Astana'daki Suriye görüşmeleri sona erdi

ASTANA

Kazakistan'ın başkenti Astana'da 7.si düzenlenen Suriye toplantısında taraflar, esir ve tutuklu değişimi ile abluka altındaki bölgelere kesintisiz insani yardım girişi konusunda uzlaşma sağlayamazken, bu konular üzerinde çalışmayı sürdürme kararı alındı.

Toplantıya katılan kaynaklardan alınan bilgiye göre, Türkiye, Rusya, İran, Beşşar Esed rejimi ve askeri muhalefet heyetleri arasındaki görüşmelerin sonuna gelindi. 

Taraflar, ortak bir bildiri metni üzerinde anlaştı.

Görüşmelerde esirler ve tutukluların değişimi konusu ayrıntılı olarak ele alındı. 

Ancak bir sonuca ulaşılamadığı için, taraflar bildiri metninde, bu konudaki çalışmaları sürdürme iradelerine ilişkin bazı hükümlere yer vermekte uzlaştı.

Rusya'nın teklifi üzerine, garantör ülkelerin Suriyeliler arasında ulusal diyalog kongresi düzenleme konusunu değerlendirmesi kararlaştırıldı. 

Kaynaklar, kongrenin yapılmasına henüz karar verilmediğini, bu konu üzerindeki görüş alış verişinin süreceğinin altını çizdi. 

Astana görüşmelerinin kısa süre içinde sona ermesi ve Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov'un sonuç bildirisini okuması bekleniyor. 

Sonuç bildirisi

Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov, iki gün süren toplantının sonuç bildirisini okudu.

Tarafların önceki turlarda kararlaştırılan Suriye içindeki gerginliği azaltma bölgelerinde ateşkesin büyük ölçüde sağlanmasından memnuniyet duyduklarını belirten Abdrahmanov, garantörlerin DEAŞ, Nusra Cephesi, El Kaide ve onlarla bağlantılı örgütlerle mücadeledeki kararlılıklarının sürdüğünü vurguladı.

Abdrahmanov, tarafların, tutuklu ve esirlerin serbest bırakılması, ihtiyaç bölgelerine insani erişimin sağlanması, yardımların artırılması konusunda mutabık kaldığını duyurdu.

Güven artırıcı tedbirlere ilişkin de Dışişleri Bakanı, cenazelerin teslim edilmesi, kayıp kişilerin kimliklerinin tespit edilmesi konularında adım atmak için çalışmaya devam edilmesi konusunda hemfikir olunduğunu belirtti.

Kazak Bakan, tarafların Rusya'nın teklifi üzerine, Birleşmiş Milletler gözetimindeki Cenevre süreciyle uyumlu olarak, Suriyeliler arasında ulusal diyalog kongresi düzenleme konusunu değerlendirmeye karar verdiğini açıkladı. 

Abdrahmanov, aralık ayının ikinci haftasında, Astana 8 toplantısının düzenleneceğini duyurdu. 

AA'nın Astana görüşmelerine katılan kaynaklardan aldığı bilgilere göre, esir ve tutukluların değişimi ile ablukadaki bölgelere insani yardım sokulması konularında çetin pazarlıklar yaşandı. Ancak Rusya ve İran'ın yeterli baskıyı yapmaması nedeniyle Esed rejimi uzlaşmaya yanaşmadı. 

Astana görüşmelerinde üç garantör ülke, askeri muhalefet ve Esed rejimi heyetlerinin yanı sıra BM, ABD ile Ürdün temsilcileri gözlemci olarak yer aldı.

Toplantılarda, Türk heyetine Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal başkanlık etti. 

Dört gerginliği azaltma bölgesi

Astana'da 3-4 Mayıs'ta düzenlenen 4'üncü toplantıda Türkiye, Rusya ve İran, rejim güçleri ve muhalifler arasında çatışmaların en yoğun olduğu alanlarda gerginliği azaltma bölgeleri oluşturulmasına karar vermişti.

Beşincisi 4-5 Temmuz'da gerçekleştirilen toplantıda ise garantör ülkeler, Ortak Çalışma Grubu'nun bu bölgelerin sınırları üzerine çalışmasına devam etmesi kararı almıştı.

Toplantı sırasında ABD ve Rusya'nın, Suriye'nin güneyindeki Dera ve Kuneytra illerini kapsayan gerginliği azaltma bölgesinde, ABD'nin de söz sahibi olacağı bir güvenli bölge kurmak için ayrı bir anlaşma yaptığı ortaya çıkmıştı. Yürürlüğe 9 Temmuz'da giren ateşkesi denetlemek için Rus askeri polisi bölgeye konuşlanmıştı.

Rusya Savunma Bakanlığı, 22 Temmuz'da da Şam'ın doğusunda rejimin kuşatmada tuttuğu Doğu Guta bölgesinde ateşkes için anlaşıldığını ilan etmişti.

Humus'un kuzeyini kapsayan gerginliği azaltma bölgesinde 4 Ekim'de rejim ve muhalifler arasında ateşkese varıldığı duyurulmuştu. 

14-15 Eylül'deki 6. toplantıda Suriye'nin kuzeybatısında, Hatay'ın Reyhanlı ilçesinin karşısındaki İdlib'de gerginliği azaltma bölgesinin sınırları konusunda anlaşma sağlanmıştı.

Beşşar Esed rejimi, Doğu Guta, Humus ve İdlib'deki ateşkes ihlallerini aralıklarla sürdürüyor.

Muhalefet tarafının basın açıklaması

Askeri muhalefet heyetinin sözcülerinden Yahya Aridi, "Şu anda Suriye'de kan dökülmekte. Terörle mücadele diyerek yüz binlerce kişi katlediliyor. Demografik bakımdan durumu değiştirmek için bu tür hareketler yapılıyor." dedi.

Rus temsilci Lavrentiev'in, son turdan sonra Şam'a giderek rejimi, tutukluları ve esirleri serbest bırakma konusunda ikna etme sözü verdiğini anımsatan Aridi, "Maalesef İran tarafı bu konunun çözülmesini durduruyor." ifadesini kullandı.

"Astana-Cenevre süreçlerinin değişmesini istemiyoruz"

Rusya'nın Suriyeliler arasında ulusal diyalog kongresi düzenleme teklifine değinen Aridi, "Astana-Cenevre süreçlerinin değişmesini istemiyoruz. Bugün ise Rusya forumundan bahsediliyor. Bu forumun adının Halklar Forumu olmasını istemiyoruz. Çünkü başka bir isim de 'Ulusal Diyalog Kongresi' olarak söylüyorlar. BM'yi içine katıyorlar." diye konuştu.

Söz konusu kongreye katılmaya neden itiraz ettiklerinin sorulması üzerine Aridi, "Bu aslında bir seçim değil. Kabul edip etmeme konusunda bir seçim söz konusu değil. Kesin sınırlar bulunmakta. BM nezdinde yapıldığı öne sürülüyor ancak kimin katılacağını kimse tahmin edemiyor. Çok şaşırıyoruz kimin katılacağı konusunda." yanıtını verdi.

"Öncelikle ölümlerin durdurulmasını istiyoruz"

Sözcülerden Yasir Abdurrahim de bugün Doğu Guta'da rejimin saldırılarında ölen çocukların fotoğraflarını göstererek, "Rejim, okullarda Doğu Guta'da çocuklarımızı katletti, 7 çocuk öldü. Şimdi de barış forumundan bahsediyorlar. Rusya'ya önce çocuklarımızın katledilmesini durdurun diyoruz. Tutukluları serbest bırakın dedik." diye konuştu. 

Abdurrahim, "Biz barış görüşmeleri için hazırız. Öncelikle ölümlerin durdurulmasını istiyoruz. Deyrizor'da, Rakka'da sivil insanlar ölüyor." ifadesini kullandı. 

AA'nın Astana görüşmelerine katılan kaynaklardan aldığı bilgilere göre, esir ve tutukluların değişimi ile ablukadaki bölgelere insani yardım sokulması konularında çetin pazarlıklar yaşandı ancak Rusya ve İran'ın yeterli baskıyı yapmaması nedeniyle Esed rejimi uzlaşmaya yanaşmadı. 

Astana görüşmelerinde üç garantör ülke, askeri muhalefet ve Esed rejimi heyetlerinin yanı sıra BM, ABD ile Ürdün temsilcileri gözlemci olarak yer aldı.

Toplantılarda, Türk heyetine Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal başkanlık etti.

Gelecek tur, aralık ayının ikinci haftasında yapılacak.

Muhabir: Selen Temizer, Muhammed Shekh Yusuf, Aliia Raimbekova