DEAŞ'tan geriye PKK/PYD ve büyük yıkımlar kalıyor

ANKARA-Selen Temizer/Levent Tok

Terör örgütü DEAŞ, Suriye'de hakimiyetini büyük ölçüde kaybederken, geriye ABD'nin büyük bir askeri kapasiteye kavuşturduğu terör örgütü PKK/PYDkalıyor. Askeri muhaliflere büyük darbe vuran DEAŞ, Beşşar Esed rejiminin durumunu kolaylaştırdı. DEAŞ'ın Suriye'de neden olduğu fiziki yıkım ise uzun yıllar telafi edilemeyecek boyutlara ulaştı 

DEAŞ, dün Suriye'de elinde kalan ve Haseke ile Deyrizor illerinde yer alan son iki önemli bölgeden de çekildi.

Örgüt, halihazırda Haseke'de, güneyindeki Deyrizor'a doğru 2 bin 747 kilometrekarelik alanı kontrol etmeye devam ediyor.

Deyrizor'da Irak sınırı boyunca 12 bin 757 kilometrekare alan halen DEAŞ'ın işgalinde.

Ülkenin orta kesimindeki Humus ilinin çöl bölgesinde, antik Palmira (Tedmur) kentinin 50 kilometre doğusundaki Dubayat petrol ve gaz sahası da dahil olmak üzere 2 bin 700 kilometrekare alanda varlık gösteriyor. 

Dera ilinin Suriye-İsrail sınırındaki bir bölümünü, Şam'ın güneyindeki Yermük Kampı'nın ise bir kısmını halen işgal ediyor.

Muhaliflerin elini zayıflattı

185 bin kilometrekarelik Suriye'nin 17 bin 622 kilometrekaresi halen DEAŞ'ın kontrolünde olsa da bu, 2015'te hakim olduğu yaklaşık 91 bin kilometrekare ile kıyaslandığında oldukça küçük.

DEAŞ, ülkenin orta ve doğusunda Esed rejiminden toprak almış olsa da asıl çatışmalara muhaliflerle girdi. Böylece muhalifleri zayıflatan örgüt, rejimin elini sağlamlaştırdı.

Doğuşundan kısa süre sonra örgüt, Halep'in doğusu ve kuzeyinde, Türkiye sınırı yakınındaki bölgeleri (Cerablus, Fırat Vadisi ve Aynularab'ın güney kırsalı), Rakka ilinin kuzeyini (Rakka merkezi, Tel Ebyad, Hamam Türkmen, Ayn İsa), Haseke'de il merkezinin güneyinden Rümeylan ilçesinin batısına uzanan yay şeklinde bir hattı muhaliflerden aldı.

PKK/PYD'nin önünü açtı

DEAŞ, 2014'teki kazanımlarını yıl sonuna doğru kaybetmeye başladı. Örgütün 2014'ün yazında giriştiği Aynularab (Kobani) kuşatması, terör örgütü PKK/PYD'nin uluslararası meşruiyet kazanmasına neden oldu. 

ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin yoğun hava desteğiyle Aynularab'a yeniden hakim olan PKK/PYD, Haseke'nin batısı ve Rakka'nın kuzeyine doğru yayıldı.

Yaklaşık 9 bin kilometrekarelik alan PKK/PYD'nin işgaline geçerken, terör örgütü, bir diğer terör örgütü olan DEAŞ'ın kalesi Rakka için de tehlike oluşturmaya başladı.

2015 içerisinde DEAŞ, ülkenin kuzeyinde kontrol ettiği toprakların yüzde 14'ünü kaybetti. 2015 sonunda DEAŞ'ın kontrol ettiği alan 12 bin 800 kilometrekare azalarak, 78 bin kilometrekareye düşerken, PKK/PYD'ninki üç katına çıktı. 

Bu arada DEAŞ, ülkenin batısında da muhalifler karşısında geri çekildi. İdlib'de Atme köyünün doğusu, batı Halep'deki Daret İzze ve Tel Rıfat ilçeleri ile Lazkiye ve Hama'da kontrol ettiği alanlardan ayrıldı.

Fırat Kalkanı Türkiye sınırından uzaklaştırdı

DEAŞ, 24 Ağustos 2016'da başlayan Fırat Kalkanı Harekatından önce, ülkenin kuzeyindeki kayıplarına rağmen yaklaşık 78 bin kilometrekare alanı işgal ediyordu. 

Türk Silahlı Kuvvetleri destekli Özgür Suriye Ordusu, Halep'in kuzeyinde 2 bin 55 kilometrekareyi DEAŞ'tan temizledi. 

Harekattan sonra örgütün hakimiyet alanı 75 bin 500 kilometrekareye düştü. 

Alanı ABD-PKK/PYD, Rusya-Esed-İran operasyonlarıyla küçüldü

ABD, Nisan 2016'dan itibaren terör örgütü PKK/PYD'ye DEAŞ ile mücadele ettiği gerekçesiyle askeri yardım yapmaya başladı. 

PKK/PYD ve ABD, DEAŞ'ı kalesi Rakka'dan çıkarmak için operasyonun haziran başında başladığını duyurdu.

Geçen ayın ortasında Rakka, DEAŞ'tan tamamen temizlenirken, kentin yüzde 90'ı da ABD ve PKK/PYD saldırılarında yerle bir oldu.

Rakka'nın güneyinde, Irak sınırında temmuz 2014'ten beri DEAŞ'ın elindeki Deyrizor'da ise eylül ayında ABD-PKK/PYD ile Rusya-İran-Esed rejimi kampları arasında bir yarış yaşandı.

DEAŞ, Fırat Nehri'nin ikiye böldüğü ve ülkenin en büyük enerji kaynaklarını barındıran Deyrizor'un kent merkezinden tamamen çekildi.

Fırat'ın doğusunda PKK/PYD, batısında rejimin hakimiyeti kurulurken, Deyrizor'un yüzde 80'i çatışma ve saldırılarda yıkıldı.

Ülkedeki yıkım

DEAŞ'ın en etkili olduğu Rakka ve Deyrizor illeri tamiri neredeyse mümkün olmayan hasarlar aldı ülkenin tarihi mirası neredeyse yok oldu. 

Palmira antik kentindeki yıkım dünyanın gündemine otursa da, örgütün yıkımı bundan çok daha fazla.

Suriye'de onlarca kilise, tapınak, cami sistematik olarak yıkıldı.