Japonların kutsal mantarı, Toroslardan gidecek

Dünyada sayılı yerde elde edilen ve Japonlar için kutsal sayılan sedir mantarı, Toros Dağları'nın eteklerinde yetişiyor. Ekonomik değeri çok yüksek olan sedir mantarının köylüler tarafından yetiştirilmesi için proje hazırlayan Adana Orman Bölge Müdürlüğü, deneme üretiminde yüzde 80'in üzerinde başarı elde etti. Hazırlanan proje ile sedir ormanı parsel parsel köylülere tahsis edilerek söz konusu mantarın yetiştirilmesi sağlanacak. Sedir mantarının en büyük alıcısı ise Japonya. Türkiye'de 20-30 TL'ye satılan sedir mantarı, Japonya'da 400 dolara kadar alıcı bulabiliyor.

Amerika, Japonya, Orta Asya ve Türkiye'nin çok az bir bölümünde yetişen, Japonların 'kutsal' kabul ettiği sedir mantarının ekonomik değeri bir hayli yüksek. Türkiye'de bugüne kadar bilinçli bir toplama yapılamadığından istenilen ekonomik getiri elde edilemedi.

Adana Orman Bölge Müdürü Mehmet Zeki Temur, bölgede 76 bin hektar sedir ormanı bulunduğunu ve bunu parsel parsel bölerek köylülere tahsis edeceklerini söyledi. Tahsis edilen alanlar kafeslenerek koruma altına alınacak. Yağmurlama sistemi ile alan sulanacak ve dona karşı da örtü sistemi ile sera etkisi oluşturularak ve yüksek verim elde edilmesi sağlanacak. Bölge köylüleri yılın sadece 3 ayı çalışarak bir yıllık geçimlerini rahatlıkla yapabilecekleri geliri elde edebilecek. Projenin Koordinatörü Zekeriya Beydilli, köylünün tahsis edilen alanları kafeslemesi, sulama ve örtü sistemi kurabilmesi için de yine bakanlık ve kalkınma ajanslarından kredi sağlanarak destekleneceğini söyledi. Beydilli, halen köylünün kilosunu 20-30 TL arasında sattığı mantarın en az 200 liradan satmayı hedeflediklerini kaydetti. Ayrıca ilçeye bir de paketleme tesisi kurularak ürün sağlıklı bir şekilde kalite kaybı meydana gelmeden ihraç edilmesi sağlanacak.

Sedir mantarı yüzde yüz doğal bir ürün. Kültür mantarı şeklinde yetiştirilemiyor. Projenin bir ayağında da Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi bulunuyor. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü'nden Prof. Dr. Saadet Büyükalaca ve Dr. Hatıra Taşkın, sedir mantarının içerdiği maddelerin analizi üzerinde çalışıyor. Prof. Dr. Saadet Büyükalaca sedir mantarında yüksek oranda proteinin yanı sıra demir, sodyum, potasyum, çinko, bakır, kalsiyum, mangan, magnezyum, selenyum, B1 ve B2 vitamini tespit edildiğini söyledi. Büyükalaca, ayrıca yağ oranı düşük bulunan sedir mantarının sağlıklı bir gıda olmasının yanında iyi bir diyet ürünü olduğunu ifade etti. Sedir mantarında fenolik maddeler tespit edildiğini ve bu mantar serbest radikal süpürme değerleri (IC50) bakımından aktif bulunduğunu vurgulayana Büyükalaca, bunun sedir mantarının önemli antioksidanlar içerdiği anlamına geldiğini söyledi.

Dr. Hatıra Taşkın ise Türkiye coğrafyasında yetişen sedir mantarının aroması ve katran kokusu nedeni ile Japonya pazarında özel bir yere sahip olduğuna vurgu yaparak şu bilgileri verdi: "Japon halkı için değerli bir gıda maddesi olmasının yanında dini inançları açısından da önemli olduğuna dair bir inanış var. Japonya'da II. Dünya savaşından sonra 12 bin ton olan sedir mantarı varlığı, çam nematodu(solucan çeşidi) zararı ve kırsal kesimde yaşanan gelişmelerle 457 tona düştü. Bu nedenle Japonya'da piyasası çok yüksek."

TÜRKİYE'NİN SEDİR MANTARI DURUMU

Latince adı Tricholoma anatolicum olan sedir mantarı, sedir ağaçlarının bulunduğu yerlerde ve bin 200 ile bin 400 rakımlar arasında yetişiyor. Sedir mantarı yağmurlu dönemde ve özellikle eylül, ekim, kasım aylarında yetişiyor. Türkiye'de de yaygın olarak Adana'nın Feke ilçesindeki Toros dağlarının eteklerinde görülüyor. Yetişen sedir mantarının yüzde 80'i yapan domuzları tarafından tüketilirken, önemli bir oranda keçiler tarafından yeniyor. Geriye kalanı ise köylüler tarafından toplanıyor. Türkiye'de her yıl ortalama 30 ton sedir mantarı elde ediliyor. Bunun 11-12 tonu Japonya'ya ihraç ediliyor, geriye kalanı ise iç piyasada tüketiliyor. Adana Orman Bölge Müdürlüğü ilk kez bu yıl her biri 3 hektarlık iki deneme alanı tespit etti. Etrafı tel örgülerle çevrilerek koruma altına alınan bölgede verimli bir çalışma yapıldı.


Cihan, Bugün