Arap Baharı ile bölgede yeni süreç bir yaşanırken komşu ülkeleri Türkiye'nin demokratikleşmesini bir fırsat olarak değerlendiriyor.

Türkiye'nin dengeli bir dış politika takip ettiğini düşünen komşular, Türkiye?nin Ortadoğu rejimleri için rol model olduğuna inanıyor.

Tuncay KAYAOĞLU/ İstanbul- BUGÜN

Fatih Üniversitesi'nin komşu 7 ülkede gerçekleştirdiği araştırma Türk Dış Politikası'nın algılanması adına çarpıcı sonuçları ortaya çıkardı. 318 kişi ile yüz yüze görüşerek yapılan araştırmaya politikacı, gazeteci, akademisyen ve işadamından oluşan elit bir grup katıldı. 2010'un nisan ile mayıs aylarında gerçekleştirilen araştırma İran hariç 50 elit isimle yapıldı.

Araştırmayı yapan grup adına konuşan Fatih Üniversitesi'nden Doç. Dr. Savaş Genç, son yıllarda bir değişim geçiren Türk Dış Politikası?nı öven ve yerenlerin de elinde bir istatistik bilgi olmadığına dikkat çekerek bu araştırmayı her yıl yapacaklarına dikkat çekti. Dış politikanın ?ratingi?ni ölçeceklerini belirten Genç, elitler arasında yapılan bu araştırmanın bir ilk olduğuna vurguladı. Araştırmanın komşu ülkelerde de heyecan yol açtığını ifade etti.

Genç'in ardından konuşan saha araştırmalarında uzman Fatih Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç Dr. Ebru Altınoğlu Ercan da araştırmanın sonuçlarını gazetecilere aktardı. Yrd. Doç. Dr. Özlem Demirtaş Bagdonas ise komşuların gözünde Türk dış politikasında önemli değişimler yaşandığını kaydetti.

DEMOKRATİKLEŞME FIRSAT

Fatih Üniversitesi'nin komşu ülkelerde yaptığı araştırmaya göre katılımcıların yüzde 69'u Türkiye'nin demokratikleşmesini 'bir fırsat' olarak gördüklerini söyledi. Bu kanaati İranlı elitlerin yüzde 91'i, Iraklıların yüzde 78'i ve Bulgarların da yüzde 82'i paylaştı. Kıbrıs ve Ege Denizi'ndeki problem yüzünden Ankara ile sorunlar yaşayan Yunan elitlerinin yüzde 38'i bu düşünceye katılıyor. Yüzde 40'ı ise fikir belirtmekten kaçınıyor.

ORTADOĞU'YA MODEL OLUR

Katılımcıların yarısından fazlası da Türkiye'nin Ortadoğu ülkelerine model olacağını düşünüyor. Araştırmaya katılanların yüzde 62'si bu düşünceyi paylaşırken Bulgaristan'da bu oran yüzde 90, İran'da yüzde 72, Irak'ta yüzde 70, Suriye ve Yunanistan'da ise yüzde 59 olarak çıkıyor. Ermenilerin yüzde 63'u ise bu fikre destek vermiyor.

DIŞ POLİTİKA DEĞİŞİKLİK VAR

Komşu ülke elitlerinin yüzde 91'i de Türkiye'nin dış politikasında değişiklik olduğu noktasında hem fikir. Suriyelilerin yüzde 100'u bu fikre katılıyor. Değişimin ne zaman başladığı noktasında genel olarak AK Parti'nin iktidara gelişine işaret ediliyor. Suriyelilerin yüzde 70'ı, Yunanlıların yüzde 52'si, İranlıların yüzde 38'si ve Iraklıların yüzde 35'i böyle düşünüyor. Araştırmaya katılan İranlı elitlerin yüzde 55'i ise 1980 sonrası ekonomik liberalleşmenin Türk dış politikasında değişiklik getirdiğini ifade ediyor.

Değişimdeki temel sebep konusunda ise AK Parti'nin iktidara gelişi ile Avrupa Birliği'ne üyelik sürecine bağlanıyor. Araştırmaya katılanların yüzde 36'si AB sürecine yüzde 35'i ise AK Parti'ye işaret ediyor. Suriye ve Irak'taki katılımcılar AK Parti derken Atina, Sofya ve Erivan Avrupa sürecini temel faktör olarak gördüğünü aktarıyor.

DENGELİ DIŞ POLİTİKA

Eksen kayması tartışmalarına ise komşuların rağbet etmeyi göze çarpıyor. 318 katılımcının yüzde 55'i Ankara'nın dengeli bir dış politika izlediğini ifade ediyor. İran, Irak ve Suriye'de bu fikre katılanların oranı yüzde 50'nin üzerinde. Ermenilerin yüzde 48'i ise Ankara'nın doğuya kaydığı inancında. Kendine özgü bir dış politikası var diyenler ise yüzde 18. Ekren kayması fikrini benimsemeyen katılımcılar, Türk dış politikasının Müslüman dünyasına kaydığına inanıyor. Irak, Suriye ve Ermenistan'da bu oran yüzde 60'ın üzerinde. Bununla birlikte bu yaklaşımın ise 'sürdürülebilir' olduğu düşünülmüyor. Yüzde 52'si hayır derken yüzde 42'si 'evet sürdürülebilir' şeklinde fikir belirtiyor.

NEO-OSMANLI FİKRİNE DESTEK YOK

Yüzde 88'si Türkiye'nin aktif bir dış politika izlediğini ifade ederken yüzde 71'i de Ankara'nın bölgede daha fazla söz sahibi olduğunu düşünüyor. Ortadoğu'da bölgesel güç olmaya yönelik bir siyaset yürüttüğünü ifade edenler ise yüzde 72. Bununla birlikte Ankara'nın Müslüman dünyasında liderliğine oynadığını düşününlerin oranı yüzde 49'da kalıyor. Son dönemde Neo-Osmanlıcı bir siyaset yürüttüğü eleştirilerine ise komşu ülkelerden pek destek yok. Bu fikri paylaşanların oranı sadece yüzde 39.

BÖLGESEL GÜÇ TÜRKİYE

Komşu elitlerin yüzde 27'si ise Türkiye'yi bölgesel güç olarak görüyor. Bulgaristan'da bu oran yüzde 60 olarak çıkarken Yunanistan'da yüzde 37. Ermenilerin ise yüzde 60 oranında Rusya'yı görüyor. Iraklıların yüzde 49'u ise Tahran'ı bölgesel güç olarak algılıyor.

EN İYİ KOMŞU

Suriye elitlerin yüzde 58'si Ankara'yı 'en iyi komşu' olarak değerlendiriyor. İranlılar ise Ankara'yı 4. en iyi komşu olarak görüyor. Yunanistan'da ise 5. sırada.