Sait Özdemir: İrade(sizmi)siniz.

Bedenimiz bizim bahçemizdir, irademiz de onun bahçıvanı. William Shakespeare

İradenin gelişiminde insanın dünyaya geldiği ve geliştiği ailenin durumu ve onların davranışları büyük önem taşır. Çocuklar yaşamın ilk yıllarında çevrelerindeki insanları gözlemler ve ilk davranışlarını onlardan öğrenir. Psikolojide irade gücü özdenetim olarak belirtilmektedir. Bu sebeple zayıf özdenetimi olan ailelerin çocuklarında da genellikle zayıf özdenetim görülmektedir.

Tarihte şeref ve ün kazanmış şahsiyetlerin hepsi bunu, irade silahı ile kazanmıştır. Bu bir kaidedir ve istisnası yoktur der, Ord Prof Dr Ali Fuat Başgil.

1960 senesinde çocuklarda irade gücü ve sabır üzerine araştırma yapan Stanford Üniversitesi profesörü Walter Mischel çok basit test geliştirir. Bir odada çocuğu karşılayan araştırmacı elindeki lokumu (marshmallow) çocuğa göstererek ona iki seçenek sunar: İstersen bu lokumu hemen sana verebilirim ama eğer 15 dakika beklersen sana iki lokum vereceğim. Araştırmaya katılan 4-6 yaş arası çocukların küçük bir kısmı lokumu hemen yer, bekleyebilenlerin ise yaklaşık üçte birlik bir kısmı 15 dakika bekleyip ikinci lokumu da hak eder. Buraya kadar ilginç bir şey yok ama bu basit testin ortaya çıkardığı gerçek ancak yıllar sonra belli oluyor.

İradesi güçlü olup çift lokumu kazanan çocukların ileri ki yaşamları incelendiğinde oldukca başarılı oldukları gözleniyor. Bu çocukların sıkıntılara dayanma güçlerinin fazla olduğu,baskı altında iş görebildikleri, zorluklarından kaçmak yerine zorlukların üzerine gidebildikleri, yüksek öz güven sahibi oldukları, güç anlarda inisiyatif alabildikleri, fiziksel sağlıklarının daha iyi olduğu, onların ileri ki yaşlarında aynı iradeli davranışı sergileyebildikleri, öğrenmeye karşı hevesli oldukları gözlenmiştir.

Sabretmeyip lokumu hemen yiyen çocuklar; iradesi zayıf çocuklar, yaşamlarında sıkıntılı psikolojik yapı sergilemişler. Sosyal yönden daha fazla iletişim sorunları yaşayan, inatçı kararsız, çabuk pes eden tahammülsüz kendisini değersiz gören stres altında mantıklı davranma yeteneğini kaybeden, güvensiz, kıskançlığa daha meyilli, duygu kontrol sorunları yaşayan, kavgaya provakasyona yatkın, kişiler olduğu gözlemlenmiştir.

Bu nedenle, ‘Hayatta muvaffak olmak için her bakımdan beslenmiş, büyütülmüş bir irade kuvveti lazımdır’ der, Peyami Safa.

İnsanların yaşamlarında yaşadığı hayal kırıklıklarının ve başarısızlıklarının en önemli sebebi iradesini doğru kullanamaması, onu doğru yönetememesi veya iradesinin zayıf olması sebebiyle kendisine engel olamayarak yaptığı hatalarıdır. İradenin sağlam olması, kişinin kendisi ile ilgili her alanda davranışlarını ve düşüncelerini dengede ve kontrol altında tutabilme becerisi sağlar.

Peki irademizi nasıl geliştirebiliriz?

Eğer irade kullanım becerisinin etkin ve güçlü olmasını istiyorsa bir insan, öncelikle duygu kontrolünü ve duygu yönetimini çok iyi bilmesi gerekmektedir.

Her alanda tutarlı olmak bizim irade gücünü arttırır. Konuştuklarımız davranışlarımız arasında fark olması tutarsızlığa, tutarsızlık da güvensizliğe güvensizlik de iradesizliğe neden olur.

Mutsuz, zihni yorgun ve kafası karışık insanlar daha kolay baştan çıkarabiliyor. İyi uyku, doğru beslenme, sağlıklı yaşam, gerçekçi beklentileri geliştirin ve irade gücünüzü kuvvetlendirin.

Olumlu düşünmek ve olumlu araştırmalar yapmak iradeyi olumlu etkileyerek güçlendirirken, olumsuz düşünceler ve olumsuz konular üzerinde yapılan düşünme eylemi ve araştırmalar iradeyi olumsuz olarak etkiler, onu zayıflatır. Hayatlarında başarılı olmuş insanlara baktığımızda gittikleri okullar, yetiştikleri çevreler ve çalışmaları kadar önemli olan özellikleri iradelerini bağımsız bir şekilde doğru kullanabilme becerilerini geliştirmiş olmalarıdır.

Ord.Prof Dr Ali Fuad Başgil’in “Gençlerle Başbaşa” isimli kitabı gençlere hem bu irade sorununu çözmekte faydalı olabilecek hem de başarı yolunda giderken ihtiyaç duyulabilecek tavsiyeleriyle ciddi faydalar içermektedir.

Bu kitapta geçen bir hikâye ile irade şöyle anlatılır; Evden kütüphanede çalışmak için dışarı çıktığında, yolda giderken arkadaşların seni gördü ve muhabbet etmeye çağırdılar. İşte tam bu sırada iraden devreye girer ve vereceğin karar veya orada kalacağın sürenin nitelik ve niceliği, ya seni hedeflerine daha fazla yaklaştırır ya da vaktini boşa harcamış olarak hedefinden uzaklaştırır.

Kendi kendinin hakimi olmayan bir kimse, hür değildir. A. Claudius

Sonuç olarak, İradesiz akıl bir işe yaramadığı gibi, akılsız irade de bir işe yaramaz. Yevtuşenko