Kalp ve damarlarda meydana gelen bir çok önemli durumu tanımlayan bu hastalıklar arasında; kalp krizi ve felçler en sık görülenlerdir.

Bunun yanı sıra; hipertansiyon, göğüs ağrısı, kan dolaşım bozukluğu ve anormal kalp atışları da görülen diğer kalp hastalıklarıdır. Kalp kaslarına giden kan akım miktarının tümüyle durması ya da azalmasından kaynaklanan iskemik kalp hastalıkları ise; ölüm nedenlerinin dörtte birini oluşturmaktadır.

Bu tip kalp hastalıklarının nedeni; damar sertliği olarak bilinen aterosklerosiz'dir. Kolesterol ve yağlı maddeler damar çeperlerinde birikerek damarın daralıp esnekliğinin kaybolmasına neden olur ve bunun sonucu olarak kalp krizi riski artar. Bu durum yaşla beraber, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak  değişebilmektedir.

Oruç pıhtılaşmayı azaltır

Oruç tutanlarda kalp damar sisteminde pıhtılaşma olaylarının azaldığı gösterilmiştir. Gene oruç tutanlarda iyi huylu diye bilinen yararlı kolesterol (HDL) artmakta, kötü huylu kolesterol ile trigliserid düzeylerinde azalma olmamakta ancak yükselme de olmamaktadır. Koroner kalp hastalığı için bir risk faktörü olan homosisteinin oruç tutanlarda en düşük düzeylere gerilediği gösterilmiştir. Bu bulgularla sağlıklı kişilerde, orucun koroner kalp hastalığından koruduğu söylenebilir.

Aşırı ve ağır gıda tüketmeyin

Ramazan ayı boyunca hastanelerin acil servisine başvuran oruçlular, önceden hastalığı bilinmeyenler bunun dışında tutulursa, büyük çoğunlukla oruç süresinde değil, iftarla sahur arasında tokluk süresinde rahatsızlanarak gelirler. Demek ki iftarda kısa sürede aşırı ve ağır gıdaları yemek alışkanlığı olmazsa Ramazan'da kalp krizleri büyük ölçüde azalacaktır.

Kalp hastalarının hepsi oruç tutabilir mi?

Koroner kalp hastalığı tedavi edilmemiş kişiler için oruç riskli olabilir. Özellikle bol yağlı kalorili ve hızlı yenen iftar yemeklerinden sonra kalp krizi geçirme riski yüksektir. Hızlı ve aşırı yemek sonrası sindirim sisteminin kan dolaşımı artar bu da kalbe yüzde 20 daha ilave yük getirir ve bu aşırı yük kalp yetersizliğine yolaçabilir.
Düzenli ilaç kullanımı olan  kalp damar hastalarının  ilaç, yemek, uyku gibi tüm aktivitelerinin düzenli olması gerektiğinden Ramazan'da oruç tutmanın doğal gereği olarak bu düzen bozulabilmektedir bundan dolayı bu tip hastalar oruç tutmamalıdır.

Sakıncalı durumlar

Kalp yetersizliği, damar hastalığı, ritim bozukluğu gibi kalp hastalıkları taşıyan kişiler ile şeker ve böbrek rahatsızlığı olan kalp hastaları için beslenme tedavisi çok önemlidir. Bu tür hastalıkları olan kişilerin de oruç tutması sakıncalıdır.

Bazı hastalar mutlaka oruç tutmak istemektedirler. Eğer hastalık tedaviyle kontrol altında  ve hastanın kardiyoloğu tarafından aksi belirtilmemişse diyet kurallarına uymak suretiyle oruç tutabilirler. En iyisi oruç tutmak isteyen hastaların, kendi durumunu en iyi bilen doktoru ile görüşüp izin alması ve tedaviye ilişkin gereken düzenlemelerin buna göre yapılmasıdır.

Koroner kalp hastaları iftarda ve sahurda neler yemeli?

Kalp hastalıklarında uygulanması gereken beslenme tedavisi, sağlıklı kişilere de sağlıklı yaşamlarını sürdürmeleri için tavsiye edilen bir beslenme tarzıdır aynı zamanda ve bu beslenme tarzı Ramazan'da daha büyük bir önem kazanmaktadır. Bu anlamda genel korunmaya ve Ramazan ayına yönelik önerileri sıralayacak olursak;
İftarda ve sahurda  hızlı ve ağır yemekten kaçının.

İftarda kesinlikle hızlı yemek yememelidir. Öncelikle hurma, ekmek ve peynirle ya da çorba ile hafif bir kahvaltı yaparak yemeğe başlanmalı ve ardından bir 10 dakika ara verilmelidir. Bu arada isteyenler çaylarını içebilir ya da ibadetlerini yapabilirler. 

Bu aranın ardından ana yemeğe geçilebilir ve bu kısımda da yine mümkün olduğunca sebze ve az yağlı etler ile yoğurt ayran gibi besinler tercih edilmeli, miktarlarda aşırıya kaçılmamalıdır. Kızartılmış, hamurişi, şekerli  ve kremalı gıdalar kalp rahatsızlığı olan bireylerin özellikle kaçınması gereken besinlerdendir.
İftar ile sahur arasında özellikle su tüketimine dikkat edilmeli, her saat başı bir bardak su içilmelidir. Su tansiyon yükselmelerini engelleyebilen en önemli içecektir.

Sahur ise; yine hafif bir kahvaltı şeklinde yapılmalı ve süt yoğurt grubu bir besin ile meyve sebze grubu bir besini mutlaka içermelidir.

Diyette yağı azaltın

Diyetten yağı tamamen kaldırmak çok doğru değildir. Sağlıklı bir yaşam sürmek  için bir miktar yağa da ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır.
Yağ tüketiminde aşırıya kaçmamak için;
Yağdan zengin besinleri tüketmemeye özen gösteriniz.
Kızartılmış, kavrulmuş besinlerden uzak durunuz.
Et konulan yemeklere yağ eklemeyiniz.
Kaymak, krema, mayonez gibi fazla yağlı besinlerden uzak durunuz.
Hazır besinlerin düşük yağlı olanlarını tercih ediniz.
Süt ve süt ürünlerinin az yağlı yada yağsız olanlarını tercih ediniz.
Besinlerin etiket ve yağ içeriklerini okumayı alışkanlık haline getiriniz.

Yağ seçiminizi dikkatli yapın

Günlük toplam yağ tüketiminizi azaltıp, doymuş yağlar yerine doymamış yağları tercih ediniz. Hayvansal kaynaklı yağlar (tereyağ, iç yağ ve kuyruk yağı) ve margarinler yerine bitkisel sıvı yağları (ay çiçek, mısır özü ve zeytin yağı) kullanarak bunu sağlayabilirsiniz.

Daha fazla posadan zengin besinler tüketin

Posadan zengin besinleri tüketmek kan kolesterol düzeyini düşürmektedir. Kepekli ekmeği tercih etmek, daha fazla sebze ve meyve tüketmek., kabukları ile yenilebilen meyveleri kabukları ile yemek, öğünlerde kuru fasulye, nohut gibi kurubaklagil yemeklerine yer vermek posa tüketimini artırmak için önemlidir.

Daha fazla sebze ve meyve tüketin

Sebze ve meyveler yağlardan fakir olmalarının yanında tokluk hissi oluşturarak yağlı besinlerden uzak durulmasını sağlarlar. Aynı zamanda; mineral, vitamin ve posa içerikleri de yüksektir. Ayrıca kolesterol düşürücü etkileri de vardır. Bu nedenle size uygun hazırlanmış beslenme programınızda yer alması gereken sebze ve meyve tüketim miktarlarınızla ilgili olarak diyetisyeninize danışınız.
Süt ve süt ürünlerinden az yağlı veya yağsız olanlarını tercih edin.

Şeker tüketiminizi azaltın

Aşırı miktarda tüketilen şeker ve şekerli besinler, karaciğerden salgılanan kolesterol miktarını artırarak kan kolesterol düzeyinde yükselmelere neden olur. Ayrıca fazla enerji almanıza neden olarak şişmanlığa ve kalp hastalığı riskine yol açar. Bu nedenle, şeker ve şekerli besinleri dikkatli tüketiniz.

Kolesterol içeren besinlere dikkat edin

Kolesterol içeren besinlerden olan; et, tavuk, süt, balık, yumurta gibi besinlerin diyetten tamamen çıkarılmasına gerek yoktur. Ancak sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş etler ve karaciğer, dil gibi sakatat etleri çok yüksek miktarlarda kolesterol içermekte olup besin değerleri de önemsizdir. Bu nedenle bu besinleri diyetten tamamen çıkarmak gerekmektedir.

Haftada en az iki kez balık tüketin

Balık içerdiği bazı yağ asitlerinden dolayı (OMEGA-3), istenmeyen kolesterol miktarında düşürücü ve kalp hastalıklarından koruyucu etki göstermektedir. Bu nedenle et tüketiminizde tercihinizi balıktan yana kullanınız.
Etiketler üzerindeki besin öğesi değerlerinden yağ miktarlarını kontrol edin

Etiketler üzerinde bulunan besin öğeleri tablosunda enerji, yağdan gelen enerji, toplam yağ ve kolesterol miktarı görülür. Böylece vücudunuza girecek yağ ve kolesterol oranını belirleyebilirsiniz.

BİLİYOR MUYDUNUZ ?

Karbonhidratlar ve tansiyon (Kan basıncı):
.Karbonhidratların çok fazla alınması vücutta sodyum ve su tutulumunu arttırarak kan basıncının artmasına yani tansiyonun yükselmesine neden olur.
.Normal kişilerde bile günde 200 gram şeker tüketimi küçük tansiyonda artışa neden olmaktadır.
Karbonhidratlar basit ve kompleks karbonhidratlar olmak üzere ikiye ayrılır. Basit karbonhidratlar şekerli besinler, tatlılar, bal, reçel, pekmez, helva, meşrubat, kek, bisküvi gibi  bağırsaktan hızlı emilen ve  kan şekerini çabuk yükselten karbonhidrat türleridir. Kompleks karbonhidratlar ise kuru baklagiller, sebze ve meyve gibi bağırsaktan yavaş emilen ve kan şekerini yavaş yükselten karbonhidrat türleridir. Bu nedenle basit karbonhidrat içeren besinlerden çok kompleks karbonhidrat içeren besinleri tercih etmelisiniz.

Bir soru ?

Fındık ve ceviz kalp sağlığı için yararlı mıdır?
Günde bir avuç (10-15 adet) fındık veya 2 adet ceviz tüketmeniz kalp sağlığınız için yararlı ve kolesterol düşürücü bir etki gösterebilir. Ancak bu tarz gıdaların yağ içerikleri çok yüksek olduğundan, fazla miktarlarda alınması yine kalp sağlığı için risk oluşturacaktır.

Uzman Diyetisyen Banu TOPALAKÇI