ORYANTALİSTLERİN KUR?AN?DA GEÇEN HANİF/HUNEFA KAVRAMI HAKKINDAKİ BAZI DÜŞÜNCELERİ

ORYANTALİSTLERİN KUR?AN?DA GEÇEN HANİF/HUNEFA KAVRAMI HAKKINDAKİ BAZI DÜŞÜNCELERİ

Elif ARSLAN*

Özet:

Çalışmalarını Hz. Peygamber?in peygamberliğinin sıhhati ve Kur?an?ın vahiy mahsulü olup olmadığı konuları üzerinde yoğunlaştıran oryantalist araştırmacılar, bu amaçları doğrultusunda Kur?an-ı Kerim?de on iki defa yer alan hanif/hunefa kelimesi üzerinde de çok fazla durmuşlardır. Söz konusu ilginin bir başka sebebi ise hanif kelimesinin (İbranice h?nef, Süryanice hanpa) Yahudi ve Hıristiyan kutsal kitaplarında Kur?an-ı Kerim?dekinden neredeyse zıt anlamlardaki kullanımlarıdır. Kur?an-ı Kerim?de ?hakka yönelen, dosdoğru olan, muvahhid? vb. anlamlarda yer alan kelime, Yahudi ve Hıristiyan kutsal kitaplarında ?kirlenmek, dinsiz olmak, dinsiz, putperest, Yahudi olma-yan, Grek? vb. anlamlarda kullanılmaktadır. Makalede bu durumdan yola çıkarak hanif kelimesinin Kur?an?da neden ve nasıl bu anlamda kullanıldığı sorusunu soran oryantalistlerin çalışmalarına ve bu çalışmalarda konuyu ele alış tarzlarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kur?an-ı Kerim, Hanif, Oryantalist.

CUMHURİYET DÖNEMİ AYDINLARINDA DİN-AHLAK İLİŞKİSİ

Hüseyin KARAMAN*

Özet:

XX. yüzyıl, Türkiye için önemli tarihî değişimlerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Altı asırdan fazladır varlığını devam ettiren bir cihan devleti, kendini yenileyememesi ve dünyadaki gelişmelere ayak uydu­ramaması gibi nedenlerle sona ermiş, milletimiz bir zamanlar hâkim olduğu coğrafyanın neredeyse otuzda biri büyüklüğündeki Türkiye sınırları içinde yeni bir yapılanma ile tekrar dirilme çabasına girmiştir.

Siyasi alandaki bu gelişmelere paralel olarak düşünce hayatında da hareketlilikler olmuştur. II. Meşrutiyet döneminin fikrî ortamın­da şekillenmiş ve fikirlerini sistematik hâle getirmiş olan İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Anadoluculuk gibi fikir hareketleri Cumhuri­yet döneminde de etkinliklerini devam ettirmiştir. Nitekim Cumhuri­yet dönemindeki birçok aydın söz konusu akımlar etrafında bir araya gelmiştir.

Makalede, Cumhuriyet dönemindeki aydınların, ahlak felsefesinin temel problemlerinden biri olan din-ahlak ilişkisini nasıl ele aldıkla­rını, felsefe tarihinde ?teolojik ahlak? ve ?ahlak teolojisi? şeklinde sistematize edilmiş olan yaklaşımlardan hangisini benimsediklerini, ahlakı nasıl temellendirdiklerini, din-ahlak ilişkisine yaklaşımları ile ilişkilendirildikleri akımlar arasındaki ilişkiyi tespit ederek Cumhuri­yet döneminin din ve ahlak anlayışının ortaya konulmasına ve anlaşıl­masına katkı sağlamayı amaçladık.

Anahtar Kelimeler: Aydın, Din, Ahlak.

* Doç. Dr., Rize Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Diyanet İlmi Dergi - 2012