Kalkınma Bakanlığı, gelir dağılımını düzeltmek için yoksula yapılan yardımların zenginlerin gelirlerinde artışa yol açtığını tespit etti.

Bakanlık çalışmasında üst gelire verilen desteğin alt gelir grubuna yansımadığı ortaya koyuldu

Kalkınma Bakanlığı'nın hazırladığı çalışmaya göre, toplumun herhangi bir kesimine yapılan yardımlar eninde sonunda toplumun en zengin kesimlerinin daha fazla zenginleşmesine yol açıyor. Çalışma, toplumun üst gelir gruplarına verilen ekonomik desteğin ise alt gelir gruplarına yansımadığını ortaya koydu.

İyileşme oldu ancak yetersiz

Kalkınma Bakanlığı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan, "Türkiye İçin Gelir Grupları Arası Gelir Oluşum İlişkisinin Miyazawa Yöntemiyle İncelenmesi" isimli çalışmadan ilginç sonuçlar çıktı. Araştırmada, 2001 yılındaki ekonomik krizin ardından yakalanan makroekonomik istikrarla birlikte gelir dağılımında kısmi bir iyileşme sağlanmakla birlikte gelir dağılımının hala bozuk olduğu tespiti yapıldı.

Araştırmada, son dönemde alt gelir gruplarının transfer gelirlerinin, maaş, ücret ve yevmiye gelirlerinin toplam gelirler içindeki paylarının arttığı, faiz ve enflasyonun düşmesinin de gelir

dağılımına olumlu yansıdığı belirtilmekle birlikte, "Türkiye, OECD ülkeleri arasında Meksika'dan sonra en eşitsiz gelir dağılımına sahip ülke konumundadır" denildi.

Araştırmada vergi indirimi, iş yaratma ya da doğrudan nakit transferi ile bir birim artırılmasının tüm gelir gruplarında oluşturacağı etki incelendi. Ayrıca her bir sektörün nihai talebine yönelik artışların hane halklarının gelir gruplarına göre gelirlerini ne kadar artıracağı hesaplandı. İşte araştırma sonucunda ulaşılan çarpıcı sonuçlar:

Tüketimi körüklüyor

* Yoksula yapılan gelir transferi tüketimde en fazla artışı sağlarken en zengin kesimdeki gelir artışı tüketimi en az etkilemektedir. Alt gelir gruplarına yapılacak transferler, diğer gelir gruplarına yapılacak transferlere oranla tüm gelir gruplarında daha fazla gelir oluşturmaktadır.

* Üst gelir gruplarında oluşan gelir artışlarının alt gelir gruplarının gelirlerinde yaptığı etki çok kısıtlı kalmaktadır.

* En yoksul gelir grubunun gelirlerindeki artış, en üst gelir grubu hariç tüm gelir gruplarının gelirlerinde en üst gelir grubunun oluşturduğu artışa göre daha yüksek gelir artışı oluşturmaktadır. Ayrıca, en yoksul gelir grubunun gelirindeki artışın tüm gelir gruplarına yaptığı toplam gelir artışı, en üst gelir grubunun gelirindeki artışın yaptığından daha yüksek bir toplam artışa sebep olmaktadır.

* Herhangi bir gelir grubundaki gelir artışı gelir gruplarının gelirinde en yoksuldan en zengine doğru gittikçe artan bir biçimde artışa yol açmaktadır. Bir başka deyişle, herhangi bir gelir grubuna yapılan gelir transferi, her halükarda en zengin kesimde daha fazla gelir artışına yol açmaktadır. Alt gelir gruplarından üst gelir gruplarına doğru gidildikçe, gelir artışlarının dağılımında üst gelir gruplarına doğru bir yığılma olduğu görülmektedir.

Tarıma ağırlık verilmeli

* Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinin nihai talebindeki bir birimlik artış, üç sektörde de üst gelir gruplarının daha fazla gelir elde etmesini sağlamaktadır.

* Hizmetler sektöründe oluşan talep artışı en az alt gelir gruplarının gelirini artırırken en fazla üst gelir gruplarının gelirinde artış sağlamaktadır. Dolayısıyla hizmetler sektörü gelir dağılımını en fazla bozan sektördür.

* Tarım sektörü ise sanayi ve hizmetler sektörü içinde alt gelir gruplarının oran olarak en fazla, üst gelir gruplarının ise en az gelir elde ettiği sektördür. Bu nedenle, gelir dağılımını düzeltmeye yönelik en uygun sektörün tarım sektörü olduğu değerlendirilmektedir.

Neden zengine yarıyor

Araştırmada, üst gelir grupları çarpan mekanizması sonucunda her halükarda alt gelir gruplarına oranla daha fazla gelir elde ettiği ifade edilirken, bunun nedeni şöyle açıklanıyor:

"Bu durum özellikle fiziki ve beşeri sermaye sahipliği ile ilgilidir. Alt gelir gruplarına yapılacak transferlerde bile üst gelir grupları daha fazla gelir elde etmektedir. Çünkü sermaye ve toprak gibi üretim faktörlerinin sahipliği genellikle üst gelir gruplarında olduğu için, yapılan harcamalardan elde edilen gelir en fazla üst gelir gruplarında yoğunlaşmaktadır. Bu kapsamda gelir dağılımını alt gelir grupları aleyhine bozan yüksek faiz oranlarının ve enflasyonla mücadele gibi makroekonomik politikalara öncelik verilmelidir."

Servet arttıkça vergi de artsın

Kalkınma Bakanlığı'nın çalışmasında vergi sisteminin gelir dağılımında en önemli araçlardan biri olduğuna işaret edilirken özellikle servet üzerinden alınan vergilerin servetin yeniden dağılımının sağlanmasında çok etkili bir araç olduğu vurgulandı. Yapılan çalışmaların Türkiye'deki vergi sisteminin gelir dağılımında adaleti sağlayıcı bir yapısının olmadığını gösterdiği ifade edilen çalışmada, "Vergi sisteminde, doğrudan vergilerin vergi gelirleri içindeki payının artırılması ve artan oranlı vergi sisteminin iyileştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Gelir dengesini bozan kayıt dışılıkla mücadeleye de hız verilmelidir" denildi.

ERDOĞAN SÜZER - BUGÜN GAZETESİ