‘İslam ekonomisi erişilebilirlik önündeki engelleri aşmayı hedefliyor’

Çağdaş İslam ekonomisi ve finansının teori ve pratiğinin kavramsallaştırılmasına büyük katkı sağlayan ve bu disiplinin en prestijli akademik etkinliği olarak kabul edilen 12. Uluslararası İslam Ekonomi ve Finans Konferans (ICIEF), bu sene 14-20 Haziran tarihleri arasında İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ) tarafından düzenleniyor. Konferans, üçüncü gününde döngüsel ekonomi, lslami finans araçları ve sermaye piyasalarına odaklandı. Açılış konuşmasında IRTI Genel Müdür Vekili Dr. Suweilem, İslam ekonomisinin önerdiği grup rasyonelliğinin önemini vurgularken, Durham Üniversitesi Durham İslami Ekonomi ve Finans Merkezi'nden Prof. Dr. Mehmet Asutay, mevcut sistemin engeller oluşturduğunu söyledi. “Bu nedenle İslam ekonomisi erişilebilirlik önündeki engelleri aşmayı hedefliyor” diye ekledi.

Bu yıl İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ev sahipliğinde 14-20 Haziran tarihleri arasında İslami Kalkınma Bankası’nın kuruluşu İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü’nün koordinasyonunda 12’ncisi gerçekleştirilen Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Konferansı önemli konuşmacıların sunumlarıyla devam ediyor. Konferansın üçüncü gününde de Türkiye’de İslami Para ve Sermaye Piyasaları, Girişimcilik, Küresel Mali Mimarlık, Dijital Ekonomi, 4. Sanayi Devrimi, İyi Yönetişim ve Sürdürülebilir Kalkınma gibi konulara odaklanıldı.

Geleceğin Ekonomisi İçin Bir Çerçeve

Konferansın üçüncü günündeki konuşmacılardan biri olan İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü (IRTI) Genel Müdürü Vekili Dr. Sami Suweilem, ‘Geleceğin Ekonomisi İçin Bir Çerçeve’ başlıklı konuşmasında COVID-19 krizinin sağlığın ekonomi için gerekli olduğunu gösterdiğini söyledi. Sağlık, salgın, düzen ve istikrar, yasalar, yönetmelikler, değerler ve kurumlar, ortak kaynaklar dahil kamu mallarının olduğunu vurgulayan Suweilem, sürdürülebilir kalkınmanın koordinasyon ve iş birliği gerektirdiğini söyledi.

Toplumsal ikilemi, yani kişisel çıkarın grup çıkarını garanti etmediğini vurgulayan, Suweilem kamu malları olmadan bir ekonominin olamayacağının da altını çizdi. İslami finansın önemli yönlerini ele alarak, faiz temelli kredilendirmenin bir yanılgı olduğunu söyleyen Suweilem, herkesin ticarete atılmasıyla birlikte, kendi kendini düzelten mekanizmanın kredilendirmenin aksine devreye girdiğine dikkat çekti. Ayrıca İslami finans ve İslam ekonomisinin ana akım iktisadın zorluklarına alternatif bir çerçeve sunabileceğini ve pazarın kamu mallarını ve sosyal ikilemi daha çok grup rasyonalitesine odaklayarak ekonomik problemleri yeniden tanımlamaya yardımcı olabilecek bir sosyal etkileşim olduğunu ekledi.

İslam Ahlakı Ekonomisi

‘İslami Politik Ekonomi / İslam Ahlakı Ekonomisi: Hayal Gücü, Fikirler, Kavramlar ve Kuram Yapımı’ başlıklı bir konuşma yapan Durham Üniversitesi Durham İslami Ekonomi ve Finans Merkezi'nden Prof. Dr. Mehmet Asutay ise, tüm dünyada karşılaşılan mevcut sorunların üstesinden gelmek için İslam ekonomisinin önemine dikkat çekti ve tüm bu sorunların bazı şeylerin değişime ihtiyacı olduğu fikrine yol açtığını belirtti. Küresel sorunların, özellikle de COVID-19'un yanı sıra ABD'de “Black Lives Matter” hareketi, çevresel ve finansal krizlerin altını çizen Asutay, bu krizlerin her birinin mevcut politik ekonominin işe yaramadığını, her bireyin sağlığının ve istikrarının İslam ahlaki ekonomisinin söylemiyle belirtildiği gibi diğer insanların sağlığı ve istikrarını etkilediğini söyledi.

Asutay, İslami bilişsel sistemin her türlü tahakkümü reddettiği için İslam ekonomisinin insanları, toprakları ve sermayeyi tahakkümden kurtarmak amacıyla ortaya çıktığını söyledi. “Mevcut sistem engeller yaratıyor. Bu nedenle, İslam ekonomisi erişilebilirlik önündeki engellerin üstesinden gelmeyi hedefliyor” dedi. Ayrıca, İslami üretim tarzlarına göre tüm paydaşlara eşit muamele edildiğini öne sürerken değerin tüm katılımcılar tarafından oluşturulduğunu vurguladı.

Döngüsel Ekonomi

İstanbul S. Zaim Üniversitesi'nden Turan Erol başkanlığında gerçekleştirilen oturum ise ‘Döngüsel Ekonomi’ üzerine yoğunlaştı. ‘Atık Bankası, Yerel Dairesel Ekonomi Bilgeliği ve Endonezya'da İslami Nanofinans’ başlıklı bir konuşmada, Endonezya Devlet İslam Enstitüsü Jember’dan Khairunnisa Musari, Endonezya'daki atık bankasının finansal ve çevresel rolüne odaklandı. ‘Döngüsel Ekonomi ve Karma İslami Finans: Gambiya'da Pirinç Değer Zinciri Dönüşüm Programı (RVCP) ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) Katalizörü’ başlıklı konuşmasında, Gambiya Üniversitesi'nden Fatou Badjie, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) gündeminde küresel gıda güvenliği ve yoksulluğun azaltılmasının önemine dikkati çekti.

‘Ekonomik Moderasyon ve Karbon Emisyonlarının Zorluğu: Çevresel Sürdürülebilirlik için İslami Ekonomik Bir Çerçeveye Doğru’ başlıklı konuşmasında, Uluslararası İslam Üniversitesi Malezya'dan Lawan Bello, karbon emisyonlarını iklim değişikliğinin önemli bir nedeni ve çevresel sürdürülebilirlik için bir tehdit olarak ele aldı. ‘Döngüsel Ekonomi, Sürdürülebilir Kalkınma ve İslami Finansın Rolü’ başlıklı konuşmasında, New Orleans Üniversitesi'nden Ahmed Wasiful Alam, Sürdürülebilir Kalkınmanın finansmanında öncü olarak İslami finans sisteminin döngüsel bir ekonomiye dönüşümde önemli bir itici güç olabileceğini savundu.

‘Türkiye'de Yeni Ürün Geliştirmek için E-Atıkların Kullanımı ve Dairesel Ekonomiye Etkileri Üzerine Bir Fizibilite Çalışması’ başlıklı konuşmada, İstanbul S. Zaim Üniversitesi'nden Ayman Bakr, döngüsel ekonominin atık yönetimi yönünü tartıştı. Cezayir Setif 1 Üniversitesi'nden Ouassila Belhadi, ‘Döngüsel Ekonomi ve Doğrusal Ekonomi Arasında Bir Karşılaştırma’ başlıklı konuşmasında bu iki kavram arasındaki farkları inceledi.

Türkiye'de İslami Para ve Sermaye Piyasaları

İstanbul Üniversitesi'nden Servet Bayındır başkanlığında Türkçe düzenlenen paralel sabah oturumunda ‘Türkiye'de İslami Para ve Sermaye Piyasaları’ konuları ele alındı. Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş.'den Fatih Kazancı, ‘Sukuk İhraçlarına Yeni Bir Dayanak Varlık Önerisi: Elektronik Ürün Sertifikaları (ELÜS)’ başlık konuşmasında Sukuk ihraç modelleri üzerinde durdu. İstanbul S. Zaim Üniversitesi'nden Ferhat Öztürk, ‘Türkiye’de Merkez Bankası Para Politikası ve Katılım Bankacılığı’ başlıklı konuşmasında Türkiye'de katılım bankacılığının yönleri hakkında bilgi verdi. Diğer yandan, İstanbul S. Zaim Üniversitesi'nden Aytaç Erdoğan, ‘İslami Finansal Okuryazarlık ve Yatırım Tercihleri İlişkisi Üzerine Bir Uygulama’ başlıklı konuşmasını İslami finans ilkeleri açısından finansal okuryazarlık etrafında topladı.

‘Tüketicilerin Etik Konumlarının Helâl Turizme Bakış Açıları İle İlişkisi: Samsun İli Örneği’ başlıklı konuşmasında ise Samsun Üniversitesi'nden Mustafa Kemal Yılmaz, Türkiye ve dünyadaki helal turizminin gelişimine odaklandı. Son olarak, ‘İslami Hisse Senedi Endekslerinin Şer'i İzleme Kriterlerinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi’ başlıklıkonuşmada, İstanbul Üniversitesi'nden Batuhan Buğra Akartepe, İslam iktisadı ile ilgili benimsenen metodolojinin pratik alanda şer'i izleme kriterleri kapsamında ne tür sonuçları olduğunu inceledi.

İslami Finans, Güçlendirme ve Sürdürülebilirlik

“İslami Finans, Güçlendirme ve Sürdürülebilirlik” başlıklı oturum ise İstanbul S. Zaim Üniversitesi'nden Dr. Hasan Abu Ghuddah başkanlığında, Ankara Üniversitesi'nden Ahmed Al-Hersh, IZU doktora öğrencisi Ahmed Matar, Raqaba LLC'den Abdulbari Mashal, Setif 1 Üniversitesi'nden Chaouki Bourakba, İstanbul S. Zaim Üniversitesi'nden Ramazan Elburdini ve Gaziantep Üniversitesi'nden Zaid Alazaki’nin katılııyla Arapça yapıldı.

Son oturum ‘Küresel Finansal Mimari ve Sermaye Piyasaları’ Karatay KTO Üniversitesi'nden Kamola Bayram başkanlığında, özellikle İslami finans araçları özelinde gerçekleşti. Endonezya Devlet İslam Enstitüsü Jember’dan Khairunnisa Musari ‘Para Vakfı bağlantılı Sukuk, Sürdürülebilir Sosyo-Ekonomik Kalkınma için Yeni Bir Finansal Araç Finansmanı: Endonezya'dan Alınan Ders’ başlıklı bir konuşma gerçekleştirirken, IPB Üniversitesi'nden Deri Siswara ‘İİT Ülkelerinde İslami Borsaların Çin Borsa Krizine ve ABD-Çin Ticaret Savaşına Entegrasyonu’ üzerine odaklandı.

‘Sukuk'u Kapsayıcılığa Ulaşmak İçin Yeni Bir Araç Olarak Kullanma: Küresel Bir Kanıt’ başlıklı konuşmasında Sukkur IBA Üniversitesi'nden Shabeer Khan, İslami sermaye piyasasındaki güncel gelişmeleri detaylandırdı. Celal Bayar Üniversitesi'nden Selim Baha Yıldız, ‘PROMETHEE II Yöntemine Dayalı Kapsamlı Kanıt’sunarak “İslami Hisse Senetleri Geleneksel Muadillerinden Daha İyi Performans Gösteriyor mu?” diye sordu. Bu oturumda Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi'nden Bello Sani Yahuza, ‘Muzara’ah Sukuk Modeli (MSM): Nijerya'da Tarımsal Altyapı ve Sermaye Piyasasının Geliştirilmesi için Yenilikçi Bir Mekanizma’ başlıklı bir konuşma yaptı. Akabinde Syarif Hidayatullah Devlet İslam Üniversitesi’nden Rahmawati Rahmawati ‘Değer Tabanlı Aracılık: Endonezya'daki Baitul Maal Wat Tamwil'de (BMT) İslami Sosyal Sermaye Perspektifi’ başlıklı bir konuşma gerçekleştirdi.