürüten ERA Çevre Teknolojileri AŞ, yılsonunda 15 milyon dolarlık yeni bir yatırıma imza atarak yatırım büyüklüğünü 35 milyon dolara çıkarmak istiyor. Şirketin yeni yıl hedefi kapasitesini ve üretimini iki katına çıkarmak.

Hedef kitlemiz sanayi

Çevre ve ekonomi dostu faaliyeti ERA Çevre Teknolojileri AŞ Genel Müdürü Cengiz Esmen ile konuştuk. Yaptıkları işin önemli bir enerji kaynağı olduğunu, işte yenilenebilir ve temiz enerji özelliğinin bulunduğunu, yine söz konusu faaliyetin ulusal ve küresel bazda sürdürülebilir enerji ve çevre stratejilerinin temelini oluşturabileceğini belirten Cengiz Esmen, asıl faaliyet alanlarının enerjiye, boya ve kozmetik sanayiine dönük olduğunu söyledi.

Esmen, bunların yanında özellikle çevre düzenlemeleri için kullanılan peyzaj malzemelerinden başlayarak araç lastiği içindeki tellerin metal sanayiine kazandırılmasına kadar önemli bir işlevi de yerine getirdiklerini dile getirdi.

Henüz ihracatı olmayan pirolitik yağı elektrik üretim lisansları kapsamında imal ettiklerini dile getiren Esmen, ancak kıymetli üründen uçak yakıtı, benzin, kalıp yağı, dizel üretmenin başlıca hedef projeleri arasında bulunduğunu söyledi.

Lastik bulmada sıkıntı yaşıyoruz

Sektörde yaşanan en zorluklardan birinin atık araç lastiği bulmak olduğunu belirten Cengiz Esmen, “Erzincan’daki işletmemiz bulunduğu konum itibariyle, Güneydoğu , Doğu anadolu, İç anadolu ve Doğu Karedeniz Bölgelerinin kesiştiği yol güzergahında bulunduğu halde lastiklerin yeterince etkin bir şekilde toplanmadığından lastik bulmakta zorlanıyoruz” dedi.  Esmen Avrupa’da veya gelişmiş ülkelerde atık lastiğin bertarafı için devlet tarafından ücret ödenirken biz atık lastik bulmak için yüksek paralar harcadıklarını belirtti.

Lastik üreticileri derneği olan LASDER’in bakanlık tarafından yetkilendirildiğini vurgulayan Esmen, “Lastik Üreticileri bir yıl önceki piyasaya sürdükleri lastik miktarının  yüzde 85’i kadar bir sonraki yıl  toplama yükümlülükleri var. Lastik üreticileri yetkilendirilmiş kuruluş aracılığıyla yerine getirebildikleri gibi kendileri de bir geri kazanım firması ile anlaşarak, toplama ve geri kazanım yükümlülüklerini yerine getirebiliyor” diye konuştu.

Cengiz Esmen işletmelerinde hammadde olarak kullandıkları atık araç lastiğini yurt dışından ithal etme izninin olmadığını kaydetti.

Avrupa’nın en büyük tesisi

Erzincan’da kurdukları tesisin şehrin ekonomisine sağladığı katkının yanı sıra tamamı ithal edilen karbon siyahı ürünü gibi kimyevilerin yerli üretimle de temin edilebileceğini gösterdiklerinin altını çizen Cengiz Esmen, makro ekonomik getirileriyle de ülke ekonomisine destek olan ERA Çevre Teknolojileri’nin Avrupa’nın da en büyük işletmesi olarak dikkat çektiğini kaydetti.

Enerji açığının çeşitli kaynaklarla giderilmeye çalışıldığı 2016 ‘da dönemin Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın öncülüğünde ömrünü tamamlamış atık lastiklerin biokütle kapsamında yenilenebilir enerji statüsüne alınmasıyla yeni bir teknolojinin ortaya çıktığına işaret eden Cengiz Esmen, “Söz konusu yatırımlarımızın gerçekleşmesinde, ‘Sıfır Atık Projesi’ni himaye etmesi ve bu konuda hem vatandaşlarımız hem bürokratlarımız hem de yatırımcı olarak bizlerin yol göstericisi olan Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi’ye, Çevre ve Şehircilik Bakanımız Sayın Murat Kurum ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sayın Fatih Dönmez’e de şükranlarımızı sunarız” diye konuştu.

Esmen, Türkiye’de ve uluslararası platformda çevre sorunlarına çözüm getiren yeni ve saygın projelerde yer almak ilkesi ile hareket etmeye devam etme hedefinde olduğunu söyledi.

Sıfır atıklı dönüşüm

ÖTL geri dönüşümünün, ömrünü tamamlamış araç lastiklerinin piroliz yönetimiyle bileşenlerine ayrılarak sanayide yeniden kullanılabilir hammadde haline getirilmesi işlemi olduğunu belirten Cengiz Esmen, “İşletmemizde çevreye zarar vermeyen patentli ‘sıfır atık’la lastiklerden yağ, gaz ve karbon siyahi üretiyoruz. Üretilen pirolitik yağ ile dizel motorlarda elektrik üretiliyor. Burası aynı zamanda 12 MW gücünde bir elektrik santralidir. Yıllık 20 bin hanenin elektrik ihtiyacını karşılayan faaliyetimiz önemli bir açığı kapatıyor. Sakarya ve Erzincan’da ürettiğimiz elektrik Türkiye’de YEKDEM kapsamında değerlendiriliyor ” dedi.

Piroliz işlemi sonucu üretilen ‘karbon siyahı’ maddesinin de boya ve kozmetik sanayiinde kullandığını, bu üründe Türkiye’nin dünyada 5’inci ithalatçı ülke olarak dikkat çektiğini belirten Cengiz Esmen, “Bu ürünü toner sektörü de dahil birçok alanda kullanıma açtık. Satışı da çok iyi. Her yıl 260 milyon dolar bu madde için yurt dışına gidiyor. Biz çok cüzi bir kısmını karşılayabiliyoruz. Kapasitelerimizi artırarak ürünün önce ithalatını önleyip, sonra ihracatını yapmak istiyoruz” şeklinde konuştu.

Esmen, sektör için çok değerli olan pirolitik yağın yüzde 85’inin maalesef çimento fabrikalarında yakıt olarak kullanıldığının altını çizdi.

Büyük şehirlerin filtresi

40 bin ton atık araç lastiği işlemeli tesisin yıllık 20 bin ton ömrünü tamamlamış lastiği (ÖTL) dönüştürerek büyük katma değer oluşturduğunu ve aynı zamanda toprağa gömülmek veya çöp sahasına gönderilmekten kurtardığını anlatan ERA Çevre Teknolojileri Genel Müdürü Cengiz Esmen, lastiği çevreye sıfır zararla katı, çelik, toz ve sıvı olarak ekonominin emrine verdiklerini kaydetti.

Çevresel sorunlara karşı 1999 yılında kurulan ERA’nın sadece çevre konusunda yatırım yapan bir firma olduğunu ve birçok ilkleri başardığını vurgulayan Cengiz Esmen, 270 kişiyi istihdam eden işletmede 14 mühendisin de çalıştığını hatırlattı.

Genel Müdür Cengiz Esmen, ERA’nın sadece Erzincan’da değil yap-işlet-devret modeliyle tıbbi atık sterilizasyon tesisleriyle Bursa, Sakarya, Kastamonu, Sivas ve Kütahya’da da hizmet verdiğini, İstanbul, Gaziantep ve Elazığ tıbbi atık sterilizasyon tesislerini de kurduğunu söyledi.

Faaliyetlerini genişletiyor

ERA dışında grubun Türkiye’de tesisleri olduğunu, ancak atık lastik dönüşümü olarak tek tesisinin Erzincan’da bulunduğunu belirten Cengiz Esmen, faaliyetin birçok alanı ilgilendirdiği için çok ciddi Ar-Ge çalışmalarına ihtiyaç duyduğunu söyledi. Esmen, sektöre yatırım açısından talep olduğunu ancak yanlış bilgi ve metotsuzluk sebebiyle birçok yatırımcının mağdur olduğunu hatırlattı.

Tıbbi atıkların sterilizasyonu ile faaliyetlerine başlayan Era Çevre Teknolojileri’nin zamanla yatırım ve hizmet alanlarını genişleterek, ‘Geri Dönüşümden Enerjiye’ sloganıyla Türkiye’nin farklı şehirlerinde kurduğu ve işlettiği tesislerde ‘Katı Atık Yönetimi’ ve ‘Atıktan Enerji Üretimi’ yaptığını da dile getiren Cengiz Esmen şöyle dedi:

“ERA Çevre Teknolojileri, 2017 yılında Sakarya Büyük Şehir Belediyesi ile imzaladığı sözleşme ile Sakarya Entegre Katı Atık Yönetim A.Ş.’yi (SEKAY) kurmuştur. SEKAY, Türkiye’nin Yap İşlet Devret (YİD) kanunu çerçevesinde yapılmakta olan ilk Tam Entegre Sıfır Atık Projesidir. 14 MW kurulu güçte, Depo Gazı ve Biyogaz’dan elektrik üretilen bu tesiste aynı zamanda atıklar Otomatik Geri Dönüşüm Tesisi’nde ayrıştırılmakta ve ekonomiye yeniden kazandırılmaktadır. Tesiste, Atıktan Türetilmiş Yakıt Üretimi (RDF), Kompost ve Organomineral Gübre Üretimi de yapılmaktadır.”

Çevreyi kirletmiyor, temizliyor

Atık araç lastiklerini işleyerek peyzaj ve sanayiinin ürün ihtiyacını karşılayan  Siyahkalem Grubu ERA Çevre Teknolojileri, Erzincan’daki tesisiyle dünyada tek ve örnek bir işletme olarak ‘sıfır atık’ sistemiyle yüksek katma değer ortaya koydu. Çevreyi kirletmeden, yakmadan, patentli teknolojisiyle oksijensiz ortamda gerçekleştirilen proses ile maddesel dönüşüm gerçekleştiren ERA, çevreyi atık lastikten korurken sanayiye hammadde, hanelere elektrik sağlıyor.

Cari dengeye destek veriyor

Atık araç lastiği içindeki tüm bileşenlerin işlenerek ekonomiye kazandırıldığını belirten ERA Çevre Teknolojileri Genel Müdürü Cengiz Esmen, çevreyi korumanın ve sanayiinin en fazla kullandığı hammedeleri üretmenin yanında cari açığı düşürmeye katkı sağladıklarını söyledi. Esmen, “Enerji üretiminde kullanılan pirolitik yağ ile birlikte her yıl 260 milyon dolar verilerek ithal edilen ‘karbon siyahı’nın bir kısmını yerli kaynaklarla sağlıyoruz. Cari dengeye destek veriyoruz” dedi.

ERA’dan yatırımlara devam

Yıllık 1,2 milyon ağacın etkisine eşdeğer 30 bin ton karbondioksit emisyonu azaltımı sağlayan ERA’nın atık dönüşümü, lastik içindeki çelik telleri de metal sanayiine kazandırıyor.  Halen 270 kişilik bir personelle faaliyetlerini yürüten ERA, yılsonunda 15 milyon dolarlık yeni bir yatırıma imza atarak yatırım büyüklüğünü 35 milyon dolara çıkarmak istiyor. Şirketin yeni hedefi kapasitesini iki katına çıkarmak ve pirolitik yağdan uçak yakıtı, benzin, kalıp yağı ve diğer sanayi ürünlerini üretmek.