Kılıçdaroğlu CHP?nin başına Demirel?in paraşütüyle geçti?

Demirel?in başına konan talih kuşu, Kemal Kılıçdaroğlu?nun da başına kondu ve Demirel?in paraşütünü kullanarak CHP genel başkanı oldu..

Türkiye siyasetinde, karizmatik vizyon sahibi liderlerin yanı sıra emanetçi liderler de görülür. Emanetçi liderleri tarihi oldukça renklidir. Emanetçi lider, tek parti döneminde oluşturulmuş ve günümüze kadar gelmiş bir siyasi pozisyondur. Daha doğrusu siyasi partiler içinde en çok CHP?de başvurulmuş bir siyasi pozisyondur. Emanetçi liderler üzerine düşünmenin sayısız faydaları vardır..

Mustafa Kemal Paşa?nın üç emanetçisi vardı: Ali Fethi Bey ilk emanetçisiydi. İsmet İnönü, Mustafa Kemal Paşa?nın ikinci emanetçisidir. Resmi statüsü, Halk Fırkası (sonradan Cumhuriyet Halk Partisi-CHP) genel başkan vekilliğiydi.. 1937?den sonra da aynı statüyle Celal Bayar üçüncü emanetçi olmuştur, Mustafa Kemal Paşa?nın vefatına kadar..

İsmet İnönü de emanetçi liderlerle çalıştı.. CHP genel başkan vekilliğinden kimler geldi, kimler geçmedi ki.. İnönü?nün ilk emanetçisi, Celal Bayar?dır. Mustafa Kemal Paşa 10 Kasım?da vefat eder, cenaze bırakılır, İnönü Çankaya?ya çıkar ve mevcut Başbakan?ı değiştirmez, 11 Kasım 1938?de Celal Bayar T.C. 10. Başbakanı ve CHP genel başkan vekilli olur.. Refik İbrahim Saydam, Ahmet Fikri Tüzer, Mehmet Şükrü Saraçoğlu, Mehmet Şükrü Saraçoğlu, Mehmet Recep Peker, Hasan Hüsnü Saka ve Mehmet Şemsettin Günaltay sırayla CHP genel başkan vekilliği ve Başbakanlık yapmışlardır. Yani hepsi de İnönü?nün emanetçileridir. Milli Şef İsmet İnönü tam sekiz emanetçi liderle çalışmış.

Emanetçi liderlere bir de darbe dönemlerinde rastlıyoruz.

27 MAYIS darbesinde paraşütle komitenin başına indirilen Cemal Gürsel, 24. (27 Mayıs 1960 - 5 Ocak 1961) ve 25.  (5 Ocak 1961 - 27 Ekim 1961) askeri hükümetlerinde Başbakanlık yaptıktan sonra, iki emanetçi liderle çalıştı. Gürsel?in ilk emanetçisi, Emin Fahrettin Özdilek?ti. Eski Başbakan, eski Cumhurbaşkanı, Milli Şef İsmet İnönü, iktidar hırsına yenilip Cemal Gürsel?in emanetçisi olmaya kadar düşmüştü.

İsmet İnönü hayatı boyunca 10 kez başbakanlık yaptı; fakat bunların son üçünü, 26. Hükümetin (20 Kasım 1961 - 25 Haziran 1962) 27. Hükümetin (25 Haziran 1962 - 25 Aralık 1963) ve 28. Hükümetin (25 Aralık 1963 - 20 Şubat1965) Başbakanı olmayı emanetçi liderliğe düşmeye borçludur.

12 MART darbesinde üç emanetçi lider görüyoruz.. Milli Birlik Hükümetleri olarak 33. ve 34. Hükümetleri kuran İsmail Nihat Erim, cuntanın emanetçisiydi aslında. Ferit Sadi Melen 35. ve Mehmet Naim Talu da 36. Geçici Hükümetleri ile Başbakanlık yaparken emanetçiydiler..

Türk siyasi tarihinde CHP-MSP koalisyonuyla kurulan 37. hükümet, (26 Ocak 1974 - 17 Kasım 1974) Kıbrıs Barış Harekatı?nı da başarmış araştırmaya değer önemli bir siyasi olaydır. Ecevit tarafından bozulan bu hükümetten sonra 38. Geçici Hükümeti, yine bir emanetçi, Mahmut Sadi Irmak kurmuştu..

12 EYLÜL 1980 askeri müdahalesinde 44. Hükümeti kuran Oramiral Bülent Ulusu, Kenan Evren?in emanetçisiydi. 12 Eylül Darbesinin ardından 6 Kasım 1983'te yapılan ilk genel seçim ile TBMM 17. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimlere Milli Güvenlik Konseyi'nin izin verdiği üç parti katıldı.

Milli Güvenlik Konseyi'nin aksi yöndeki isteğine rağmen, 20 Mayıs 1983'de Turgut Özal liderliğinde kurulan Anavatan Partisi, 400 kişiden oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 211 milletvekili çıkartarak tek başına iktidar, Turgut Özal da 45. başbakanı oldu.

1983 Türkiye genel seçimlerine katılan, Kenan Evren?in kurdurduğu iki partiye gelince, biri sol eğilimi karşılamak üzere Necdet Calp liderliğindeki Halkçı Parti, diğeri sağ eğilimi karşılamak üzere Turgut Sunalp liderliğindeki Milliyetçi Demokrasi Partisi?ydi. Kısaca Calp ve Sunalp da siyasi tarihimize geçmiş iki emanetçi liderdir.

28 ŞUBAT 1997 darbesindeki hükümetlere gelince; kurduğu 55. Hükümet (30 Haziran 1997 -11 Ocak 1999) ile Ahmet Mesut Yılmaz ve  56. ve 57. Hükümet ile (11 Ocak 1999 - 18 Kasım 2002) Bülent Ecevit birer emanetçi liderlerdi. Yılmaz, Tansu Çiller?in DYP?sinden milletvekili transferiyle Başbakanlığa getirlidi. Ecevit de , Abdullah Öcalan?ın yakalanması operasyonuyla Başbakanlık?a getirildi ve 21 bankanın içi boşaltılarak 400 milyar dolarlık bir soygun gerçekleştirildi.

Bülent Ecevit de İsmet İnönü gibi ömrünün sonunda yaptığı emanetçi liderlik sayesinde Başbakanlık koltuğuna oturabildi. Bu dönem de araştırmaya değer siyasi olaylarla doludur.

90 yıllık Cumhuriyet dönemi siyasi tarihimizde sık sık görülen bir siyasi statüdür, emanetçi liderlik. Cumhuriyet?i kuran kadrolar, İttihat ve Terakki kökenli olduklarından, siyaset dünyasında talih kuşu hiç eksik olmamış, başına konduğunu başbakanlığa çıkarmıştır. Emanetçi lideri, başına talih kuşu konan lider olarak tanımlayabiliriz bu yüzden. Bürokratik oligarşi, talih kuşunu uçurup başına konanı Başbakanlığa geçirerek vesayet rejimini sürdüre gelmiştir. Emanetçi liderler, atanmış liderlerdir.. Milletin seçtiği, sandıktan aldığı güçle lider ve Başbakan olmuş değillerdir, emanetçi liderler.

Bürokratik oligarşı, Anayasa referandumu öncesinde CHP liderliğinde değişiklik yaptı. Çirkin kaset olayıyla Deniz Baykal?ı harcadı. Talih kuşu, Kemal Kılıçdaroğlu?nun başına kondu. Kılıçdaroğlu emanetçi liderlerden biridir..

Burada bir soru sormak istiyorum: Kemal Kılıçdaroğlu siyasi tarihimizdeki emanetçi liderlerden hangisine benziyor? Sözü uzatmadan, kısaca cevaplamak gerekirse bu soruyu, Kemal Kılıçdaroğlu?nun genel başkanlığa gelişi bakımından Süleyman Demirel?e benzediğini  söyleyebilirim.

Süleyman Demirel de başına talih kuşu konmuş, 28 Kasım 1964 tarihinde Adalet Partisi'nin genel başkanlığına paraşütle inmişti.. Süleyman Demirel, sağcı görünümlü bir solcuydu; bürokratik oligarşinin emanetçi liderlerinden biriydi. Demirel sayesinde 12 Mart, 12 Eylül ve 28 Şubat darbeleri kolaylıkla yapılabildi.

Demirel?in başına konan talih kuşu, Kemal Kılıçdaroğlu?nun da başına kondu ve Demirel?in paraşütünü kullanarak CHP genel başkanı oldu.. Siyasi ömrü onunki kadar uzun olur mu? Türkiye?nin ne oranda demokratikleştiğine ilişkin bir mesele bu..

Siyasi tarihimizde çeşitli ?emanetçi liderlik? türleri var. Bu konu araştırmaya değer. Bir yazımda da bu konuyu ele alacağım.

Mustafa Yürekli - Haber 7