Başkanlık sistemi çok başlılığı ortadan kaldırır?

Başbakan Tayyip Erdoğan, faydasına inandığı başkanlık sisteminin Parlamento'yu dışlamadığını söyledi. Erdoğan, "Sistemi sizin için cazip kılan tarafı ne?" sorusuna ise "Çok başlılığı ortadan kaldırıyor." karşılığını verdi.

Başbakan Tayyip Erdoğan, Kırgızistan gezisi sırasında kendisine eşlik eden gazetecilere Türkiye için düşündüğü 'başkanlık sistemi'ni anlattı. Erdoğan, başkanlık sisteminin Parlamento'yu dışlamadığını aksine hem temsilciler meclisi hem de senatodan oluşan bir ikili yapı söz konusu olduğunu ifade ederken yargının atamalar konusunda çıkardığı engellere dikkat çekti. Sistemin en cazip tarafını ise "Çok başlılığı ortadan kaldırır." sözleriyle özetledi. Erdoğan'ın sorulara verdiği cevaplar şöyle:

Başkanlık sistemini sizin açınızdan cazip kılan nedir?

Ben başkanlık sistemini Parlamento'yu dışlayan bir sistem olarak görmüyorum. Orada farklı düşünüyorum. Başkanın her dediği olacak diye bir şey yok. Aksine orada ikili bir parlamento var. Hem temsilciler meclisi, hem senatodan geçecek. Mesela başkan harcamaları senatodan geçiriyor. Bizde bütçe Meclis'ten geçerken izin alıyoruz, sonra bir daha Parlamento'ya uğramıyoruz. Çok başlılığı ortadan kaldırıyor başkanlık sistemi. Bizde bir vali ataması, üç kez gidip geliyor. Orada seçimle geliyor. Memur atamaları da aynı. Bir milli eğitim il müdürü on iki defa gidip geliyor. Erzurum il eğitim müdürü hapse girdi, kefaletle çıktı. İdare mahkemesi kararıyla göreve döndü. Üniversite oyunları için Erzurum'a gittim. İsimsiz bir mektup geldi. Yanıma valiyi alıp ismi geçen okula gittim. Okul durumu çok kötüydü. Valiye sordum 'Malum zat geri döndü, her yere ulaşamıyoruz.' dedi.

Başkanlık sistemiyle ilgili zamanlama?

Başkanlık sistemine hemen geçeceğiz, yeni anayasaya koyacağız diye kimseye vaadimiz yok.

Özbudun taslağında zaten başkanlık sistemi yok. Partinizin de bu taslağa sadık kalacağı açıklandı...

O taslak nihai değil, üzerinde çalışıyoruz. Bu tartışmaları yaparken toplum psikolojisini ne kadar dikkate alıyorsunuz? Siz başkanlık sistemi tartışılsın dedikçe yüzde 42'nin endişeleri de artıyor...

Toplumsal psikolojiyi çok düşündüm. Bu tartışmaların toplumsal psikolojiye daha iyi geleceğini düşünüyorum. En ileri demokrasi deyince halkımız nereye bakıyor? ABD ve İngiltere'ye. ABD hangi sistemle yönetiliyor. Başkanlık sistemi ile. Halkım bunu düşünsün ve Türkiye neden onlar gibi başkanlık sistemine geçmesin?

Kafanızdaki model Amerikan sistemi mi?

Fransa'da da var. Rusya'da da var. Mevcut durumda bizde de yarı başkanlık sistemi var. Güçlü cumhurbaşkanlığı var. Sayın Sezer döneminde farklı. Sayın Gül ile çok farklı çalıştık. Tek adam, tek adam, tek adam diyorlar. Tüzüğümüze yazdık. Milletvekilliğini üç dönemle sınırladık.

Ama bu başkan seçilmeye engel değil...

O farklı bir durum. İki partili sistem deniliyor. Amerika'da kaç parti var? İki. Halk elimine ediyor. Güçlü muhalefet, güçlü iktidar istiyor. Mesela Obama kazandı. İlk seçimde Temsilciler Meclisi'ndeki hakimiyetini kaybetti. Ben medyadan açıkça daha çok destek beklerdim. Neden bunlardan korkuyor, çekiniyoruz? Özal konuştu, Demirel konuştu bu kadar üzerine gitmediler.

Çünkü yapılabilirlik meselesi var!

(Gülüyor)

Mısır'da ok yaydan çıktı

Mısır'da ordu halkı evlere dönmeye davet etti. Çatışmalar çıktı. Değerlendirmeniz nedir?

Halkın iradesine karşı çıkmak ırmağı tersine çevirmek gibi bir şey. O ırmak neyi gerektiriyorsa er veya geç olacak. Ok yaydan çıkmaya görsün. Mısır'ın içişlerine karışmak gibi bir niyetimiz yok. Ancak Ortadoğu'da on yıllardır bir sıkıntı çekiliyor. Bunun acısını bölge halkları çekiyor. Bizler Ortadoğu'yu tribünden izleyecek bir ülke değiliz. Gittiğimizde bize soruluyor.

Ok yaydan çıktı mı diyorsunuz?

Ok yaydan çıktı gözüküyor.

Çevreye yayılır mı?

El Cezire'nin yayınladığı Filistin belgelerini nereye koyacaksın? Mısır'daki belgeler de öyle. Bu halklar bırakın bu belgeleri görmeyi, bizzat yaşıyor. Şarmelşeyh'te dört başbakanın konuşmacı olarak katıldığı 2 bin 500 kişilik bir toplantıda bir bayan kalktı, sorusundan gazeteci olduğunu anladık ve bana sordu. "Sizin ülkenizde seçimler kaç haftada yapılıyor?" diye. Sorunun cevabını tabii ki biliyordu. Ben kendisine, "24 saatte kesin sonuçları alırız ama aynı gece 10-11 gibi durumu anlarız." cevabını verdim. Bayan gazeteci dedi ki "Bizde de bir ayı aşıyor." Mısır Başbakanı Ahmet Nazif'te ses yok.

Bu gelişmelere Büyük Ortadoğu Projesi'nin tepeden aşağıya değil aşağıdan yukarıya gerçekleşmesi diyebilir miyiz?

BOP, Türkiye'deki kadar hiçbir yerde yanlış anlaşılmadı. Kılıçdaroğlu bana 'Obama'nın eşbaşkanı' diyor. Ama projede ilk aşamada üç ülke, Türkiye, İtalya ve Yemen eşbaşkandı. Ama proje doğmadan öldü. Bize düşen bu projede kadın hakları ve demokratikleşme idi. Proje ilerleseydi, kazanımlar sağlasaydık fena mı olurdu? Cumhuriyet tarihinde hep suçu Batı'ya attılar. Siyonistler şöyle yaptı, böyle yaptı. Sen ne yaptın? Gardını alsana. Sen adam değil misin? Senin gardın düşmüş. O geldi vurdu, bu geldi vurdu.