Yapılan 81 ilin yaşam kalite araştırması?

Cnbc-e Business dergisi tarafından yapılan 81 ilin yaşam kalitesi araştırması son günlerde Türkiye?nin gündemine oturmuş ve birçok şehirde tartışmalara neden olmuştur. İllerin yaşam kalitesi sıralamasına baktığımızda; birçok büyükşehrin alt sıralarda yer alması bunun yanında bir veya iki ana caddesi bulunan, hiç beş yıldızlı oteli, alış veriş merkezi hatta sineması bile bulunmayan şehirlerin üst sıralarda yer alması büyük bir tezatlık yaratmıştır.

Z Yönetim Danışmanlığı uzmanları tarafından Cnbc-e Business dergisinin yaptığı şehirlerin yaşam kalitesi araştırmasının değerlendirme kriterleri incelenmiş, ulusal ve uluslar arası kentsel gelişmişlik kriterleri ile karşılaştırılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Cnbc-e Business dergisinin yaptığı araştırmada kullanılan kentsel yaşam kalite kriterlerinin bir kısmının kriter olarak kullanılamayacağı tespit edilmiş olup ayrıca kentsel yaşam kalitesi açısından son derece önemli olan bazı kriterlerin ise hiç kullanılmadığı görülmüştür.

Yaşam kalitesinin belirlenmesinde kullanılamayacak kritere örnek olarak kamu yatırımını verebiliriz. Kamu yatırımları bir şehrin gelişmesi için hayati öneme sahiptir fakat gelişmiş ve büyük şehirler yıllardan buyana kamu yatırımları vasıtasıyla otoban, üniversite, hastane gibi yatırımlara sahip olduğu için gelişmemiş illere tahsis edilen kamu yatırımı gelişmiş illere göre daha fazla olabilir. Ayrıca hiç üniversitesi veya otoban bağlantısı olmayan bir şehre üniversite veya otoban yapılması için tahsis edilen yüksek kamu yatırımı o şehri araştırma yapılan yıl için üst sıralara taşırken, aynı şehir diğer yıl az kamu yatırımı alması sebebiyle alt sıralara düşebilecektir. Kamu yatırımlarından yatırım ihtiyaçları fazla olduğu için az gelişmiş iller daha yüksek pay alabilmektedirler. Dolayısıyla bir ilin 2010 yılında yüksek kamu yatırımı alması o il için mutlaka artı bir değerdir fakat o ilin yaşam kalitesinin yüksek olduğunu kesinlikle göstermez ve şehrin yaşam kalitesi kriteri olarak gösterilemez.

Cnbc-e Business dergisi tarafından yapılan şehirlerin yaşam kalitesi araştırmasında, şehirlerin yaşam kalitesi için önemli olan ve kentsel yaşam kalitesi için yapılan ulusal ve uluslararası araştırmalarda parametre olarak kullanılan bir çok kriterinde değerlendirmeye alınmadığı tespit edilmiştir. Örneğin kentlerin yaşam kalitesini doğrudan etkileyen ildeki üniversite sayısı, süper ligde oynayan takım sayısı, ilin iç talep potansiyeli, ilin otoyol ağına bağlı olup olmadığı, ilin demiryolu ağına bağlı olup olmadığı, kilometrekareye düşen bölünmüş yol uzunluğu, ilin yaşam kolaylığı açısından iklimsel özellikleri, ilin denize kıyısı olup olmadığı vb. kriterlerin yapılan araştırmada hiç değerlendirmeye alınmadığı görülmektedir.

Yapılan araştırmada bazı kriterlerin yanlış kullanılması, kentsel yaşam kalitesi açısından önemli gösterge sayılan yukarıda belirtilen bazı kriterlerin ise hiç kullanılmaması araştırma sonucunda açıklanan illerin yaşam kalitesi listesinde birçok tezatlıklar ortaya çıkarmıştır. Örneğin hiç sineması, tiyatrosu, alış veriş merkezi, beş yıldızlı oteli, hava alanı ve demiryolu olmayan, otoyol bağlantısı bulunmayan, kışın çok soğuk ikliminden dolayı il topraklarının aylarca karla kaplı kaldığı Tunceli yapılan araştırmada yaşam kalitesi sıralamasında 25. sırada iken; 4 büyük alış veriş merkezi, 27 sinema salonu, 9 tiyatro salonu, birisi dünyaca ünlü otel zinciri olmak üzere 3 adet 5 yıldızlı oteli, tarihinde hava muhalefeti sebebiyle hiç kapanmamış hava alanı, demiryolu ve otoban bağlantısı olan, Türkiye?nin en büyük üniversitelerinden ve araştırma hastanelerinden birisine sahip olan Adana 55. sırada yer almaktadır. (Veriler cnbc-e dergisinin araştırmasından alınmıştır.) Bu iki kıyaslama bile yapılan araştırma sonucunun rasyonel olmadığını net olarak göstermektedir.

Ayrıca Türkiye?deki ciddi kurumlardan bir tanesi olan ?Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu? (URAK) tarafından her yıl yayınlanan iller arası rekabetçilik endeksinde her şehrin ?Beşeri Sermaye ve Yaşam Kalitesi? ölçülmektedir. URAK tarafından hazırlanan 2010 yılı en son araştırma raporuna göre Adana yaşam kalitesinde 18. sırada yer alırken Tunceli 52. sırada yer almaktadır. (2008 ve 2009 yıllarında hazırlanan araştırma raporu sonuçlarında Adana 13. sıradadır.)

Sonuç olarak Cnbc-e Business dergisi tarafından yapılan şehirlerin yaşam kalitesi araştırmasının sonuçları bilimsel geçerlilik taşımamaktadır. Kamu ve sivil toplum kuruluşlarının, yerel ve ulusal karar vericilerin, yatırımcıların bu sonuçları karar mekanizmalarında kullanmaları son derece yanlıştır. Cnbc-e Business gibi ciddi bir yayın organımızın bu araştırma kriterlerini tekrar gözden geçirmesini; daha gerçekçi ve bilimsel bir araştırma sonucu yayınlamasını temenni ederiz.

Kamuoyunun bilgisine saygılarımızla sunarız.

Z Yönetim Danışmanlığı / Genel Müdür

Sadullah KISACIK

Yönetim Danışmanı / Stratejist

Endüstri Yüksek Mühendisi