Kadir Gecesi?

Zamanlar kendilerinde meydana gelen önemli olaylarla değer kazanırlar. Allah?ın insanlığa son mesaj olarak gönderdiği Kur?an-ı Kerim?in ramazan ayında ve Kadir Gecesi?nde indirilmesi ramazan ayına ve özelde Kadir Gecesi?ne ayrı bir mana ve kıymet kazandırmıştır. Yüce Rabbimiz ?on bir ayın sultanı? mübarek ramazan ayında, bireysel ve toplumsal yaşantımıza, yani dünya hayatımıza yönelik maddi ve manevi bereketler ihsan ettiği gibi, ahiretteki kurtuluşumuza yönelik büyük fırsatlar da bahşetmiştir. Bu fırsatların başında Yüce Allah'ın kendi kitabında "bin aydan daha hayırlı" olarak zikrettiği Kadir Gecesi gelmektedir.

Anlam olarak ?Kadir?; değer, kıymet ve itibar demektir. Bu geceye Kadir Gecesi denilmesi onun şeref ve kıymetinden dolayıdır. Yüce Rabbimiz Kur'an?da Kadir Gecesi'ne bir tam sure (Kadir Suresi) ayırmıştır. Surede mealen şöyle buyrulmaktadır: ?Şüphesiz, biz Kur?an?ı Kadir Gecesi?nde indirdik.  Kadir Gecesi?nin ne olduğunu bilir misin? Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlıdır. Melekler ve Ruh o gecede, Rablerinin izniyle her türlü iş için iner de iner. O gece, tan yerinin ağarmasına kadar bir esenliktir.? (Kadr, 1-5)

Kadir Gecesi ile ilgili Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: ?Kadir Gecesi?ni ramazanın son on gününün tek gecelerinde arayınız.? (Buhari, Leyletü?l-Kadr, 3)

Zir b. Hubeyş diyor ki, Übey b. Ka'b'a sordum: Kardeşin Abdullah b. Mes'ud: "Yıl boyunca ibadet eden Kadir Gecesi?ne isabet eder" diyor, dedim. Übey b. Ka'b dedi ki: "Allah ibn Mes'ud'a rahmet eylesin. O, insanların Kadir Gecesi?ne güvenmemelerini istemiştir. Yoksa Kadir Gecesi?nin, ramazanda, ramazanın da son on günü içerisinde yirmi yedinci gecesinde olduğunu biliyordu." dedi. (Müslim, Sıyam, 220)

islam âlimlerinin çoğunluğunun görüşü Kadir Gecesi?nin ramazanın 27. gecesi olduğu şeklindedir. Diğer taraftan Kadir Gecesi?nin senenin herhangi bir gecesi olabileceği de rivayet edilmiştir. Ebu Hanife bu görüştedir. Bu cümleden olarak yılın her gecesini Kadir Gecesi olarak değerlendirmeye çalışmak gerekir. Sahip olduğumuz ömür sermayelerini Rabbimizin hoşnut olacağı istikamette kullanmanın önemi büyüktür. Zaman nimeti Yüce Allah?ın biz insanlara bahşettiği en önemli değerlerden biridir. Başlı başına bir değer olan zamanın içini doldurabilmek ve onu daha da değerli kılabilmek insana bağlıdır. iyi, hayırlı, faydalı işlerle geçirilen zaman/vakit iyi bir biçimde değerlendirilmiş olur. ?Atalarımızın her geceyi kadir bil? sözü bu anlamda ışık tutucudur. Buna göre Yüce Rabbimizin bahşettiği her gece/her zaman bin aydan daha hayırlı ?Kadir Gecesi? gibi bilinmeli ve değerlendirilmeli, içi doldurulmalıdır. Bu sayede anılan zamanlar iyi kullanılacağı için iyi olur. Vakti değerli ya da değersiz hale getiren bir manada insanın tutum ve davranışlarıdır. O anı yaşayıp yaşayamamasındadır. Dünya hayatı, bir anlık bir zamandan ibarettir. O halde onu, Allah?ın hoşnut olacağı şekilde ve yararlı davranışlarla, ihsanla geçirmelidir. Geç kalmamak için zamanımızın kıymetini idrak etmemiz gereklidir. Tasavvufta ibnü?l-vakt diye bir terim vardır. ibnü?l-vakt; yani vaktin çocuğu. Bu terim; içinde bulunduğu zamanda (halde) yapılması en uygun olan şeyle meşgul olan kimseler için kullanılır. Yani bizlerin de geç kaldık dememek için ibnü?l-vakt olmamız gereklidir. Kadir Gecesi bize geç kalmamayı, anı değerlendirmeyi, salih amelleri ihmal etmemeyi hatırlatır. Mümine düşen bu kutlu geceye uygun amellerde bulunmaktır.

Kadir Gecesi, değer gecesidir. Allah tarafından değerli kılınmış bir gecedir. (Duhan, 3) Bu değer ayette rakamla şöyle ifade edilmiştir: "Kadir Gecesi, bin aydan daha hayırlıdır!" Bin ay ise yaklaşık seksen üç yıla tekabül eder. Bunun anlamı, dolu dolu yaşanmış bir insan ömrü demektir. O halde bu ayet şöyle de okunabilir: "Kadir Gecesi bir ömürden daha hayırlıdır!" Kadir Gecesi'ne atfedilen bu değer, tüm değerini Kur'an-ı Kerim?den almaktadır. Çünkü Kur'an, bu gecede inmeye başlamıştır.

Ramazan ayında, Kadir Gecesi?nde indirilen Kur?an, kişinin hayatında, yüreğinde, zihninde makes bulduğu takdirde ona bir gecesi bir ömür kadar bereketli bir hayat bahşeder. Kişiye duygu, düşünce ve eylem noktasında bereket lütfeder. Bu gece Rabbe iltica ve dua gecesidir. Bu gece sadece nefsimiz, yakınlarımız için değil herkes için dua edelim. Hz. Aişe validemiz demiştir ki; Rasulüllah (s.a.s.)'a: "Ey Allah'ın Rasulü! Kadir Gecesi?ne rastlarsam nasıl dua edeyim?" diye sordum. Rasulüllah (s.a.s.): "Allah'ım! Sen çok affedicisin, affı seversin, beni affet." diye dua et, buyurdu (Tirmizî, ?Deavât?, 84) Bu gecede başta iman ve istikamet üzere olmakta, ihlas/samimiyet ve nefislerimizin ıslahı hususunda Rabbe yalvarmak ayrı bir önem arzeder. Ayrıca sıkıntıda olanlar için rahmet dilemek, hidayet rehberi yüce Kur?an?ı anlamak ve yaşamak noktasında Kadir-i Mutlak?a iltica etmek de önem taşır.

Bu gece kadrimizin bilindiği gecedir. Bu gece âlemin özü mesabesindeki insanlar olarak kadrimizi/değerimizi bilmemiz gereken gecedir. Ve sahip olduğumuz başta Kur?an olmak üzere nice kıymetlerimizin kadrini bilmemiz icap eden gecedir. Kur?an-ı Kerim'in inmeye başladığı böyle mübarek bir gecede yapacağımız ibadetlerden birisi de Kur?an okumak ve anlamı üzerinde düşünmektir. Zira Kur?an; ?(Ey Muhammed!) Sana bu mübarek Kitabı, ayetlerini düşünsünler ve aklı olanlar öğüt alsınlar diye indirdik.? (Sâd, 29) ayetinde belirtildiği üzere okumak, üzerinde düşünmek ve öğüt almak üzere indirilmiştir. Kadir Gecesi?ni gereği gibi anlayıp hakkıyla değerlendirmenin yolu, Kur?an-ı Kerim?in eşsiz mesajlarını anlamaktan geçer. Bu itibarla, Kadir Gecesi Kur?an?ı öğrenme ve Rasulüllah?ı tanıma, onların öngördüğü fazilet ilkeleri doğrultusunda yaşama ve her türlü kötülüğü terketme vesilesi kabul edilmelidir. Zira, insanlara dünya ve ahiret mutluluğunu sağlamayı hedefleyen ve manevi varlığımızı karartan her türlü olumsuzluktan arındırarak, bizi üstün ahlaki değerlere yönelten Kur?an?dır. O?nun getirdiği ilke ve prensiplerin özünde aydınlık, hoşgörü, dostluk ve kardeşlik vardır. O, insanlar arasında sevgi, uzlaşma, yardımlaşma, kardeşlik ve istikrarı sağlayacak; fert ve toplum planında pek çok ahlaki ve sosyal problemin hak ve adalet çerçevesinde çözülmesine ışık tutacak ve insanlara gelişme yollarını göstererek onları geleceğe hazırlayacak ilahî ölçüleri içeren bir kitaptır. Kur?an?ın bu özelliği, ?Gerçekten bu Kur?an en doğru olan yola götürür ve iyi işler yapan müminler için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler.? (isrâ, 9) ?Biz Kur?an?dan, müminler için şifa ve rahmet olacak şeyler indiriyoruz...? (isrâ, 82) ayetleriyle dile getirilmektedir. Ayrıca bu geceyi, namaz kılarak, Kur?an-ı Kerim okuyarak, tevbe, istiğfar ederek ve dua ederek değerlendirmeli; geçen hayatımızın Kur?an ve sünnete uygun olup olmadığının muhasebesini yapmalıyız. Dargınlık, kırgınlık, kin ve nefretin yerine sevgi, saygı, hoşgörü, dostluk ve kardeşliği hâkim kılmalıyız. Yetimlerin, kimsesizlerin, fakir ve muhtaçların yüzünü güldürmeli, onlara yardım elimizi uzatmalıyız. Sayısız manevi güzelliğin yaşandığı ve mükafatların sınırsız olarak verildiği bu gecede; özümüze dönerek geçen günlerimizi sorgulamalı, kendimizle hesaplaşmalı, iyi ve güzel davranışlarımızı artırmaya, kötü davranışlardan uzaklaşarak kalbimizdeki manevi kirleri temizlemeye çalışmalıyız. Kadir Gecesi?nin değerini bilenlerden olmaya çalışmak; ardına kadar açılan rahmet kapılarından, manevi ikram sofralarından istifade edebilmek ne büyük lütuftur!

Müberek gün ve geceler toplumsal hayata pek çok yönden katkı sağlamakta, bu gün ve geceler vesilesiyle insanlar birbirlerini ve yakınlarını aramakta, yetimler ve fakirler gözetilmekte, hastalar ziyaret edilmekte ve dargınlar barışmaktadır. Kadir Gecesi başta olmak üzere mübarek gün ve geceleri değerlendirirken gözden uzak tutulmaması gereken bir durum ise,  ibadet ve taatlerin sadece bu geceye hasredilmemesidir. Biz müminler olarak, her zaman Allah?ın kulu ve Hz. Muhammed (s.a.s.)?in ümmeti olduğumuzu hatırda tutup, ona göre hayatımızı yönlendirmeliyiz.

Kadir Gecesi, tefekkürü, tedebbürü, duayı, muhasebeyi, Allah için gözyaşı dökmeyi bol eylemenin gecesidir. Kadir Gecesi, Yüce Allah?ın rahmet ve bağışlamasının sağanak halinde yeryüzüne indiği, dileyen her mümini ilahî armağanlara garkettiği bir gecedir. Bu itibarla Kadir Gecesi dilek ve isteklerimizi Yüce Allah?a arz etmek için değerli bir fırsattır.

Eller açılır bu gece, gözler dualarla yaşarır bu gece. Ve ilahî rahmet esintileriyle kalpler okşanır bu gece. Bu gece bütün insanların günahlardan uzaklaşıp tövbelerinin kabul edilmesini rahmeti bol olan Yüce Rabbimizden niyaz edelim. ?Kadir?in? değerini bilenlerden olmak temennisiyle geceniz mübarek olsun?

Not: Bu yazı, Diyanet Aylık Dergi Eylül 2009 sayısında yayınlanmıştır

Dr. Bahattin Akbaş
Din işleri Yüksek Kurulu Uzmanı