Arslan: Türkiye doğalgaz ticaretinde merkez olmalı

İSTANBUL

Türkiye Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Arslan, Türkiye'nin doğalgaz ticaretinde bir köprü değil, merkez olması gerektiğini belirterek, 1 Eylül'de faaliyete geçen Organize Toptan Satış Piyasası'nın (OTSP) bu konuda atılan önemli bir adım olduğunu söyledi.

Arslan, AA Enerji Masası'nda, doğalgaz dağıtım sektöründeki gelişmelere ilişkin soruları yanıtladı.

Dünyada doğalgazdan elektrik üretimi yapmadan sistemi çalıştıran hiçbir ülkenin olmadığını ifade eden Arslan, "Doğalgazın piyasalarda elektrik gibi işlem görmesi çok önemli. Türkiye elektriği daha önce Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) ile organize piyasalar kapsamına almıştı. Doğalgaz konusunda süren çalışmalar bu yıl 1 Eylül'den itibaren tamamlandı." diye konuştu.

Arslan, EPİAŞ'ın yerli yazılım konusunda önemli çalışmalar yaptığını ve BOTAŞ'ın da destek verdiğini anlattı. Arslan, şöyle devam etti:

"Dağıtım şirketlerimiz de destek verdi. Aylarca altyapıdaki veri akışı konusunda destek sağlandı ve 1 Eylül'den itibaren OTSP devreye girdi. Bu tür piyasalarda yapılan işlemler, spot işlemler. Fiyatın o zaman dilimi içinde oluştuğu ve geleceğe dönük fiyat tahminlerini yapabileceğiniz yerler. Tüketici aslında bu piyasalardan elektrik alıp satan konumunda değil. Tüketicinin gelecekteki enerji fiyatları konusunda bilgi sahibi olması açısından önemli. Doğalgazda geleceğe dönük işlemler başlamadı ama önümüzdeki dönemde bu da başlayacak. Bizim doğalgaz piyasalarında özellikle kış dönemlerinde dengeleme gazı fiyatları önem kazanıyor. EPİAŞ'ta oluşan OTSP ile bu anlamda dengeleme gazı fiyatı daha rekabetçi oluşacak."

Arslan, Türkiye'deki gaz giriş kapasitesinde kış aylarında büyük sorun yaşandığını ifade ederek, bu kapasitenin şu an günde 360 milyon metreküpe çıktığını, 2023 öncesinde de günde 500 milyon metreküpe ulaşacak kapasite artış çalışmasının yapıldığını aktardı.

OTSP'nin gelecekte büyük tüketicilerin de işlem yapacağı bir platform olacağını dile getiren Arslan, "Türkiye olarak gaz kaynaklarıyla tüketiciler arasında bulunan köprü görevinde bir ülkeyiz. Türkiye'nin köprü değil, ticaret merkezi olması gerektiğini düşünüyoruz. OTSP de bu konuda atılan önemli bir adım. Türkiye'ye giren 55 milyar metreküp gazın en az yüzde 50 oranında artırılması gerekiyor ki arz fazlalığında rekabet olsun ve talep oluşsun." ifadelerini kullandı.

"Suriye'ye gaz gönderebiliriz"

Türkiye'ye gelen doğalgaz kaynaklarının TANAP'la birlikte arttığına dikkati çeken Arslan, Rus gazını Türkiye ve Avrupa'ya taşıyacak TürkAkım doğalgaz boru hattı projesinin de bu yıl devreye gireceğini hatırlattı.

Arslan, Rusya ile Türkiye arasındaki Batı Hattı'nın ilerde bir gaz kaynağı olarak ya da Avrupa'ya ters yönlü gaz gönderilecek noktalardan biri olarak düşünülebileceğini söyledi.

Suriye'ye ilişkin de birtakım doğalgaz projelerinin daha önce yürütüldüğünü belirten Arslan, "Suriye'nin de dahil olduğu Mısır üzerinden Türkiye'ye gaz getirilecek bir proje vardı. Suriye'nin gaz kaynakları yetersiz. Türkiye bu konuda en güvenilir gaz tedariği yapacak ülke konumunda. Suriye'de her şey düzeldiğinde, bu yönde de gelişmeler olacaktır." diye konuştu.

"Yeni ödeme şekillerinin çıkacağını düşünüyoruz"

Arslan, OTSP'de Türk lirasına dayalı bir mekanizmanın çalıştığını ancak ödemelerin ise döviz üzerinden yapıldığını ve doğalgaz fiyatlarının petrole dayalı olarak değiştiğini söyledi.

Gelecek süreçte, Türkiye'nin alım yaptığı ülkelerle geliştirilecek ticarette Türk lirası kullanma biçimi üzerinde çalışıldığını aktaran Arslan, şunları kaydetti:

"Sayın Cumhurbaşkanımız özellikle Rusya ve İran ziyaretlerinde bu konuyu gündeme getirdi. Şu an Ankara'da bu yönde çalışmalar devam ediyor. Ülkeler arasında geliştirilecek yeni şeyler olacak. Dijital dünyanın geliştirdiği yeni para birimleri de muhakkak ilerde söz konusu olacak. Blockchain teknolojisinin geliştirildiği durumda bu uygulama ile yeni ödeme şekillerinin çıkacağını düşünüyoruz. Şu an bildiğiniz gibi İran'a yaptırımlar söz konusu ama Türkiye'nin İran'la karşılıklı iki ülkenin parasını kullanması yönünde bir görüş birliği var. İran'a, ticaret açığının bizim lehimize oluşacağı bir ülke olarak bakıyorum. İran'la çok fazla sorun yaşamayız. Biz daha fazla ürün gönderir konumdayız. Bu durum gelecekte devam ettiği takdirde tahmin ediyorum ki sorun olmaz."

63 milyon nüfusun gaza erişimi var

Arslan, Türkiye'nin hava kirliliğini önleme yönünde ciddi bir irade gösterdiğini ve ülkede 63 milyon nüfusa gaz ulaştırıldığını kaydetti.

100 Günlük Eylem Programı'nda kasım ayına kadar 66 milyona doğalgaz ulaştırma hedefi olduğunu işaret eden Arslan, şöyle devam etti:

"Hedefte bu yıl sonuna kadar 81 ilçe ve beldeye doğalgaz götürülmesi var. Program sürecinde 50 ilçe ve beldeye gaz ulaştıracak şekilde bir çalışma izleniyor. Doğalgaza geçen konutlarla her konut yaklaşık 2 bin ton karbon salımını azaltmış oluyor. Türkiye, hava kirliliği konusunda birçok nüfus yoğun yerden çok ileride. Geçen yıl 12 bin kilometrenin üzerinde bir şebeke yaptık. Bu, dünyada kimsenin erişemeyeceği bir rekor. Dünyayı 3 kezden fazla dönecek uzunlukta bir şebekemiz var. Bir yılda 101 ilçeye doğalgaz götürüldü."

Arslan, dağıtım şirketine tesisat yaptırma yetkisi verilmesiyle ilgili EPDK ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile görüşmelerin yürütüldüğünü aktardı.

Şirketlerin ilk 6 ayda kış döneminin bitmesine rağmen 2 bin kilometre için yatırım yaptıklarını anlatan Arslan, şunları kaydetti:

"Yatırım yapılması için altyapı gerekiyor. Altyapıya geldiğinizde bunu yapmak için kaynağa ihtiyacınız var. OSB'lere yatırım yapacak yatırımcılar da enerji altyapılarının hazır olmasını istiyor. Enerji çeşitliliği olmadığı zaman rekabet şansı azalıyor. Anadolu'nun birçok yerinde gördüğümüz bu sıkıntıların çözümü konusunda toplantılar yaptık. OSB'lerin dağıtım şebekesi kapsamına alındığında, bu yatırımları bizim mevcut doğalgaz yatırımlarıyla yürütebileceğimizi söyledik."

Arslan, bu yıl 1,7 milyar lira olarak öngörülen yatırımın 2 milyar lira seviyesine çıkacağını sözlerine ekledi.

Muhabir: Murat Temizer,Elif Ferhan Yeşilyurt,Nuran Erkul Kaya