Myanmar'ın Osmanlı ile ilginç bağı

Osmanlı İmparatorluğu bizim zayıf zannettiğimiz dönemlerde bile dünyanın en önemli devletlerinden biriydi.

1912'de Balkan savaşları esnasında dünyanın her tarafındaki Müslümanlar gibi Myanmarlı Müslümanlar da para toplayarak Osmanlı ordusuna yardım etmişlerdi.


Osmanlı İmparatorluğu bizim zayıf zannettiğimiz dönemlerde bile dünyanın en önemli devletlerinden biriydi ve dünyadaki bütün Müslümanlar'ın şemsiyesi konumundaydı. Afrika'dan Asya'ya bütün Müslümanlar'ın gözü kulağı hilafetin merkezinde, yani İstanbul'daydı. Asya Müslümanları özellikle de Hindistan Müslümanları, hilafetin merkezi olduğu için Osmanlı İmparatorluğu'nu yakından takip ediyorlardı. Madagaskar'dan Myanmar'a kadar her taraftaki Müslümanlar halifeyle ilişki kurmuşlardı. 1870'te Birmanya'daki (Myanmar) Ava sultanının sadrazamı Osmanlı yönetimiyle ilişki kurmak için mektup göndermişti.

HİCAZ DEMİRYOLUNA PARA AKTI

II. Abdülhamid döneminde Osmanlı'nın Asya'daki faaliyetleri neticesinde padişah Hindistan, Çin ve Myanmar Müslümanları arasında popüler olmuştu. 1897'de Türk-Yunan Savaşı çıkınca Asya'daki Müslümanlar hemen yardım toplayarak Türkiye'ye gönderdiler. Savaş kısa bir süre sonra Osmanlı'nın zaferiyle sona erdi.
Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren birçok demiryolu yapılmıştı; ancak bunların çoğu Avrupalı sermaye çevreleri tarafından inşa edilmişti. Kutsal hac yolculuğunu kolaylaştıracak Hicaz demiryolu dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlar'ın yardımlarıyla inşa edildi. Başta Hindistan, Mısır, Rusya ve Fas'tan olmak üzere Endonezya'dan, Singapur'dan, Güney Afrika'dan, Tunus, Cezayir, İngiltere ve Amerika'dan bağışlar yapıldı. Hicaz demiryoluna yardım edenler arasında Myanmarlı Müslümanlar da vardı. Osmanlı yönetimi Myanmar'dan yardım gönderenlere Hicaz demiryolu madalyaları göndererek teşekkür etti.

BALKAN SAVAŞI'NDA GÖNDERİLEN YARDIM

II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesinden sonra hükümdar olan Sultan Mehmed Reşad'ın tahta çıkışı; dünyanın her tarafındaki Müslümanlar'ın yanı sıra, Myanmar'daki Müslümanlar tarafından da telgraf gönderilerek kutlandı.

1911'de İtalyanlar'ın Libya'yı işgali üzerine dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlar'dan yardım gönderildi ve İtalya değişik ülkelerde protesto edildi. 1912'de Balkan savaşları sırasında Hindistan, Çin, Singapur ve Myanmar'daki Müslümanlar'dan maddi yardımlar geldiği gibi, sağlık eki­pleri de teşkil edilerek Türkiye'ye gönderilmişti.

O dönemde Myanmar'ın adı Birmanya (Burma) idi. Birmanya'daki Müslümanlar topladıkları yardımları konsolosluk, Osmanlı Bankası ve Avrupa bankaları aracılığıyla Türkiye'ye gönderdiler. Örneğin, İbrahim Ali Molla ve Abdurrahman efendiler topladıkları 800 İngiliz lirasını Rangoon'daki fahri Osmanlı şehbenderliğine teslim etmişlerdi. Yine savaş yardımı olarak Birmanya Hilâl-i Ahmer'i, yani Kızılay'ı üyelerinden İbrahim Ali Molla ve Abdurrahman ve Cemal efendiler topladıkları 3000 İngiliz lirasını göndermişlerdi. Rangoon'un yanı sıra Birmanya'nın önemli şehirlerinden Mandalay'daki Müslümanlar da para toplayarak Osmanlı İmparatorluğu'na gönderdiler. Moulmein şehrindeki Müslümanlar da yardıma katıldılar. Birmanyalı Müslümanlar fakir ve ülkede azınlıkta olduklarına bakmadan ellerinde ne varsa Türkiye'ye yollamışlardı.

Myanmar Müslümanları

Myanmar'ın yaklaşık yüzde 5'i Müslüman'dır. Müslümanlar'ın yüzde 68'i Hintli, yüzde 30'u ise Myanmarlı'dır. Müslümanlar'ın yüzde 41'i Arakan bölgesindedir. Kalanlar ise sahil veya merkezi yerlerdedir. XI. yüzyıldan itibaren Arap, İranlı ve Hintli Müslüman tüccarların gelişiyle birlikte bölgede İslamiyet'in izleri görülmeye başlanmıştır. İngiliz sömürge döneminde de Hindistan'dan Hintli Müslümanlar gelmiştir.

Arakan bölgesinde yaşayan Müslümanlar, Rohingyalılar'dır. Bengal, Urdu ve Burma dillerinin karışımı bir dil konuşurlar. 15-16. yüzyıllardaki Bengal Sultanlığı zamanından itibaren günümüze kadar gelirler.

Arakan'daki Müslümanlar'ın II. Dünya Savaşı'nın ardından bölgede bağımsız bir devlet kurmak istemeleriyle çatışmalar başladı. Binlerce Müslüman ya öldürüldü ya da evini terk etmek zorunda kaldı. 1989 ve 1991'deki operasyonlardan sonra 250 bin Arakanlı Müslüman Bangladeş'e sığındı. Bir kısmı Birleşmiş Milletler'in baskısıyla evlerine dönebildi.

İngiliz işgali

Tarihte Birmanya ve Burma isimleriyle anılan Myanmar, Hindiçin Yarımadası'nda yer alan bir devlettir. Bölgede 1044'te tahta geçen Anawrahta tarafından bütün Birmanya'yı birleştiren bir krallık kuruldu. Ancak Moğol hanı Kubilay zamanında ülke işgal edildi. Moğol işgalinden sonra Birmanya'daki halklar arasında birçok savaş çıktı. Çin'le ve Siyam'la savaştılar ama asıl tehlike Avrupa'dan gelecekti. Hindistan'ı işgal eden İngilizler, Birmanlar'ın Arakan bölgesini ele geçirmesi üzerine Birmanya'yla karşı karşıya geldiler. 1824-1826 yılları arasında I. İngiltere-Birmanya Savaşı, 1852'de II. İngiltere-Birmanya Savaşı çıktı. Birmanlar İngiltere karşısında hep gerilediler. Ancak İngilizler'in duracağı yoktu. Çin'le karayoluyla ticaret yapmak isteyen İngilizler, 1885'te tekrar Birmanya'ya saldırdılar. Bir hafta süren savaşın sonunda Birmanya Hindistan'ın bir eyaleti oldu. Ancak bu durumu kabullenmeyen Birmanyalılar direnişe geçti. İngilizler isyanı, katliam ve zulümle 1890'da bastırabildiler. Birmanya ancak 1948'de bağımsız olabildi.

Burma, Birmanya, Myanmar

Myanmar 1989'a kadar Birmanya veya Burma isimleriyle tanınıyordu. İngilizce konuşulan ülkelerde genellikle Burma diye bilinir. Ülke 26 Mayıs 1989'dan sonra Myanmar ismini aldı. Askerî yönetimin Birmanya (Burma) ismini değiştirmesinin sebebi, bu adın sömürge döneminde kullanılmasıydı. Myanmar ise 12. yüzyıldan gelen mahalli bir isimdi.

100'den fazla dil

Asya'nın güneydoğusundaki Hindiçin'de bulunan devletlerin en büyüğü olan Myanmar'da 100'den fazla dil ve lehçe konuşulur. Myanmar 50'den fazla etnik gruptan oluşuyor. Ülkedeki en büyük topluluk yaklaşık yüzde 70 ile Birmanlar'dır. Myanmar'ın yaklaşık yüzde 90'ı da Budist'tir.

ERHAN AFYONCU YAZDI...