ASEAN Zirvesi'nde gözler Obama'ya küfür eden Duterte ile Trump'ın görüşmesinde

MELBOURNE - RECEP ŞAKAR

ABD Başkanı Donald Trump'ın, Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Liderler Zirvesi'nde ABD yönetimi karşıtı tavırlarıyla bilinen ve bir önceki ABD Başkanı Barack Obama hakkında küfürlü ifadeler kullanan Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte ile görüşmesi zirveye dair en çok merak edilen konuların başında yer alıyor.

Trump, 13 günlük Asya turu kapsamında yarın Manila'da başlayacak ASEAN Liderler Zirvesi’ne katılmak ve çeşitli görüşmelerde bulunmak üzere Filipinler’e gidecek.

Japonya, Güney Kore, Çin ve Vietnam temaslarının ardından Asya turunun 5. ayağında Manila'daki zirveye iştirak edecek ABD Başkanı Trump, Filipinler Devlet Başkanı Duterte ile bir araya gelecek.

Geçen yılki ASEAN zirvesinden önce dönemin ABD Başkanı Obama'ya küfürlü ifadeler sarf eden ve zirvede Obama ile görüşmeyen Duterte’nin Trump ile bir araya gelmesinde nasıl bir sonuç çıkacağı bilinmiyor.

Ekim 2016’da Japonya ziyareti sırasında ABD askerlerinin iki yıl içinde ülkeyi terk etmesini isteyen Duterte ile Filipinler polisinin kullandığı Amerikan silahlarının satışını durduran Trump arasındaki görüşmede, bu iki konunun dışında terörle mücadele, iki ülke arasındaki ilişkilerin geleceği ve Güney Çin Denizi’ndeki Çin’in faaliyetleri masada olacak.

ABD, Filipinler’deki uyuşturucu operasyonlarına tepkili

Tarihi 1951'e dayanan ABD ile Filipinler ilişkileri arasındaki gerginlik Duterte'nin 30 Haziran 2016’da seçilmesiyle başladı.

Duterte’nin göreve gelmesiyle başlattığı uyuşturucu operasyonlarında kullandığı yöntemi yargısız infaz olarak tanımlayan ABD, Filipinler’in insan hakları ihlalinde bulunduğu görüşünü savunuyor.

Zira Duterte'nin uyuşturucuyla mücadele kampanyasında sarf ettiği "Uyuşturucu bağımlısı 3 milyon kişiyi Hitler gibi katletmekten mutluluk duyarım." ifadeleri büyük tepki çekmiş ve Filipinli lider çizgi aşmakla suçlanmıştı.

Bunun üzerine ABD'de bazı Senato ve Temsilciler Meclisi üyelerinin Filipinler polisine Amerikan silahlarının satışının durdurulması çağrısı üzerine Trump da Filipinler’in sipariş ettiği 27 bin taarruz tüfeğinin satışını durdurma kararı almıştı.

Ancak hem ABD'den hem de uluslararası toplumunun tepkisine kulak asmayan Duterte, kanlı uyuşturucu operasyonlarına devam etmişti.

Filipinler'de, Duterte'nin emrini verdiği uyuşturucu operasyonlarında 3 binden fazla kişinin şüpheli yöntemlerle öldürüldüğü tahmin ediliyor.

DEAŞ ile mücadele

Bir yandan Filipinler’in uyuşturucu ile mücadelesini insan haklarına aykırı bulan ve silah satışını durduran ABD diğer yandan havadan istihbarat, karadan ise özel kuvvetleri ile terör örgütü DEAŞ'a karşı mücadelede Duterte yönetimine destek veriyor.

DEAŞ’ın işgal ettiği Marawi kentinin kurtarılmasında Filipinler ordusuyla birlikte hareket eden Amerikan askerlerinin sağladığı yardımın iki ülke arasındaki ilişkilere nasıl yansıyacağı iki liderin görüşmesinden sonra netlik kazanacak.

ABD müttefikini kaybetmek istemiyor

ABD ile Filipinler arasındaki gerilimin tek kaynağı uyuşturucu operasyonlarıyla sınırlı değil. Duterte yönetime geldikten yaklaşık 4 ay sonra her yıl ABD ile ortaklaşa yürütülen 28 askeri tatbikatın durdurulması talimatını vermişti.

Ardından ABD askerlerinin iki yıl içinde ülkeyi terk etmesini isteyen Duterte, savunma ekipmanları konusunda görüşmelerde bulunmak üzere Pekin ve Moskova'ya gitmişti.

Bunun üzerine devreye giren Trump, ABD Pasifik Ordu Komutanı Harry B. Harris'in Filipinler Genelkurmay Başkanı Ricardo Visaya ile görüşmesini istemişti.

Harris, görüşmeden sonra ABD ile Filipinler arasındaki askeri ilişkilerde herhangi bir değişiklik yaşanmadığını ancak 2017'de yapılacak ortak tatbikatların kapsamının yeniden belirlenebileceği söylemişti.

Her şeye rağmen büyüyen ticari ilişkiler

İki ülke arasında yaşanan görüş ayrılıkları ve zaman zaman gergin ilişkilere rağmen Filipinler ve ABD arasındaki ticaret hacmi büyümeye devam etti.

ABD Ticaret Ofisi verilerine göre, iki ülke arasında 1989'da imzalanan Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması kapsamında ivme kazanan ticari ilişkiler son 10 yılda yüzde 25 arttı.

İki ülke arasındaki ticaret hacmi geçen sene 3 milyar dolara ulaştı. ABD, Çin ve Japonya’dan sonra Filipinler’in üçüncü büyük ticaret ortağı konumunda bulunuyor.

Trump ASEAN'ı önemsiyor

ASEAN ülkeleri ile ilişkilerin geliştirilmesine dikkat eden Trump, nisan ayında bölgeye gönderdiği yardımcısı Mike Pence'in, ASEAN yetkilileri ile görüşmelerinin ardından Endonezya’da yapığı açıklamada, "Güney Çin Denizi'nde barış ve istikrarın gelişmesi için ASEAN ile çalışmaya devam edeceğiz." ifadelerini kullanmıştı.

Manila'daki Uluslararası Kongre Merkezi'nde 12-14 Kasım arasında yapılacak 50. ASEAN Liderler Zirvesi'nde Başkan Trump’ın ülkesinin bölgeye bakış açısını anlatması bekleniyor.