300 bin hastaya evinde bakılıyor?

Yaşlılar, engelliler, evden dışarı çıkamayacak durumdaki hastalar artık sahipsiz değil. Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK), Sağlık Bakanlığı'yla birlikte başlattığı proje çerçevesinde geçen yıl 297 bin hastaya evinde bakım hizmeti verdi. Bu rakam üç yıl önce 28 bin civarındaydı.

Sosyal devlet olma yönünde önemli adımlar atan Türkiye, artık bakıma muhtaç engellilerinin, yaşlılarının, dışarı çıkamayacak durumdaki hastalarının tedavi ve bakımlarını evlerinde yapıyor. Hükümetin 'bakım hizmetleri eylem planı' çerçevesinde Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK), Sağlık Bakanlığı ve belediyeler önemli çalışmalara imza atıyor. SHÇEK, geçen yıl 297 bin engelliye evde bakım hizmeti sundu. 2007 yılında bu rakam 28 bin civarındaydı. Sağlık Bakanlığı da tüm illerde hastaneye gidemeyecek durumdaki yaşlılar, yatağa bağlı hastalar ile kronik rahatsızlığı bulunanların evlerine doktor ve hemşire gönderiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi de günde ortalama 180 hastaya evinde bakıyor. Belediyenin 2004'ten beri bu şekilde hizmet sunduğu hasta sayısı 85 bini aştı.

Yıllardan beri tansiyon ve şekerle boğuşan, son olarak da cilt kanserine yakalanan 65 yaşındaki Halide Pekmezci, evde bakım hizmetinden faydalanan ilk hastalardan biri. Kızı İlknur Ölekli, doktor ve hemşireyi evde görünce yaşadığı şaşkınlığı şöyle ifade ediyor: "Kendimi gelişmiş bir ülkenin vatandaşı gibi hissettim. Sayın Başbakan'ımıza ve emeği geçenlere teşekkür ederim. Hani temiz denizlere mavi bayrak asılıyor ya, ben de bu hizmete doğrudan mavi bayrak asıyorum."

Geçirdiği kalp ameliyatı sonrası belden aşağısı felç olan Eskişehirli Gazi Yıldırım da karga-tulumba hastaneye gitme zahmetinden kurtuldu. Yıldırım, Sağlık Bakanlığı'nın tüm Türkiye'de geçerli olan 444 38 33 No'lu hattını arayarak evine sağlık ekibi çağırıyor. Eve gelen görevliler, Yıldırım'ın günlük pansumanını yapıyor. Gazi Yıldırım'ın eşi Sevimay Yıldırım, "Daha önce her gün hastaneye gitmek zorunda kalıyorduk. Bu uygulamayı hayata geçirenlerden Allah razı olsun." diyor.

Toplum içindeki en dezavantajlı grubu, toplumsal hayata yeniden kazandırılması son derece zor olan bakıma muhtaç ağır engelliler ile engelli hale gelmiş yaşlılar oluşturuyor. Günlük hayatlarını sürdürmeleri son derece zor olan bu kişilerin hayata tutunabilmeleri için bakım hizmetleri büyük önem taşıyor. Evde bakım hizmeti, sosyal devlet olmanın da en temel gereklerinden biri. Bu amaçla Özürlüler İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı, Yüksek Planlama Kurulu'ndan onaylanarak Resmi Gazete'de yayınlamdı. Plan, mevcut tabloyu ve önümüzdeki iki yılda yapılması gerekenleri ortaya koyuyor.

Evde bakım hizmeti SHÇEK, Sağlık Bakanlığı, belediyeler ve özel bakım merkezleri tarafından veriliyor. SHÇEK tarafından özel bakım merkezlerinden bakım hizmeti alan engelliler için özel bakım merkezine, hizmet karşılığı olarak her ay net iki aylık asgari ücret tutarında ödeme yapılıyor. Asgari ücretin 630 TL olduğu dikkate alındığında bu ücret 1.260 TL'yi buluyor. Bu çerçevede, 2009 yılında 44 özel bakım merkezinde toplam 2 bin 144 engelliye bakım hizmeti verildi. SHÇEK tarafından özel bakım merkezlerine ödenen tutar da yaklaşık 16,9 milyon TL oldu. Ayrıca ailesi yanında bakılan engelliler için de SHÇEK, aileye aylık net asgari ücret tutarında ödeme yapıyor. Engellinin ikamet ettiği hanede kişi başına gelir düzeyinin aylık net asgarî ücret tutarının üçte ikisinden daha az olması şartı aranıyor. Evde bakım aylığı ise, engelliye bakmakla yükümlü olan ve bilfiil bu kişinin bakımını yapanlara veriliyor. 2006 sonunda başlayan evde bakım hizmeti uygulaması, hızla genişliyor. SHÇEK verilerine göre, evde bakım hizmetlerinden yararlanan kişi sayısı 2006 yılında 8 iken bu rakam 2007'de 28 bin 583'e çıktı. 2008'de 113 bine, 2009 yılı sonunda ise 210 bin 320'ye yükseldi. 2010'da ise 297 bini buldu. Bu rakamın 2014 yılında 561 bini bulması bekleniyor.

Engelli evde bakım giderlerinin SHÇEK toplam bütçe giderleri içindeki payı da sürekli artıyor. 2007 yılında yüzde 7 iken 2008 yılında bu rakam yüzde 37'ye çıktı. 2009 yılında ise, engellilerin evde bakım hizmetlerine tahsis edilen ödenek miktarı, SHÇEK bütçesinin yüzde 53'üne yükseldi. Evde Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı'nda ülke nüfusunun giderek yaşlanmakta olması dikkate alınarak bu bağlamda yeni adımlar atılması da kararlaştırıldı. Ayrıca, tüm nüfusu kapsayan bir sisteme ihtiyaç duyulduğu vurgulandı. Türkiye'nin yapısına en uygun olan süreli bakım hizmet modeli oluşturulacak. Buna göre ruh sağlığı bozulan bireyler için rehabilitasyon ve bakım merkezleri açılacak.

Bakım sigortası için düğmeye basıldı

Evde bakım hizmetleri için yeni bir uygulamanın hazırlıklarına da başlandı. Bu kapsamda sosyal güvenlik alanında radikal bir değişim getirecek olan, 'bakım sigortası' için düğmeye basılıyor. Fiziksel, zihinsel ya da ruhsal rahatsızlıkları bulunan kişiler, engelliler, günlük işlerini yaparken yardıma muhtaç olanlar 'bakım sigortasından' yararlanacak. Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı'na göre sosyal güvenlik sistemi kapsamında bakım güvence modeli ve bakım sigortası oluşturulacak. Sağlık, Çalışma ve Maliye bakanlıkları, bakım sigortasının oluşturulması için teknik çalışmalara başlayacak. Almanya'da 20 yıldır uygulanan bakım sigortası, işçi ve işverenden alınan primlerden finanse ediliyor. Bundan yararlanmak için 10 yıl içinde en az 5 yıl sigorta aidatı ödemiş olmak gerekiyor.