İran ambargosunun kalkması bir tek Türkiye'ye yaramadı

İran’a uygulanan ambargonun kaldırılması bu ülkeden ithal edilen ürünleri zamlandırdı. Van’da hurma başta olmak üzere İran üzerinden gelen birçok kuru gıda ve baklagil fiyatında artış yaşandı.

Konuya ilişkin konuşan Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, fiyat artışlarını; 'dönemsel etkiler, İran’da vatandaşlara yönelik gıda sübvansiyonlarının kaldırılması ve ambargonun kaldırılması' olmak üzere üç sebebe bağladı.

“RUSYA İRAN’I TÜRKİYE’YE KARŞI ALTERNATİF BİR TİCARET PARTNERİ OLARAK GÖRÜYOR”
Takva, “Van’da gözlemlendiği üzere özellikle dönemsel de olsa İran üzerinden ithal edilen hurma ve diğer bakliyat türü ürünlerde göreceli bir fiyat artışı olduğu tespit edilmiştir. Ben bunu üç sebebi olduğunu düşünüyorum. Birincisi dönemseldir. Çünkü Ramazan ayında özellikle hurma başta olmak üzere bakliyat ürünlerinin talebinde yoğun bir artış söz konusudur. Bu çerçevede de hurma ve bakliyat ürünlerinin Ramazan ayına bağlı olarak artan talebe karşılık fiyat artışı olabileceği ihtimali üzerinde durmak gerekir.
İkincisi malumunuz İran petrol ihraç eden dünyanın üçüncü büyük ülkesidir. Dolayısıyla petrol fiyatlarındaki düşüşün bu ülkedeki sübvansiyonu ortadan kaldırdığını hepimiz biliyoruz. Petrol fiyatlarının düşmesiyle beraber özellikle İran başta olmak üzere burada halka bir takım gıda sübvansiyonun sağlanıyordu şimdi o da azaldı dolayısıyla da halk burada sübvanseyle temin ettiği hurma ve diğer bakliyat ürünlerini piyasaya uygun bir şekilde satma çabası içerisine giriyordu. Şimdi bu ortadan kaldırıldı. Bu da hurma ve diğer bakliyat fiyatlarının artmasına neden oldu.

Diğer bir konu ise ambargonun kaldırılmasıyla beraber özellikle İran’ın yeni pazarlara erişimi ve arzda meydana gelen daralmanın fiyatlara yansımış olma ihtimali söz konusudur. Çünkü biliyorsunuz Rusya Türkiye üzerinden temin ettiği birçok ürüne kısıtlama ya da kota getirdi. Bunun yerine Rusya İran’ı Türkiye’ye karşı alternatif bir ticaret partner olarak görüyor. Ben temel olarak fiyat artışlarını bu üç konuya bağlıyorum” dedi.

“KİMSE RAMAZANI FIRSATA ÇEVİRMEMELİ”
Esnafa çağrıda da bulunan Takva, “Özellikle Ramazan ayını kimsenin fırsata çevirmemesi gerekiyor. Elbette maliyet artışları olabilir. Ancak bunu özellikle tüketicilerin korunması bağlamında fiyatlara yansıtılmaması ve ya minimize etmeleri çağrımızı da bu vesileyle iletmiş olalım” dedi.

TÜRSAB “İRAN’DA FİYATLAR ARTMADI BİZİM BURADA FİYATLAR ARTTI”
TÜRSAB Doğu Anadolu Bölgesel Yürütme Kurulu Başkanı Cevdet Özgökçe ise fiyatlarda yaşanan artışların bir sebebinin de iç piyasadan kaynaklandığını belirterek, “İran’da fiyatlar artması bizim burada da fiyatları artırdı. İran’a uygulanan ambargonun kalkması bütün dünyaya yaradı bize yaramadı. Tam tersi bize olumsuz olarak yansıdı çünkü İran tüm dünya için yeni bir Pazar payı oldu” dedi.

“İRAN HURMASINI DAHA ÖNCE SATTIĞIMIZ FİYATA TOPTAN ALAMIYORUZ”
Ramazan sofralarının vazgeçilmez meyvesi hurmanın fiyatında ciddi bir artış olduğunu belirten çarşı esnafından Mustafa Aktaş ise, “İran’a uygulanan ambargonun kaldırılmasının ardından İran hurması başta olmak üzere İran üzerinden getirilen koru gıda ve baklagil fiyatlarında ciddi artışlar yaşandı. Özellikle ramazan ayının vazgeçilmez meyvelerinden olan hurma fiyatlarında nereden bakılırsa yüzde elli yüzde altmış civarında bir artış yaşandı. Bu da bizim satışlarımızı olumsuz yönde etkiliyor. İran hurmasını geçen sene sattığımız fiyata şuanda kendimiz toptan alamıyoruz” diye konuştu.
Aktaş ayrıca sadece hurma değil çay, pirinç, koru gıda ve bakliyat türü malzemelerde de ciddi fiyat artışları olduğunu da sözlerine ekledi.

Öte yandan fiyat artışının önüne geçmek için Türkiye, İran’dan gelen hurma ve hububat ürünlerine uygulanan gümrük vergisi yüzde 25’ten sıfıra indirdiği ancak buna rağmen geçen yıl Ramazan ayında raflarda kilosu ortalama 7-8 liraya satılan hurmanın bu yılki fiyatı 12-14 lira arasında değiştiği belirtiliyor. 

MURAT DALGIN