İran: Nükleer görüşmeler yeniden başlayacak, tarih belirlenmedi?

Görüşmelerde P5+1 grubunu temsil eden AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, toplantının sonunda yeni bir görüşme için anlaşma sağlanamadığını söylerken, İran Nükleer Başmüzakerecisi Saad Celili'nin yardımcısı Abolfazl Zohrevand ise görüşmelerin yeniden başlayacağını; ancak bir tarih belirlenmediğini söyledi. Abolfazl Zohrevand, "Görüşmeler olacak; ancak henüz yeri ve zamanı konusunda karar vermedik." diye konuştu.

Catherine Ashton: İran'ın duruşu bizi hayal kırıklığına uğrattı

İran'ın nükleer programına ilişkin P5 + 1 grubunu oluşturan BM Güvenlik Konseyi beş daimi üyesi ve Almanya ile İran arasında İstanbul Çırağan Sarayı'nda gerçekleştirilen görüşmelerin sona erdi. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ise P5 + 1 grubunun İran nükleer konusunda birliğini bozmadığını söyledi.

Bir basın toplantısı düzenleyen Ashton, yeni görüşmelerin planlanmadığını; ancak İran'a kapının hala açık olduğunu söyledi. AB temsilcisi, "Batılı ülkelerin İran'ın tutumundan hayal kırıklığına uğradığını" ifade etti. Ashton ayrıca İran'ın ön şartlarının "kabul edilemez" olduğunu dile getirdi.

Müzakerelerden olumlu bir sonuç alamadıklarını söyleyen Ashton, "Ayrıntılı ve yapıcı bir görüşme yapmayı hedeflemiştik, ancak İran tarafı bunun için hazır değil. İran'ın, pragmatik bir tavır takınmasını ve olumlu bir yanıt göstermesini bekliyorduk. Kapı hala açıktır ve tercih İran'ın elindedir." ifadelerini kullandı.

Ashton, görüşmelerin bir sonraki zirve için herhangi bir anlaşma sağlanmadan sona erdiğini vurguladı.

İran Milli Güvenlik Yüksek Kurulu Genel Sekreteri ve Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili, İstanbul'da yapılan görüşmelerle ilgili olarak, "Bu görüşmeleri milletlerin hukukuna saygı çerçevesinde çatışmaları önlemek amacıyla bir fırsat olarak değerlendirmeli" dedi.

Celili, Tahran'ın nükleer programıyla ilgili olarak BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri ve Almanya (5 1) ile İran arasında Türkiye'nin evsahipliğinde İstanbul'da yapılan müzakerelerin ardından bir basın toplantısı düzenledi.

Konukseverlikleri dolayısıyla Türk halkına ve devletine teşekkürlerini bildiren Celili, İstanbul gibi kültürlerin ve medeniyetlerin beşiği bir şehirde bu konuşmaların yapılmasının çok önemli olduğunu ifade ederek, kendilerinin de görüşmelerin kültür ve medeniyete dayalı bir şekilde ilerlemesini sağlamayı amaçladıklarını kaydetti.

"Görüşmelerin faydalı olabilmesi için ortak bir mantık olması gerekiyor. Başka bir şey kullanırsanız o diyalog çerçevesinden çıkmıştır, o artık talimata girer" diye konuşan Celili, diyaloğun mantığa dayalı olması gerektiğini dile getirdi.

Görüşmelerin yeni turunun İstanbul'da yapılmasını Cenevre'de önerdiğini anımsatan Celili, "Uluslararası arenada yapılan görüşmelerin İslam medeniyetinin beşiğinde de yapılabileceğine inanıyordum" dedi.

Cenevre'de ortak alanlarda ortak işbirliği yapmak üzere anlaştıklarını dile getiren İran'ın Nükleer Başmüzakerecisi, ortak konular üzerinde işbirliğinin başarıya gitmesi ve ilerleme kaydetmesi gerektiğini söyledi.

İşbirliği üzerine konuşulduğu takdirde müzakerelerin başarılı bir şekilde ileriye doğru gideceğini ve yapıcı olacağını ifade eden Celili, "Bu görüşmeler ne zaman başarılı olur? Eğer bu ortak mantığın gereklerini yerine getirirsek görüşmeler de başarılı olur" diye konuştu.

Düşmanlığa sebep olacak konulardan kaçınılması gerektiğini kaydeden Celili, "İşbirliğinden bahsediyorsak milletlerin hakkına, hukukuna saygı duymalıyız. Karşılıklı haklara saygı duymak gereklidir. Milletlerin haklarından bahsediyorsak, ön koşullardan vazgeçmeliyiz. Görüşmelerin başarılı ilerleyebilmesi için milletlerin haklarına saygı göstermek gereklidir. O zaman ortak mantığı da yakalarız" dedi.

-"NÜKLEER ALANDA İŞBİRLİĞİ YAPABİLİRİZ"-

Celili, İstanbul'a çok pratik ve belirgin önerilerle geldiklerini belirterek, şunları söyledi:

"İran'ın potansiyeli bugün inkar edilemez durumdadır. Uluslararası arenada da İran çok farklı işbirlikleri yapabilir. Biz bu çerçevede çok farklı önerilerde bulunduk. Uluslararası alanda bir zemin oluşturulabilir.

Bizim üzerinde durduğumuz konu, müzakerelerin ortak bir mantık üzerinde yürütülmesi, milletlerin haklarına saygı duymak, yanlış davranışlardan kaçınmak, diğerlerinin haklarını görmezden gelmemek gerekir. Bizce uluslararası arenada, nükleer alanda işbirliği yapabiliriz. Nükleer alanda işbirliği tartışılması gereken en temel konulardan biridir. Nükleer enerji konusunda çok önemli işbirliği potansiyeli var."

-?NÜKLEER SİLAHSIZLANMA DESTEKLENMELİ"-

Nükleer silah sahibi ülkelerin neden hala silahsızlanmadıklarını soran Celili, nükleer silahların önlenmesi için uluslararası işbirliği yapılması gerektiğini belirtti.

Barışçı nükleer enerjinin insanların ihtiyaç duyduğu bir gereklilik olduğunu dile getiren Celili, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'nın (NPT) milletlerin haklarını koruyan bir anlaşma olarak kesinlikle desteklenmesi gerektiğini ifade etti.

NPT'yi desteklemek için yasalarla hukuk arasında denge sağlanması gerektiğini dile getiren Celili, bu konuda denge sağlanmazsa NPT'nin zarar göreceğini, NPT üyelerinin haklarının resmi biçimde tanınması ve bildirilmesi gerektiğini söyledi.

"Bunlar ön koşul değil, bunlar görüşmelerin yapılması için gereklidir. Bu ön koşul değil, en temel adımdır" diye konuşan Celili, İran'ın UAEK'nun faal bir üyesi olarak bu alanlarda çok önemli adımları olduğunu kaydetti.

-"PROGRAMIN BARIŞÇIL OLDUĞU 25 KEZ İLAN EDİLDİ"-

İran'ın Nükleer Başmüzakerecisi Celili, İran'ın UAEK ile işbirliği içinde olduğunu ifade ederek, Kurum Başkanının bunu konuşmalarında 25 kez ilan ettiğini, "İran'ın kesinlikle barışçıl olmayan bir girişimi yoktur, tüm girişimleri barışçıldır" denildiğini anlattı.

NPT üyelerini nükleer faaliyetlerini görmeleri için davet ettiklerini, 130 ülkenin temsilcilerinin geçen hafta Tahran'a gelerek nükleer tesisleri gezdiklerini belirten Celili, davetlilerin ilerlemeleri tebrik edip, UAEK ile yaptıkları işbirliğine övgüler yağdırdıklarını söyledi.

Bu çerçevede İran'da bir nükleer silahsızlanma konferansı düzenlediklerini dile getiren Celili, nükleer silahların yaygınlaşmasını önlemek için yapılacak çok şey olduğunu kaydetti.

-"İSRAİL'E NÜKLEER SİLAHI KİM VERDİ"-

Asılsız konular öne atılarak temel konuların gölgede bırakılmak istendiğini söyleyen Celili, "Niye Avrupa'da 200'den fazla nükleer tesis var? Uluslararası toplum bu konuda ne yapıyor? İsrail'in nükleer silahını kim ona vermiştir? Bu konuda hiç araştırma yapılmış mıdır?" diye sordu.

"Barışçı santrifüj için yaptırımlar yapılırken İsrail konusunda bir şey yapılmadığını" öne süren Celili, bunların Amerika'nın resmi senetlerinde de açık bir şekilde görüldüğünü ifade etti.

Said Celili, şunları kaydetti: "200 tondan fazla yüksek düzeyde zenginleştirilmiş nükleer madde, 40 yıldan uzun süredir ABD'de kaybolmuştur. 200 pound nükleer madde çalınmıştır. Haberlerde bunlar vardır. Niye uluslararası topluma kimse haber vermemiştir? Bu uluslararası toplumu endişelendirmiyor mu? Bunlar gölgede bırakılmamalıdır. Asılsız konular ortaya atarak bunları gölgede bırakmamalıyız."

Celili, özellikle basın organlarından "Niye bir ülkenin barışçıl faaliyetleri konusunda binlerce şey yazılıyor, ancak 200 pound nükleer maddenin kaybolması konusunda bir şeyler yazılmıyor, onları kamufle etmeye çalışıyorlar" diye sormalarını istedi.

İran'ın Nükleer Başmüzakerecisi Celili, uluslararası arenada bu konuda işbirliği yapabileceklerini belirterek, bu konunun dikkate alınmasını talep etti ve şöyle konuştu:

"İstanbul'da bulunan 6 ülkeyle de bunları konuşmaya hazırdık. Üç alanda da işbirliği yapmaya hazırdık. Milletlerin hukukuna saygı çerçevesinde, çatışmaları önlemek amacıyla bir fırsat olarak bu görüşmeleri değerlendirmeli. Barışçıl bir dünya yaratmak amacıyla işbirliği yapmaya hazırız. Özellikle nükleer alanda işbirliğine hazırız. Bu konuda ortak mantık ve ortak daha güzel bir gelecek üzerine konuşmalarını ve iyi bir dünyaya varmalarını diliyoruz."