1999 yılındaki depremler için 6,2 milyar dolarlık hasar tespiti yapılmasına karşın bugüne kadar 26,2 milyar dolar toplandı.

Üstelik vergiler kalıcı hale geldiği için para toplanmaya devam ediyor. Van?da yaşanan deprem felaketi deprem vergilerini yeniden gündeme getirdi. 1999?da ardı ardına yaşanan Marmara ve Düzce depremlerinin yaralarını sarmak ve giderleri karşılamak amacıyla çıkarılan ek vergiler hâlâ bütçeye kaynak aktarmaya devam ediyor.

3,5 MİLYAR DOLAR KONUTA

Bilindiği gibi 1999?daki 17 AğustosMarmara ve 12 Kasım Düzce depremlerinde 18 bin 243 kişi öldü, 48 bin 901 kişi yaralandı. Buiki depremde329bin216?sı konut, 48 bin 663?ü işyeri olmak üzere toplam 377 bin 879 yapı hasar gördü. Deprem sonrası çalışma yapan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) 6,2 milyar dolar (bugünkü kurla 11,2 milyar TL) hasar belirleyip bu miktarda kaynak ihtiyacı belirledi. Kaynak ihtiyacının 3,5 milyar dolarlık kısmının geçici ve kalıcı konut yapımı ile konut onarımına gideceği belirlendi.

ÖNCE EK, SONRA KALICI

DPT?nin tespitinin ardından deprem yaralarının sarılması amacıyla kullanılmak üzere ek vergi kanunu çıkarıldı. Kanun kapsamında Ek Gelir, Ek Kurumlar, Ek Emlak,EkMotorluTaşıtlar veEkFaiz vergileriyleÖzel İletişim Vergisi ve Özel İşlem Vergisi adı altında yeni vergiler belirlendi. Özel İşlem veÖzel İletişim Vergileri 2003?e kadar çeşitli kanunlarla uzatıldı. Özel İletişim Vergisi (ÖİV) 2004?ten itibaren ?kalıcı? hale geldi.

47 MİLYAR LİRA TOPLANDI

DPT?nin 2004?te yaptığı çalışmaya göre o tarih itibariyle deprem vergileri yoluyla vatandaştan20milyar lira toplandı. ÖİV yoluyla 2005?ten Eylül 2011?e kadar geçen sürede ise toplam27 milyar lira toplandı. Böylece bugüne kadar depremvergilerindenbütçeye 47 milyar lirayı (bugünkü kurla 26,2 milyar dolar) buldu.ÖİV?den bu yıl 4,4 milyar lira gelecek.

BÜTÇEYİ FİNANSE EDİYOR

Deprem vergileri, depremin yaralarını sarmak amacıyla ?geçici? olarak çıkarılmıştı. Ancak hem vergilerin süresinin uzun tutulması hemÖİV?nin ?kalıcı? hale getirilmesi beklenenin çok üzerinde bütçeye kaynak sağladı.ÖİV yoluyla toplanan kaynaklar memurun maaş ödemesinden duble yol yapımına kadar bütçenin her türlü giderlerini karşılamakta kullanılıyor.

DEPREMLER iÇiN BÖYLE HARCANDI

Deprem vergileri yoluyla elde edilen kaynaktan deprem amaçlı yapılan bazı harcamalar 2000 yılı rakamlarıyla şöyle:

* 1999 depreminin ardından geçen 10,5 aylık dönemde kamu kurum ve kuruluşlarınca deprem dolayısıyla 1,1milyar lira (1,8milyar dolar) harcama yapıldı.

* Her iki depremde 165 bin 239 çadır dağıtıldı, 162 çadır kent kuruldu. Devlet, özel ve yabancı kuruluşlarca 43 bin prefabrik konut yaptırıldı.

40 BİN KALICI KONUT

* Özel destekle 7 bin 213 toplu konut yapıldı. 40 bin kalıcı konutun yapımına başlandı. 1958 depremzedeye aldıkları konutlar için 6?şar bin lira, toplamda 11,7 milyon liralık uygun koşullu kredi verildi.

* Orta hasarlı konutlar için takviye ve onarım yardımı olarak toplam 13,1 milyon lira ödendi. Az hasarlı 91 bin 249 konut için 54 milyon lira yardım yapıldı.

* İller Bankası 340 milyon liralık altyapı yatırımı yaptı. Belediyelere 104 milyon lira ek ödenek gönderildi.

SİVİL SAVUNMAYA KADRO

* Sivil Savunma Teşkilatı için 2 bin 420 yeni personel kadrosu açıldı. 338 bin 540 kişi sivil savunma eğitiminden geçirildi.

* Hasar gören sağlık tesislerinin yerine bir bölümü prefabrike olmak üzere 7 hastane, 6 sağlık ocağı, 3 poliklinik yaptırıldı.

* Yine 61 prefabrike okul, 649 derslik yaptırıldı, çok sayıda çadır okul kuruldu.

* 43 bin 224 öğrencinin diğer illerde öğrenimlerini sürdürmesi sağlandı, 3 bin 630 öğrenci yatılı eğitime alındı.

Barınma yardımı yapıldı

120 bin kişiye 138.1 milyon lira lira barınma yardımı, 91 bin 249 kişiye 54.7 milyon lira onarım yardımı, 12 bin 104 kişiye 9 milyon lira ölüm yardımı, 161 kişiye 63.1 bin lira sakatlık yardımı, 14 bin 327 kişiye 5.2 milyon lira işyeri yardımı, 161 bin 241 kişiye de ivedi gereksinmeleri için 8 milyon lira olmak üzere toplam yaklaşık 400 bin kişiye 215.3 milyon lira sosyal yardım yapıldı.

HABER: Erdoğan SÜZER-BUGÜN