Karşılıksız çekte hapis cezasının kaldırılması piyasayı vurdu.

Mayıs ayında karşılıksız çek sayısı yüzde 117 artışla 91 bin 722 oldu. Peşin para ve kredi kartıyla mal satmaya yönelen esnafın cirolarında büyük düşüşler yaşandı.

Karşılıksız çekte korkulan oldu. 'Karşılıksız çekte hapis cezası kaldırılırsa ödenmeyen çek sayısı patlayacak' tepkisi gerçekleşti. Merkez Bankası verilerine göre bu kuruma aktarılan ödenmemiş ve mahkemelik olan çek sayısı mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 117'lik artışla 91 bin 722'ye yükseldi.

Karşılıksız çek sayısındaki artış bu yılın ilk 5 ayında da rekor seviyeye yükseldi. Geçen yılın ilk 5 ayında 22 bin 381 olan mahkemeye intikal eden karşılıksız çekte sayısı bu yılın ilk 5 ayında yüzde 585'lik artışla 153 bin 388'e yükseldi.

BUGÜN Gazetesi, ocak ayında yaptığı haberlerle konuya dikkat çekmiş, kamuoyunun 'çekte hapis cezası kalkmasın' tepkisini gündeme getirmişti. Karşılıksız çekteki artış esnafın da ticaretine darbe vurdu.

Satışlarımız yüzde 30 düştü

Rami'de faaliyet gösteren Uysan Gıda'nın sahibi Fatih Uysan, esnafın çeke olan güveninin kaybolduğunu söyledi. Hapis cezası uygulanırken esnafın çeke güven duyduğunu ifade eden Uysan, "Artık senetle veya peşin parayla iş yapıyoruz. Çok satacağımıza az satış yapıyoruz ama hiç değilse paramızı alabiliyoruz" dedi.

Ramazan ayına 40 gün gibi bir süre kaldığını hatırlatan Uysan, "Normal şartlarda Ramazan'ın yaklaşması nedeniyle Rami bu günlerde canlı olurdu. Ancak satışlarımızda geçen yıllara göre yüzde 30 düşüş var" diye konuştu.

1 ayda 10 bin dolar kaybettim

Mahmutpaşa'da Öztaş Elektronik'in sahibi Mehmet Taş, yüksek meblağlı çekleri kabul etmediklerini söyledi. Sadece güvendikleri ve tanıdıkları kişilerden çek aldıklarını kaydeden Mehmet Taş, "3 yıldır geri dönen çekim yoktu ama son 3 ayda 4 tane çekim geri döndü. Sadece mayıs ayında 10 bin dolarlık kaybım var. Müşterilerimizi eliyoruz ve kolay kolay kimseye çek vermiyoruz" şeklinde konuştu.

Senetle satışa geri döndük

Çeke olan güvenini kaybeden esnaf, alışverişi sürdürmek için farklı yöntemlere başvuruyor.

* İsmail Yavuz (Gold GSM sahibi): Birine çek verirken hem bankadan hem de çevre esnaftan teyit alıyoruz. Biz de senetle ya da nakit parayla satışa yöneldik. İyi niyetli esnaf da zarar görüyor.

* Murat Taş (Toys&Toys sahibi): Çeke güvenimiz kalmadı. Ya nakit satış yapıyoruz ya da kredi kartıyla. Kartla satış yaptığımızda da çok yüksek meblağlı satışlar yapamıyoruz ama paramız garanti oluyor.
Ticari ahlak kalmadı

* İsmail Şahin (Merkez Züccaciye sahibi): Eğer bu duruma bir çözüm bulunmazsa suiistimaller daha da artacaktır. İnsanlarda ticari ahlak kalmadı. Çekini ödemediği için mimlenen adam gidip eşinin adına çek alıyor. Hapis ya da ağır bir ceza mutlaka olmalı.

* Kadir Atayol (Akpa Elektronik sahibi): İyi niyetli olan adam zaten hapis cezası olsa da olmasa da ödüyor. Ancak iş ahlakı olmayanlar zaten işin kurnazlığını arıyorlar. Hapis cezası da ortadan kalkınca kötü niyetli insanların önü açıldı.

Tablada görüldüğü gibi bu yılın ilk 5 ayındaki karşılıksız çek sayısı tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 153 bin 388'e ulaşarak rekor kırdı.

Hapis cezası geri gelsin

TUSKON Başkanvekili Ahmet Ciğer, karşılıksız çeklerde yaşanan patlamayı hapis cezasının kaldırılmasına bağladı. Türkiye ekonomisinde rakamların iyi olmasına karşılık karşılıksız çekteki artışın piyasaları tedirgin ettiğini ifade eden Ciğer, "Ticaret erbapları hapis cezasının kaldırılmasından sonra çek almakta oldukça hassas davranmaya başladı. Bu durum tahsilatların yavaşlamasına yol açar" dedi. Karşılıksız çekler için ciddi tedbirler alınmasını isteyen Ciğer, çekin ticaretin en önemli emtia aracı olduğu dile getirdi.

Ciğer, "Ya devlet hapis cezasını geri getirmeli. Ya da bütün sorumluluk bankalara ait olmalı. Banka kredibilitesine güvendiği çek karnesi veriyor. Ancak bütün sorumluluk çeki alan ve kullananda. Bu yüzden bankaların sorumlulukları artırılmalı" şeklinde konuştu.

Sayı daha da artacak

Tekstil ve Hammadde İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle, karşılıksız çeke hapsin önemli bir müeyyide olduğunu hatırlattı. Gülle, "Ticaret erbabı bu sorumluluğu bilerek hareket ediyordu. Çok basit gerekçelerle hapisteki 1800 kişi kurtarmak için kaldırıldı. Ancak bu durum Türkiye'nin ticari hayatına darbe vurdu" dedi. Çekte hapis cezasının kaldırılması nedeniyle insanların ya peşin parayla çalıştığını ya da tanıdıkları ile ticaret yaptığını vurgulayan Gülle şöyle devam etti:

"Tedirgin bir ortam yaratıldı. Bu beklenen bir neticeydi. Maalesef karşılıksız çek miktarı daha da artacak. Bu işi garantiye alacak alıcıyı ve satıcıyı rahatlatacak bir sigorta sistemi kurulmalı. Ancak şu andaki sistem ticaret erbaplarını bankacılık sistemine itiyor. Bu da maliyetleri artırıyor."

HABER: ZEYNEP CEYLAN / BUGÜN GAZETESİ