Sedat Yılmaz: Aslında 1 dolar 2,13 Türk Lirası!

Bir milletin alım gücünü gösteren SGP’nin İngilizce ismi Purchasing Power Parity (PPP)... İki ülkenin para birimlerini mal ve hizmetler sepetinin değeriyle karşılaştırıp satın alma gücünün ölçülmesi anlamına geliyor... SGP genellikle ABD dolarına göre hesaplanıyor ve böylece ülkelerin milli gelirleri kıyaslanıyor.

Bugün SGP hesaplamasında 5 bin kalem mal ve hizmet kullanılıyor. Sepetteki mal ve hizmetlerin karşılaştırması ülkelerin SGP’sini veriyor ve böylece o ülkenin “gelir hesabı”na ulaşılmış oluyor.

Peki Satın Alma Gücü Paritesi (SGP) araştırmasını kim yapıyor ve kimler analiz ediyor? Kısaca İngilizcesi PPP şeklinde ifade edilen pariteyi, Dünya Bankası 3 yılda bir hesaplıyor. Dünya Bankası, Gross National Income (GNI) dediği “gelir hesabı”nı Satın Alma Gücü Paritesi ile elde ediyor.

Dünya Bankası’nın yayınladığı söz konusu veriler Uluslararası Para Fonu (IMF) ile Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tarafından değerlendiriliyor. Böylece devletlerin gerçek ekonomik gücü belirleniyor.

Konuya yakın iki ekonomistimiz var. Biri Mahfi Eğilmez, diğeri Zeki Akıllıoğlu… Olayı fevkalade iyi ve anlaşılır şekilde anlatıyorlar.

***

Mahfi Hoca diyor ki:

“…Örneğin Türkiye’nin kişi başına GSYH’sı 2010 yılında 10 bin 079 dolar, satınalma gücü paritesiyle yapılan kişi başına GNI’si 15 bin 530 dolar olarak hesaplanmaktadır. Bu durumda 10 bin 079 dolar yıllık geliri olan bir Türk ile bir Amerikalıyı kıyasladığımızda Türk o parayla 15 bin 530 dolarlık alış veriş yapabilirken Amerikalı 10 bin 079 dolarlık alış veriş yapabilmektedir. Bir başka ifadeyle aynı dolar gelirini elde eden bir Türk, Amerikalıya göre yüzde 50 daha fazla alış veriş yapabilme imkânına sahip bulunmaktadır. İşte bu aradaki fark satınalma gücü farklılığından kaynaklanıyor…”

Zeki Hoca da, konuyu daha da sarihleştirmek için yakın tarih olan 2020 yılından misal veriyor ve şu ifadeleri kullanıyor:

“…Dünya Bankası verilerine göre, Türkiye ‘Kişi Başı SGP GSYH’ hesabında dünyada ‘Üst Orta Gelir Grubu’ ülkeler içinde ikinci sırada. Bankanın 2020 raporunda Türkiye’nin kişi başı 28 bin 200 dolarlık satınalma gücüne sahip olduğu ortaya kondu. 28 bin 200 dolar kişi başı satınalma gücü, Türkiye’de yaşayan bir kişinin 2020 için 8 bin 600 dolar olarak hesaplanan ‘nominal kişi başı’ geliriyle, ABD fiyatlarıyla 28 bin 200 dolarlık ürün ve hizmet satın alabileceği anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, ABD’de yaşayan bir kişinin 28 bin 200 dolar yıllık gelir ile sahip olduğu hayat standardını, Türkiye’de yaşayan bir kişi 8 bin 600 dolar karşılığı TL yıllık gelir ile sağlayabilmektedir…”

***

Malumunuz, geçen yıl ekonomi Türk Lirası bazında GSYH’si yüzde 16,8 artarak 5 trilyon lira, döviz bazında 717 milyar dolar olarak gerçekleşti. GSYH’ye göre kişi başı milli gelir 60 bin 537 lira, döviz bazında 8 bin 600 dolar oldu. Bunlar GSYH hesaplamaları…

Ancak rakamlar SGP’ye göre değerlendirildiğinde durum çok farklılaşıyor… Zeki Hoca, rakamları zâten verdi… Ekonomik büyüklük 720 milyar dolardan birden 2,37 trilyon dolara, kişi başı milli gelir 8 bin 600 dolardan 28 bin 200 dolara çıkıyor.

Yine SGP kuruna göre, 1 Dolar ile ABD’de satın alınabilen ürün veya hizmetin aynısı veya eşdeğerinin 2020 senesi için Türkiye’de 2,13 liraya satın alınabildiği gözleniyor.

Dolayısıyla Dünya Bankası 2020 Satın Alma Gücü Raporu’na göre Türkiye 2,37 trilyon dolarlık satın alma gücüyle dünyada 13’üncü, OECD ülkeleri arasında 7’nci büyük ekonomi.

Diğer taraftan pandemi yılı olmasına rağmen SGP ölçeğinde 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 1,5 yani 36 milyar dolar daha büyüyen Türkiye, küresel salgından etkilenmediği gibi bir de üzerine katma değer üretmiş.

Hesaplamalar; Türkiye’nin ne kadar güçlü bir ekonomiye ve Türk insanının da dünya ölçeğinde satın almada ne kadar şanslı olduğunu gösteriyor.

Olur ya, inanamayanlar Dünya Bankası, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ve Türkiye İstatistik Kurumu’na müracaat edebilir…

yazının devamı..