İhracatta İsrail'in payı azalıyor

Türkiye'nin ihracatında son on yılda Ortadoğu'nun payı artarken, ülke bazında en fazla artış Irak'ta, en fazla düşüş ise İsrail'de yaşandı.

İSTANBUL (AA) - Türkiye'nin ihracatında son on yılda Ortadoğu'nun payı artarken, ülke bazında en fazla artış Irak'ta, en fazla düşüş ise İsrail'de yaşandı.

Son yıllarda ihracatta tarihi rekorlar kıran ve ihracat pazarlarını çeşitlendirmeyi başaran Türkiye, Ortadoğu'ya ihracatını son on yılda 5,5 milyar dolardan 40 milyar doların üzerine yükseltti.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgiye göre, 2000'li yılların başında Ortadoğu'nun Türkiye'nin ihracatındaki payı yüzde 10 seviyelerindeyken, bu oran yıllar itibariyle artarak, 2012 yılında yüzde 27,84'le tarihi zirvesine yükseldi. Geçen yıl, Suriye, Mısır ve Irak'ta yaşanan iç çatışmalar nedeniyle Ortadoğu'nun ihracatımızdaki payı yüzde 23,43'e geriledi.

2003 yılında 5 milyar 465 milyar dolar düzeyinde bulunan Türkiye'nin Ortadoğu'ya ihracatı, 10 yılda yüzde 551'lik artışla 2013 yılında 35 milyar 575 milyar dolara yükseldi. Aynı bölgeye ihracat 2012 yılında 42 milyar  451 milyon dolarla tarihi en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Türkiye'nin ihracatı aynı dönemde yüzde 221'lik artışla 47 milyar 253 milyon dolardan 151 milyar 802 milyon dolara yükseldi.

Ortadoğu ülkelerinin 2003-2013 yılları arasında Türkiye ihracatından aldığı pay incelendiğinde ise İsrail, Suriye ve Kuveyt'in payının azaldığı, Irak, İran, Libya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Katar, Ürdün, Yemen, Bahreyn ve Yemen'in payının arttığını görüyoruz.

Bu bölgede Türkiye'nin ihracatındaki payı en fazla azalan ülke İsrail oldu. İsrail'in 2003 yılındaki yüzde 2,3'lük ihracat payı yıllar itibariyle azalarak 2008 yılında yüzde 1,47'ye kadar geriledi ve geçen yıl bu oran yüzde 1,75 düzeyinde gerçekleşti. Türkiye'nin İsrail'e ihracatı 2003 yılında 1 milyar 82 milyon dolar iken, yüzde 145'lik artışla 2013 yılında 2 milyar 649 milyon dolara yükseldi.

Türkiye'nin en önemli ticari ortaklarının başında gelen Irak, 2003 yılında Türkiye'nin ihracatından  yüzde 1,75 pay alırken, geçen yıl bu oran yüzde 7,87'ye çıkarak tarihi zirvesini gördü. Irak'a ihracat aynı dönemde yüzde 1.341'lik artışla 829 milyon dolardan 11 milyar 949 milyon dolara yükseldi.

Suriye'ye ihracat 2010 yılı sonuna kadar sürekli artarken, 2011 yılında sınırlı gerileyen ihracat 2012'de keskin bir düşüşle 1,6 milyar dolardan 498 milyon dolara gerilemişti. Suriye'nin ülke ihracatından aldığı pay 2003 yılında yüzde 0,87 iken geçen yıl bu oran yüzde 0,67'e indi.

İhracatçılar, özellikle Ortadoğu'da yaşanan siyasi gelişmelerin Türkiye'nin ihracatını doğrudan ve dolaylı olarak etkilediğini belirterek, İsrail'e ihracat miktarının artmasına karşın ihracattan aldığı payın tarihi zirvelerden tarihi dip seviyelerine gerilediğini ifade ediyor.

- "Önemli olan ihracattan alınan pay"

AA muhabirine konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, İsrail'in Gazze'de yaptıklarının bir vahşet olduğunu, sivillere karşı acımasızca yapılan bu saldırıyı tasvip etmediklerini ve bir an önce bu kanın durdurulması gerektiğini, ancak ticaret ile siyasetin ayrılması gerektiğini ifade etti.

Büyükekşi, şunları kaydetti:

"2001 yılında İsrail'e yapılan ihracatımız 805 milyon dolar. Ortadoğu'ya ihracatımız 3,2 milyar dolar. Türkiye'nin ihracatı da 31 milyar 334 milyon dolar. İsrail'in Türkiye'nin ihracatındaki payı yüzde 2,6. 2013 yılına gelindiğinde İsrail'e ihracatımız 2 milyar 650 milyon dolar, Ortadoğu'ya ihracatımız 35,5 milyar dolar, Türkiye'nin ihracatı ise 152 milyar dolar. İsrail'in ihracattaki payı yüzde 1,7'ye düşmüş durumda. İsrail'in 2001 yılında Türkiye'nin Ortadoğu ülkelerine yaptığı ihracat içindeki payı yüzde 24,7 iken 2013 yılında bu oran yüzde 7,4'e düşmüş. İhracatın artması tek başına bir şey ifade etmez. Burada önemli olan pazardan alınan paydır."

İhracat politikalarının bugünden yarına hemen değişmeyeceğini ve bir pazara girmenin yıllar aldığını belirten Büyükekşi, İsrail'e satılan malların bir çoğunun Filistin'e gittiğini ve bunların çoğunun da temel ihtiyaç malzemeleri olduğunu vurguladı.

Ortadoğu ülkelerinin Türkiye'nin ihracatındaki payı şöyle:

2003 (Yüzde)

2013 (Yüzde)

Fark

Irak

1,75

7,87

6,12

BAE

1,49

3,27

1,78

İran

1,13

2,76

1,63

Mısır

0,73

2,11

1,38

Libya

0,54

1,81

1,27

Suudi Arabistan

1,57

2,10

0,53

Umman

0,05

0,25

0,20

Ürdün

0,32

0,49

0,17

Katar

0,03

0,16

0,13

Bahreyn

0,06

0,13

0,07

Yemen

0,33

0,40

0,07

Kuveyt

0,35

0,22

-0,13

Suriye

0,87

0,67

-0,19

İsrail

2,29

1,75

-0,55